https://doi.org/10.31261/SPiP.2009.05.11
W północno-zachodniej części wzgórza klasztornego w Tyńcu znajdują się zespół budynków określanych jako „zamek” lub „opactwo”. Ich kształt przypomina cyfrę siedem, która przylega do północno-zachodniego narożnika wieży kościelnej. Obie części budynku w jego piwnicy mają łukowate bramy, przez które droga do klasztoru prowadzi pod kątem prawie 90 stopni. Obecna struktura budynku pochodzi z połowy XV wieku. Pierwsze informacje źródłowe o inkastelacji klasztoru pochodzą z połowy XIII wieku i można je powiązać z ówczesnymi walkami o tron krakowski oraz rządami wybitnych opatów Lutfryda i Kosmasa, a także z powiązaniami z rodem Gryfitów. Niemniej jednak, wbrew przyjętym opiniom, należy stwierdzić, że zamek w Tyńcu nigdy nie był własnością monarchy i składał się z tej samej załogi, z wyjątkiem szczególnych sytuacji, zwłaszcza w początkowym okresie (XIII w.). Od początku był częścią klasztoru i rezydencji opata. Oprócz funkcji rezydencjonalnej, pełnił również rolę centrum zarządu dóbr klasztornych, które, oprócz zarządcy, strzeżone było przez odrębnego urzędnika zwanego starostą (przynajmniej do końca XV wieku). Ponadto reprezentował opata podczas posiedzenia sądu wyższego prawa niemieckiego. Prawdopodobnie sam sąd miał swoją siedzibę (od drugiej połowy XIV wieku) na terenie zamku, a jego posiedzenia odbywały się w dużym pokoju wspomnianym w źródłach. Tutaj przyjmowano również najznamienitszych gości przybywających do opactwa (królowa Jadwiga, 1394; Długosz z książętami, 1467/1468). Odbudowę zamku w stylu renesansowym przeprowadził opat Hieronim Krzyżanowski, zapewne na przełomie lat 60. i 70. XVI wieku. Następnie przeprowadzono rozbudowę w kierunku południowo-zachodnim (wzdłuż zachodniej części dziedzińca klasztornego nad urwiskiem, opadającym w stronę Wisły) i przeniesiono do nowego skrzydła pokój starosty i pokój posiedzeń sądu. Wojskowy charakter zamku, podobnie jak transport podklasztorny na Wiśle i droga, miał przede wszystkim lokalne znaczenie. Obrona konfederatów z Baru, która trwała jeszcze pod koniec XVIII wieku, zwiększyła świadomość jej strategicznego i wojskowego znaczenia.
Pobierz pliki
Zasady cytowania
Cited by / Share
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
Tom 1 (2009)
Opublikowane: 2009-12-31
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
English
Język Polski