Polska jako integralna część cywilizacji zachodniej
Abstrakt
Autor porusza tematykę przynależności państwa polskiego do szeroko rozumianej cywilizacji zachodniej opartej na wartościach i ideach, które na przestrzeni lat stawiały fundamenty pod sposób rozumienia tego, kim jest współczesny Europejczyk. W artykule odniesiono się do teorii i koncepcji najważniejszych klasycznych europejskich myślicieli, zajmujących się zagadnieniami cywilizacji i kultury, jak m.in.: Samuel Huntington, Arnold Toynbee, Oswald Spengler oraz Feliks Koneczny i inni. Autor dokonuje również próby odpowiedzi na pytanie: Czym jest współczesny Zachód i jaką rolę odgrywa w nim Polska? Artykuł będzie miał charakter teoretyczny i może posłużyć jako wprowadzenie do o wiele bardziej szczegółowych aspektów mieszczących się w ramach szeroko rozumianej cywilizacji zachodniej.
Słowa kluczowe
cywilizacja zachodnia; Europa; Polska
Bibliografia
Adamczyk M.J.: Cywilizacja Zachodnia. Specyfika rozwoju, tradycje, preferowane wartości. Wrocław 2011.
Ash T.G.: Pomimo i wbrew. Eseje o Europie Środkowej. Przeł. A. Husarska. London 1990.
Bezat P.: Teoria cywilizacji Feliksa Konecznego. Krzeszowice 2006.
Białas-Zielińska K.: Tożsamość narodowa a proces zjednoczenia Europy z perspektywy polskich katolickich środowiska prointegracyjnych. W: „Rodzinna Europa”. Europejska myśl polityczno-prawna u progu XXI wieku. Red. W. Fiktus, H. Malewski, M. Marszał. Wrocław 2015.
Bogucka M.: Kultura, naród, trwanie. Dzieje kultury polskiej od zarania do 1989 roku. Warszawa 2008.
Brague R.: Europa, droga rzymska. Przeł. W. Dłuski. Warszawa 2012.
Brataniec K.: Zachód i Islam. Dylematy relacji. Kraków 2009.
Braudel F.: Gramatyka cywilizacji. Przeł. H. Igalson-Tygielska. Warszawa 2006.
Central Europe Cooperating For Success http://www.central2013.eu/home/ (dostęp: 17.09.2018).
Chmurski M.: Czy potrzebna nam jeszcze Europa Środkowa? „Nauka” 2014, nr 1.
Chodakiewicz M.J.: Międzymorze. Warszawa 2016.
Cisek J.: Oskar Halecki. Historyk Szermierz Wolności. Warszawa 2009.
Cobel-Tokarska M.: Europa Środkowa — dawne i nowe znaczenia, 2013 https://www.researchgate.net/profile/Marta_Cobel-Tokarska/publication/320935620_Europa_Srodkowa-dawne_i_nowe_znaczenia/links/5a038af3aca272b06ca3996a/Europa-Srodkowa-dawne-i-nowe-znaczenia.pdf (dostęp: 24.09.2018).
Czarnocki A.: Europa Środkowa. Europa Środkowowschodnia. Geopolityczne a historyczno-kulturowe rozumienie pojęć. „Annales Universitatis Mariae Curie Sklodowska” 1994, Vol. 1, 2, Sectio K.
Czyż A., Kubas S.: Państwa Grupy Wyszehradzkiej. Pomiędzy przeszłością, a teraźniejszością. Wybrane aspekty polityki wewnętrznej. Katowice 2014.
Dawson C.: Religia i powstanie kultury zachodniej. Przeł. S. Ławicki. Warszawa 1959.
Dawson C.: Tworzenie się Europy. Przeł. J.W. Zielińska. Warszawa 2000.
Dębski J.: Kształtowanie cywilizacji europejskiej. T. 1: W: Idem: Europa antyczna i średniowieczna. Białystok 2008.
Golka M.: Dokąd zmierza cywilizacja zachodnia? „Przegląd Zachodni” 2017, Vol. 365, Issue 4.
Gołembski F.: Cywilizacja europejska. Warszawa 2012.
Górska U.: Europa Środkowa jako kategoria artystyczna. Neuroza i wrażliwość. „Porównania” 2011, nr 8.
Huntington S.P.: Zderzenie cywilizacji. Przeł. H. Jankowska. Warszawa 2004.
Kieniewicz J.: Pogranicza i peryferie. O granicach cywilizacji europejskiej. W: Cywilizacja europejska. Różnorodność i podziały. T. 3. Red. M. Koźmiński. Kraków 2014.
Kołakowski A.: Spengler. Warszawa 1981.
Koneczny F.: O wielości cywilizacyj. Warszawa 1935.
Kubis B.: Narodowa tradycja wobec wyzwań współczesnej Europy. W: Człowiek w Europie. Człowiek, przewodnik, mędrzec. Red. M. Franz, P. Semków. Toruń 2011.
