Sociologie des relations ethniques entre descendants des Africains et des coolies dans la littérature mauricienne à l’époque coloniale et postcoloniale
Abstrakt
This article uses Mauritian fiction in French language to analyse the relationship between the slave descendants, the Creoles, and those of the Indian community. Slaves were brought in Mauritius by the French between 1715 and 1810 and the Indians by the British between 1810 and 1925. The interaction (or the absence of interaction) between these two ethnic groups provides fresh insight into the social history of Mauritius and how these two groups (Creoles and Indians) did not mingle with each other. In fact, such interaction could bring a change in the mindset of the people and chaos in society. Colonial novelists’ display of both the Creoles and the Indo‑Mauritians justifies the colonial ideology, whereas that of the postcolonial writers questions this ideology in their writings.
Key words: Mauritius, colonial literature, postcolonial literature, Creoles, Indian immigrants
Bibliografia
Romans consultés
Appanah Nathacha, 2001 : Les Rochers de Poudre d’Or. Paris : Gallimard.
Appanah Nathacha, 2007 : Le dernier frère. Paris : Éditions de l’Olivier.
Asgarally Renée, 1993 : La brûlure. Grande Rivière : ELP, Île Maurice.
Cabon Marcel, 1965 (réédité en 1970) : Namasté. Port Louis, Île Maurice : Mee Mee Printing.
Charoux Clément, 1935 : Ameenah. Port Louis: The General Printing & Stationery Ltd.
Humbert Marie‑Thérèse, 1979 : À l’autre bout de moi. Paris : Stock.
Martial Arthur, 1933 (réédité en 2002) : La poupée de chair. Port Louis : The General Printing & Stationery Ltd.
Martial Arthur, 1935 : Sphinx de bronze. Port Louis: The General Printing & Stationery Ltd.
Masson André, 1963 : Le chemin de Pierre Ponce. Paris : Calmann Levy.
Masson André, 1966 : Le temps juste. Paris : Calmann Levy.
Masson Brigitte, 2013 : Le chant de l’aube qui s’éveille. La Maison des Mécènes.
Masson Loys, 1945 (réédité en 1993) : L’étoile et la clef. Paris : Gallimard.
Masson Loys, 1961 : Le notaire des Noirs. Paris : R. Laffont.
Mérédac Savinien, 1925 : Miette et Toto. Réédité en 2010 par Barlen Pyamootoo dans la collection l’Atelier d’écriture.
Mérédac Savinien, 1926 : Polyte. Réédité en 2009 par l’Atelier d’écriture animé par Barlen Pyamootoo et en 2011 chez Lattes.
Patel Shenaz, 2005 : Le silence de Chagos. Paris : Éditions de l’Olivier.
Ouvrages et articles consultés
Arnold Marcus, 2011 : « Les hiérarchies socio‑économiques et ethniques à l’Île Maurice : homogénéité et ruptures dans l’identité des Franco‑Mauriciens ». Nouvelles Études Francophones, Vol. 26, no 2, 125—141.
Carter Marina, 1994 : Laksmi’s Legacy. Stanley, Rose‑Hill, Mauritius : Éditions de l’Océan Indien.
Denève Corinne‑François, 2013 : « L’île aux subalternes : les romans de Nathacha Appanah ». In : Yolaine Parisot et Nadia Ouabdelmounem, dir. : Genre et migrations postcoloniales. Lecture croisée de la norme. Paris : PUR, 85—102.
Fraser Nancy, 2005 : Qu’est‑ce que la justice sociale ? Reconnaissance et distribution. Paris : La Découverte.
Issur Kumari, 2013 : « Agir ou subir : ‘agency’ de l’engagé indien dans la littérature mauricienne ». In : Corinne Duboin, dir. : Repenser la diversité : le sujet diasporique. Université de la Réunion, Océan Éditions, 61—71.
Lamine Anne‑Sophie, 2005 : « L’ethnicité comme question sociologique ». Revue Archives de sciences sociales des religions, nos 131—132, 189—197, http://assr.revues.org/index3078.html. Consulté le 5 janvier 2015.
Ramharai Vicram, 2013 : « Diaspora, l’Indien déterritorialisé et identité ethnique dans les récits de l’époque coloniale à Maurice ». In : Corinne Duboin, dir. : Repenser la diversité : le sujet diasporique. Université de la Réunion, Océan Éditions, 45—59.
Ramharai Vicram, 2014 : « Les enjeux de l’altérité dans Namasté ». In : Vicram Ramharai et Emmanuel Bruno Jean‑François, dir. : Marcel Cabon : écrivain d’ici et d’ailleurs. L’Atelier d’écriture, La Pelouse, Trou d’eau Douce, 121—145.
Zoïa Géneviève, 2010 : « Faut‑il avoir peur de l’ethnicité ? Le cas français ». Anthropologie et Sociétés, Vol. 34, No 2, 199—223. Consulté sur internet le 3 janvier 2015.
Mauritius Institute of Education
Vicram Ramharai travaille au Mauritius Institute of Education. Il est en ce moment responsable du départment de français. Il détient un doctorat de l’Université d’Aix en Provence, France. Il a publié de nombreux articles sur la littérature mauricienne dans des revues étrangères. Il a
aussi édité d’anciennes œuvres de la littérature mauricienne. Il s’intéresse à la littérature mauricienne, à la fois coloniale et postcoloniale. En collaboration avec Bruno Jean‑François, il vient de publier un ouvrage collectif intitulé Marcel Cabon : écrivain d’ici et d’ailleurs (2014).
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
