Une lecture scientiste du génie à la fin du XIXe siècle. L’anormalité des personnalités d’exception selon Cesare Lombroso
Abstrakt
Cesare Lombroso, an Italian alienist of the late 19th century, regarded geniuses as higher degenerates, influenced as he was by the theory of degeneration that accounted for mental disorder originating from hereditary defects. In this article, I shed new light on his work “Man of Genius”, in which he focuses on the biography of some great writers to explain how their work stems from pathology, while identifying genius with insanity.I aim at demonstrating that, even though Lombroso’s scientist and reductionist theories may appear ludicrous today, they are nonetheless still alive, concealed within some “beuvistic” interpretations of literature.
Key words: Genius, insanity, degeneracy, heredity, scientism, classification.
Bibliografia
Bechtel, Guy, 2002 : Délires racistes et savants fous. Paris, Plon.
Binet-Sangle, Charles, 1909 : La folie de Jésus. Paris, Maloine.
Cabanès, Jean-Louis, 2005 : « Nordau lecteur de Lombroso : une filiation encombrante ». http://www.publifarum.farum.it [page consultée en juillet 2009].
Canguilhem, Georges, 2006 : Le normal et le pathologique. Paris, PUF.
Cooper, David, 1970 : Psychiatrie et antipsychiatrie. Paris, Seuil.
Foucault, Michel, 1999 : Les anormaux. Cours au collège de France, 1974—1975. Paris, Gallimard / Seuil.
Fretet, Jean, 1946 : L’aliénation poétique. Paris, J-B Janin.
Freud, Sigmund, 1986 : L’Homme Moïse et la religion monothéiste. Paris, Gallimard.
Goldstein, Kurt, 1983 : La structure de l’organisme. Paris, Gallimard.
Green, André, 1992 : La déliaison. Paris, Les Belles Lettres.
Joly, Henry, 1893 : Psychologie des grands hommes. Paris, Hachette.
Kundera, Milan, 1986 : L’art du roman. Paris. Gallimard.
Lélut, Louis-Francisque, 1978 : Le démon de Socrate, spécimen d’une application de la science psychologique à celle de l’histoire. Analectes. Paris.
Lombroso, Cesare, 1889 : L’homme de génie. Paris, Alcan.
Lombroso, Cesare, 1895 : L’homme criminel. Paris, Alcan.
Mac Dougall, Joyce, 1978 : Plaidoyer pour une certaine anormalité. Paris, Gallimard.
Moreau de tours, Jacques-Joseph, 1859 : La psychologie morbide dans ses rapports avec la philosophie et l’histoire. Paris, Masson.
Nietzsche, Friedrich, 1948 : La volonté de puissance. T. 1. Paris, Gallimard.
Nodier, Charles, 2001 : Bibliographie des fous, de quelques excentriques. Paris, Éditions des Cendres.
Nordau, Max, 1897 : Dégénérescence. T. 2. Paris, Alcan.
Nordau, Max, 1988 : Paradoxes sociologiques. Paris, Alcan.
Rigoli, Juan, 2001 : Lire le délire. Paris, Fayard.
Robert, Marthe, 1972 : Roman des origines et origine du roman. Paris, Grasset.
Robert, Marthe, 1994 : « Le génie et son double ». In : eadem : La traversée littéraire. Paris, Grasset.
Toulouse, Edouard, 1896 : Enquête médico-psychologique sur les rapports de la supériorité intellectuelle avec la névropathie. T. 1 : Introduction générale. Emile Zola. Paris, Société d’éditions scientifiques.
Winnicott, Donald W., 1975 : « La crainte de l’effondrement ». Nouvelle Revue de Psychanalyse, n° 11 : Figures du vide.
Université Pédagogique de Cracovie
Dominique Rougé, maître de conférences à l’Université Pédagogique de Cracovie où il enseigne l’expression écrite et la théorie de la traduction. Il a achevé la rédaction d’une thèse d’habilitation en littérature qui s’intitule Écrire et lire la folie. Ce travail est à publier.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
