I riti quotidiani connessi al caffè nel romanzo di Widad Tamimi <i>Il caffè delle donne</i>
Abstrakt
Martine Segalen, French ethnologist, pondering over rituals in lives of individuals and societies which are technology oriented, points not to the de‑ritualization but to change of the plane on which rituals occur (a shift from center to margin). Repeated everyday actions always become rituals when they carry symbolic meanings.
According to Stewart Lee Allen, drinking coffee together is one of the most prevalent social rituals. For ages coffee was called a ‘devilish beverage’; on the other hand, it was used in religious rituals as a means of contact with God.
For Qamar, the protagonist of Widad Tamimi’s novel Il caffè delle donne, drinking coffee becomes a ritual which was analyzed on the three levels: collective, individual and intimate relationship. The main point of the novel is coffee taseography, a mantic technique; it can be traced to the beginnings of Arabic traditions. For Qamar, of Arab origin, coffee not only becomes a ritual of initiation, but also is a stimulus for her new identity to emerge. An everyday cup of coffee shows a process of changes she undergoes, and helps her in solving her identity crisis.
It appears that one of the keys to reading Widad Tamimi’s novel is a meaning of rituals for immigrants who must find themselves in the new social environment and determine their new identity.
Key words: daily rituals, Italian migration literature, coffee tasseography, meaning of a ritual in the migration context, identity crisis
Bibliografia
Allen Stewart Lee, 2009 [2000]: La tazzina del diavolo. Viaggio intorno al mondo sulle Vie del caffè. Trad. Cecilia Veronese. Milano: Feltrinelli Traveller.
Bokszański Zbigniew, 2005: Tożsamości zbiorowe. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Cyceron, 1960: Pisma filozoficzne. T. 1: O naturze bogów. O wróżbiarstwie. O przeznaczeniu. Warszawa: PWN.
Danecki Janusz, 2007: Podstawowe wiadomości o islamie. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog.
Della Bianca Luca, 2003: Manuale di caffeomanzia. Il futuro nei fondi di caffè. Roma: Hermes Edizioni.
Douglas Mary, 2007 [1966]: Czystość i zmaza. Przeł. Marta Bucholc. Warszawa: PIW.
Durkheim Émile, 2010 [1912]: Elementarne formy życia religijnego. System totemiczny w Australii. Przeł. Anna Zadrożyńska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Dziekan Marek M., 1993: Arabia magica. Wiedza tajemna u Arabów przed islamem. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog.
Giddens Anthony, 2007 [2001]: Socjologia. Przeł. Alina Szulżycka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Goffman Erving, 2012 [1967]: Rytuał interakcyjny. Przeł. Alina Szulżycka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kaczmarek Bożydar l.J., 2006: „Rytuał z punktu widzenia psychologii”. In: Marian Filipiak, Maciej Rajewski, red.: Rytuał. Przeszłość i teraźniejszość. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej.
Maisonneuve Jean, 1993 [1988]: Rytuały dawne i współczesne. Przeł. Marta Mroczek. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Marsili Luigi F., 1998 [1685]: Bevanda asiatica. (Trattatello sul caffè). Roma: Salerno Editrice.
Mazzotta Clemente, 1998: “Introduzione”. In: Marsili Luigi F., 1998 [1685]: Bevanda asiatica. (Trattatello sul caffè). Roma: Salerno Editrice.
Moia Giovanna, 2008: Leggi il futuro nei fondi del caffè. Siena: Liberamente Editore.
Niedźwiedzki Dariusz, 2010: Migracje i tożsamość. Od teorii do analizy przypadku. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
Segalen Martine, 2002 [1998]: Riti e rituali contemporanei. Trad. Graziella zattoni nesi. Bologna: Società editrice il Mulino.
Tamimi Widad, 2012: Il caffè delle donne. Milano: Arnoldo Mondadori Editore.
Van Gennep Arnold, 2006 [1981]: Obrzędy przejścia. Systematyczne studium ceremonii. Przeł. Beata Biały. Warszawa: PIW.
Università della Slesia
Wiesława Kłosek è docente di Letteratura italiana presso il Dipartimento di Italianistica dell’Università della Slesia a Sosnowiec. Ha conseguito la laurea in lettere nel 1995 e nel 2001 ha ottenuto il dottorato. È autrice della monografia intitolata Il concetto del male di vivere nella narrativa di Italo Svevo e di vari articoli sulla narrativa italiana contemporanea. Le sue ricerche si concen‑
trano sulla categoria dello spazio letterario, dilemmi assiologici nella letteratura italiana del postmoderno e il concetto d’identità esaminato soprattutto nella letteratura italiana della migrazione.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
