Controverses autour de la question identitaire des lettres belges (1881—1980)
Abstrakt
The aim of this paper is to discuss some questions concerning French-Belgian literature between 1881 and 1980. Since 1830, when Belgium became an independent country, controversies about autonomy and dependence of its national writing have involved many authors or theorists, and divided its literary scene. The magazine La Jeune Belgique argued with the old generation of writers and fought against the idea of social art and symbolists’ innovations and exaggerations in literature. Then, some regionalist authors rejected French domination by focusing on local scenery and characters. They were criticized soon by writers forming a group called groupe du Lundi, who claimed the affiliation to French literature. This view was challenged in the 70s and 80s, first, by the notion of belgitude, then, in La Belgique malgré tout.
Key words: Controversy, Belgian literature in French, identity, autonomy, dependence.
Bibliografia
Beniamino, Michel, Gauvin, Lise, dir., 2005 : Vocabulaire des études francophones. Les concepts de base. Limoges, Pulim.
Bertrand, Jean-Pierre, biron, Michel, denis, Benoît, GrutMan, Rainier, dir., 2003 : Histoire de la littérature belge. 1830—2000. Paris, Librairie Arthème Fayard.
Biron, Michel, 1994 : La Modernité belge. Littérature et société. Bruxelles—Québec, Labor — Les Presses de l’Université de Montréal.
Bourdieu, Pierre, 1985 : « Existe-t-il une littérature belge ? ». In : Études de Lettres. Vol. 3. Lausanne.
Combe, Dominique, 2010 : Les Littératures francophones. Questions, débats, polémiques. Paris, Presses Universitaires de France.
Denis, Benoît, Klinkenberg, Jean-Marie, 2005 : La Littérature belge. Précis d’histoire sociale. Bruxelles, Éditions Labor.
Giraud, Albert, 1892 : « Memento ». La Jeune Belgique, septembre 1892. Cité par Paul delseMMe. Revue littéraire en ligne. no 11, le 15 novembre 2004. On-line : http://www.bon-atirer.com/volume11/pd.html [page consultée le 11 mars 2012].
Gorceix, Paul, 2000 : Littérature francophone de Belgique et de Suisse. Paris, Ellipses Édition Marketing S.A.
Klinkenberg, Jean-Marie, 1981 : « La production littéraire en Belgique francophone. Esquiss d’une sociologie historique ». Littérature, no 44.
Klinkenberg, Jean-Marie, 1992 : « Lecture du Manifeste du Groupe du Lundi (1937) ». In : Trousson, Raymond, soMville, Léon, dir. : Lettre de Belgique. En hommage à Robert Frickx. Köln, Janus, coll. « Kölner schriften zur Romanischen Kultur », Band 18, 98—124.
Klinkenberg, Jean-Marie, 1999 : « Introduction. L’analyse institutionnelle de la littérature en Belgique francophone : où en est-on ? ». In : Textyles, no 15 : L’Institution littéraire. Bruxelles, Textyles-éditions.
Le Petít Robert, 2000 : Le Petit Robert de la langue française. Paris, Le Robert.
Massart, Robert, 2006 : « D’une littérature belge de langue française à une littérature française de Belgique ». Français 2000, no 201—202 : Nos lettres s’envolent.
Meylaerts, Reine, 1999 : « La construction d’une identité littéraire dans la Belgique de l’entredeux-guerres ». In : Textyles, no 15 : L’Institution littéraire. Bruxelles, Textyles-éditions.
Picard, Edmond, 1897 : « L’âme belge ». Revue Encyclopédique, 24 juillet. In : La Belgique en toutes lettres. L’Histoire et les hommes. Textes assemblés par Véronique Jago-Antoine et Hugues Robaye sous la direction de Marc Quaghebeur. Bruxelles, Tournesol Conseils SA — Éditions Luc Pire, 2008.
Poulet, Robert, 1936 : « La querelle du régionalisme ». Revue catholique des idées et des faits, le 13 mars.
Quaghebeur, Marc, 1998 : Balises pour l’histoire des lettres belges. Bruxelles, Éditions Labor.
Quaghebeur, Marc, 1997 : « L’identité ne se réduit pas à la langue ». In : Gorceix, Paul : L’Identité culturelle de la Belgique et de la Suisse francophones. Paris, Honoré Champion Éditeur.
Université de Silésie
Aleksandra Komandera, maître de conférences à l’Institut des Langues Romanes et de Traduction de l’Université de Silésie (Katowice, Pologne). En 2008, elle a soutenu sa thèse de doctorat en système de « cotutelle » (avec l’Université de Valenciennes et du Hainaut-Cambrésis), consacrée au conte insolite français du XXe siècle (questions abordées : le surnaturel, le fantastique, le merveilleux, le jeu littéraire, la lecture). Elle est auteur de plusieurs articles sur le récit bref français. Actuellement, elle travaille sur la littérature francophone de Belgique. D’autres champs de recherches sont : les genres narratifs, l’intertextualité, la paralittérature.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
