Nowe trendy w aktywności państw w przestrzeni teleinformatycznej w drugiej dekadzie XXI wieku
Abstrakt
Abstrakt: Nowe trendy w aktywności państw w przestrzeni teleinformatycznej w drugiej dekadzie XXI wieku
Prezentowany artykuł stanowi próbę zidentyfikowania nowych tendencji w zakresie aktywności aktorów państwowych w cyberprzestrzeni w drugiej dekadzie XXI wieku. W tekście wskazano na cztery, w opinii autora najważniejsze, trendy. Przede wszystkim, doszło do zmiany podejścia Federacji Rosyjskiej do wykorzystania potencjału przestrzeni teleinformatycznej w warunkach konfliktu zbrojnego, czego dowiodły doświadczenia Ukrainy. Po drugie, stosunkowo nowym zjawiskiem są wysoce zorganizowane kampanie cyberszpiegowskie, których celem jest wywieranie wpływu na procesy demokratyczne w państwach rozwiniętych. Po trzecie, doszło także do istotnego złagodzenia kontrowersji w dziedzinie cyberbezpieczeństwa między Chinami a USA. Wreszcie, potwierdzono użyteczność komponentu cyberprzestrzennego sił zbrojnych w warunkach konfliktu asymetrycznego.
Słowa kluczowe: cyberbezpieczeństwo, bezpieczeństwo międzynarodowe, cyberwojna, cyberszpiegostwo
Abstract: New trends in activities of states in cyberspace in the second decade of the 21st century
This article identifies and characterizes new tendencies in activities of states in cyberspace in the second decade of the 21st century. The paper argues that there are four major trends noticeable. Firstly, the Russian Federation has changed its approach to the use of cyberspace during military conflicts, which was visible during the conflict in Donbass. Secondly, advanced cyber espionage campaigns attempting to influence democratic processes in developed countries have been also a new phenomenon. Thirdly, previous controversies between China and the U.S. on cybersecurity problems have been toned down due to their recent agreement. And finally, the usability of military cyber‑units in asymmetric conflict was also proven.
Key words: cybersecurity, cyber war, cyber espionage, international security
Bibliografia
APT1. Exposing One of China’s Cyber Espionage Units. Mandiant 2013 — https://cs.brown.edu/courses/csi1800/sources/2013_Mandiant_APT1_Report.pdf (dostęp: 11.09.2017).
APT28. A Window into Russia’s Cyber Espionage Operations? “FireEye Special Report” 2014.
Assessing Russian Activities and Intentions in Recent US Elections. Intelligence Community Assessment, Office of the Director of National Intelligence, 6.01.2017 — https://www.dni.gov/files/documents/ICA_2017_01.pdf (dostęp: 11.09.2017).
Berger S.: Hackers Leak Ukraine Military Documents Revealing Plan to Increase Spending on Armed Forces — http://www.ibtimes.com/hackers‑leak‑ukraine‑military‑documents‑revealing‑plan‑increase‑spending‑armed‑forces‑1989742 (dostęp: 15.09.2017).
Bing C.: Why the U.S. is Struggling with the Digital War on ISIS — https://www.cyberscoop.com/us‑cyber‑command‑digital‑war‑isis/ (dostęp: 17.09.2017).
Buchanan B., Sulmeyer M.: Russia and Cyber Operations: Challenges and Opportunities for the Next U.S. Administration. Carnegie Endowment for International Peace 2016.
Cohen A., Ham ilton R.E.: The Russian Military and the Georgia War: Lessons and Implications. Carlisle 2011.
Cyber-Berkut atakuje polskie serwisy internetowe. Prezydent.pl padł. GPW także — https://niebezpiecznik.pl/post/cyber‑berkut‑atakuje‑polskie‑serwisy‑internetowe‑prezydent‑pl‑padl‑gwp‑tez/ (dostęp: 15.09.2017).
Dunn Cavelty M.: The Militarisation of Cyberspace: Why Less May be Better. In: 2012 4th International Conference on Cyber Conflict. Eds. C. Czosseck, R. Ottis, K. Ziolkowski. Tallin 2012.