Kundera M.: Zasłona. Esej w siedmiu częściach. Przeł. M. Bieńczyk. Warszawa 2006.
Kwilecki A.: Idea zjednoczenia Europy. Polityczno-socjologiczne aspekty integracji zachodnioeuropejskiej. Poznań 1969.
Łastawski K.: Polska racja stanu po wstąpieniu do Unii Europejskiej. Warszawa 2009.
Mazowiecki T.: Przemówienie na forum Rady Europy. W: Tadeusz Mazowiecki. Polityk trudnych czasów. Red. W. Kuczyński, Z. Psota. Warszawa 1997.
Meier C.: Tradycja grecko-rzymska. W: Kulturowe wartości Europy. Red. H. Joas, K. Wiegandt. Przeł. M. Bucholc, M. Kaczmarczyk. Warszawa 2012.
Milewski J.J.: Dwa historyczne podziały Europy. W: Cywilizacja europejska. Wykłady i eseje. Red. M. Koźmiński. Warszawa 2005.
Modzelewski K.: Barbarzyńskie korzenie Europy. W: Cywilizacja europejska. Wykłady i eseje. Red. M. Koźmiński. Warszawa 2005.
Monde Slave, Europe Orientale, Europe Centrale. „Teki Historyczne” Londyn 1965, T. 14.
Nemo P.: Co to jest Zachód? Przeł. P. Kamiński. Warszawa 2006.
Piskozub A.: Polska w cywilizacji zachodniej. Gdańsk 2001.
Podraza A.: Europa Środkowa jako region historyczny http://jazon.hist.uj.edu.pl/zjazd/materialy/podraza.pdf (dostęp: 12.01.2019).
Prokop J.: Europa/Zachód. Kraków 2012.
Ptaszek R.T.: Zmierzch Europy? Perspektywy przyszłości a chrześcijaństwo. WarszawaRadzymin 2017.
Scruton R.: Kultura jest ważna. Wiara i uczucie w osaczonym świecie. Przeł. T. Bieroń. Poznań 2010.
Spengler O.: Zmierzch Zachodu. Zarys morfologii historii. Przeł. J. Marzęcki. Warszawa 2001.
Stankevic B.: Europa Środkowa wskaźnikiem Europy. Przyczynek do dyskusji. W: „Rodzinna Europa”. Europejska myśl polityczno-prawna u progu XXI wieku. Red. P. Fiktus, H. Malewski, M. Marszał. Wrocław 2015.
Stępień T.: Europa wobec cywilizacji. Antona Hilckmana porównawcza nauka o cywilizacjach. Zasady, metoda, zastosowanie. Toruń 2013.
Tazbir J.: Świadomość Europejska Polaków w XVI—XVII wieku. W: Cywilizacja europejska. Wykłady i eseje. Red. M. Koźmiński. Warszawa 2005.
Wasilewski A.: Wschód, Zachód i Polska. Warszawa 1985.
Wiatr J.: Europa postkomunistyczna, przemiany państw i społeczeństw po 1989 roku. Warszawa 2006.
Wierzbicki A.: Wschód–Zachód w koncepcjach dziejów Polski. Warszawa 1984.
Zamojski A.: Tożsamość cywilizacji europejskiej. Geneza, kompleks konstytuujący i kierunki transformacji. Kielce 2015.
doktorant Polska
https://orcid.org/0000-0001-7137-1974
Maciej Guzy, mgr politologii, doktorant Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Jego zainteresowania badawcze skupiają się na zagadnieniach cywilizacji zachodniej, nacjonalizmu, radykalizmu, ekstremizmu politycznego oraz szeroko rozumianych ugrupowań narodowych. Wybrane publikacje: Profil ideologiczny skrajnej prawicy na podstawie wybranych aspektów programu Ruchu na Rzecz Lepszych Węgier (w: Doświadczenia transformacji systemowej w państwach Europy Środkowej i Wschodniej. Red. M. Barański, N. Rudakiewicz, M. Guzy. Katowice 2015); Trzecia pozycja jako ideowa ewolucja partii radykalnej prawicy w Europie Środkowej i Wschodniej po roku 1989 (w: Ideologiczne i doktrynalne podstawy zmian ustrojowych w krajach Europy Środkowej i Wschodniej po rok 1989. Red. M. Barański, M. Guzy. Katowice 2016); Charakterystyka ideowa i programowa Ruchu Narodowego (w: Badania nad systemem politycznym Rzeczpospolitej Polskiej z uwzględnieniem wyborów prezydenckich i parlamentarnych w 2015 roku. Red. J. Mielewczyk, M. Czaja. Katowice 2016.); Czarny Blok: Incydent polityczny czy nowa jakość na polskiej scenie narodowej? (w: „Studia Politicae Universitatis Silesiensis”. T. 22. Red. J. Iwanek, P. Grzywna, R. Radek. Katowice 2018.).
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