Revelations from Wikileaks’ Hacked Clinton Emails — http://www.bbc.com/news/world‑us‑canada‑37639370 (dostęp: 16.09.2017).
Gartenstein‑Ross D., Barr N., Moreng B.: The Islamic State’s Global Propaganda Strategy. “ICCT Research Paper” 2016, No 1.
Grizzly Steppe — Russian Malicious Cyber Activity. Joint Analysis Report, Federal Bureau of Investigation, NCCIC — https://www.us‑cert.gov/sites/default/files/publications/JAR_16‑20296A_GRIZZLY%20STEPPE‑2016‑1229.pdf (dostęp: 11.09.2017).
Harold S.W., Libicki M.C., Cevallos A.S.: Getting to Yes with China in Cyberspace. Santa Monica 2016.
Henderson B., Graham C.: Russia Blamed as Macron Campaign Blasts ‘massive hacking attack’ ahead of French Presidential Election — http://www.telegraph.co.uk/news/2017/05/05/macron‑campaign‑blasts‑massive‑hacking‑attack‑aheadfrench‑presidential/ (dostęp: 16.09.2017).
Herzog S.: Revisiting the Estonian Cyber Attacks: Digital Threats and Multinational Responses. “Journal of Strategic Security” 2011, Vol. 4, No 2.
Jacobs A., Helft M.: Google, Citing Attack, Threatens to Exit China — http://www.nytimes.com/2010/01/13/world/asia/13beijing.html?_r=1 (dostęp: 15.09.2017).
Kaiman J.: China Reacts Furiously to US Cyber‑ espionage Charges — https://www.theguardian.com/world/2014/may/20/china‑reacts‑furiously‑us‑cyber‑espionagecharges (dostęp: 15.09.2017).
Kamass a M.: Odtajnienie izraelskiego ataku na syryjski reaktor. Nieprzypadkowy moment — http://www.defence24.pl/odtajnienie‑izraelskiego‑ataku‑na‑syryjskireaktor‑nieprzypadkowy‑moment (dostęp: 25.03.2018).
Key Events. In: Cyber War in Perspective: Russian Aggression Against Ukraine. Ed. K. Geers. Tallin 2015.
Koval N.: Revolution Hacking. In: Cyber War in Perspective: Russian Aggression Against Ukraine. Ed. K. Geers. Tallin 2015.
Kozłowski A.: Comparative Analysis of Cyberattacks on Estonia, Georgia and Kyrgyzstan. “European Scientific Journal” 2014, Vol. 3.
Lakomy M.: Cracks in the Online “Caliphate”: How the Islamic State is Losing Ground in the Battle for Cyberspace. “Perspectives on Terrorism” 2017, Vol. 11, No 3.
Lakomy M.: Cyberprzestrzeń jako nowy wymiar rywalizacji i współpracy państw. Katowice 2015.
Langner R.: To Kill a Centrifuge. The Langner Group. November 2013 — https://www.langner.com/wp‑content/uploads/2017/03/to‑kill‑a‑centrifuge.pdf (dostęp: 11.09.2017).
Libicki M.: The Cyberwar Challenge to NATO. W: Cyberterroryzm zagrożeniem XXI wieku. Perspektywa politologiczna i prawna. Red. A. Podraza, P. Potakowski, K. Wiak. Warszawa 2013.
Malkin B.: Edward Snowden Claims US Hacks Chinese Phone Messages — http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/hongkong/10137215/Edward-Snowden‑claims‑US‑hacks‑ Chinese‑phone‑messages. html (dostęp: 11.09.2017).
Morton C.: Stuxnet, Flame, and Duqu — the OLYMPIC GAMES. In: A Fierce Domain: Conflict in Cyber Space, 1986 to 2012. Ed. J. Healy. Arlington 2013.
Nakas hima E., Ryan M.: U.S. Military Has Launched a New Digital War against the Islamic State — https://www.washingtonpost.com/world/national‑security/us‑militarys‑digital‑war‑against‑the‑islamic‑state‑is‑off‑to‑a‑slow‑start/2016/07/15/76a3fe82‑3da3‑11e6‑a66f‑aa6c1883b6b1_story.html?utm_term=.23b62580ea67 (dostęp: 17.09.2017).
Nakas hima E.: U.S. Military Cyber Operation to Attack ISIS Last Year Sparked Heated Debate over Alerting Allies — https://www.washingtonpost.com/world/national‑security/us‑military‑cyber‑operation‑to‑attack‑isis‑last‑year‑sparked‑heated-debate‑over‑alerting‑allies/2017/05/08/93a120a2‑30d5‑11e7‑9dec-764dc781686f_story.html?utm_term=.c91ece2fddf6 (dostęp: 17.09.2017).
Pakharenko G.: Cyber Operations at Maidan: A First-Hand Account. In: Cyber War in Perspective: Russian Aggression against Ukraine. Ed. K. Geers. Tallin 2015.
Piklington E.: US and China to Discuss Cybersecurity at High-level Diplomatic Meetings — https://www.theguardian.com/world/2013/jun/02/us-china-cybersecurity-hacking‑espionage-meetings (dostęp: 19.05.2017).
Podraza A.: Cyberterroryzm jako wzrastające zagrożenie dla bezpieczeństwa międzynarodowego
w XXI wieku. W: Cyberterroryzm zagrożeniem XXI wieku. Perspektywa politologiczna i prawna. Red. A. Podraza, P. Potakowski, K. Wiak. Warszawa 2013.
Red Line Drawn: China Recalculates Its Use of Cyber Espionage. “FireEye iSIGHT Intelligence Special Report”, June 2016.
Rid T.: Cyber War Will Not Take Place. “Journal of Strategic Studies” 2012, Vol. 35, No 1.
Sakkov S.: Foreword. In: Cyber War in Perspective: Russian Aggression Against Ukraine. Ed. K. Geers. Tallin 2015.
Scarborough R.: U.S. Cyber Command Launches Hacking Offensive against Islamic State — http://www.washingtontimes.com/news/2016/feb/29/us-launches-cyber-attacks-islamic-state/ (dostęp: 17.09.2017).
Schofield J.: Google, Yahoo, Adobe and Who? — https://www.theguardian.com/technology/2010/jan/14/google-yahoo-china-cyber-attack(dostęp: 15.09.2017).
Senate Intelligence Committee: Russia and 2016 Election. “Fireye” 2017.
Storm D.: Political Hackers Attack Russia, Nazi Defacement, Threaten US CENTCOM with Cyberattack — https://www.computerworld.com/article/2476002/cybercrime-hacking/political-hackers-attack-russia--nazi-defacement--threaten-us-centcom-with-cybera.html (dostęp: 15.09.2017).
The White House, Off ice of the Press Secreta ry: FACT SHEET: President Xi Jinping’s State Visit to the United States — https://obamawhitehouse.archives.gov/the-press-office/2015/09/25/fact-sheet-president-xi-jinpings-state-visit-united-states (dostęp: 15.09.2017).
Theohary C.A., Welt C.: Russia and the U.S. Presidential Elections. “CRS Insight” 2017, January 17.
Thornburgh N.: Inside the Chinese Hack Attack — https://courses.cs.washington.edu/courses/csep590/05au/readings/Titan.Rain.pdf (dostęp: 11.09.2017).
Towards Trustworthy Elections. New Directions in Electronic Voting. Eds. D. Chaum et al. Berlin 2010.
Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Nauk Społecznych, Instytut Nauk Politycznych i Dziennikarstwa
dr hab. nauk społecznych w zakresie nauk o polityce (specjalność: stosunki międzynarodowe, bezpieczeństwo międzynarodowe). Adiunkt w Zakładzie Stosunków Międzynarodowych Instytutu Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu Śląskiego. Jego zainteresowania badawcze obejmują problematykę cyberdżihadyzmu, cyberbezpieczeństwa, oraz konfliktów zbrojnych. Opublikował dotychczas 3 monografie i ok. 50 artykułów naukowych.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
