„Che cos’è la poesia?” (Derrida, Uniłowski, Berardi)
Abstrakt
Artykuł ma formę tryptyku prezentującego poglądy na temat poezji Jacques’a Derridy, Krzysztofa Uniłowskiego i Franco Berardiego. Eksponuje różnice w stanowisku filozofa, krytyka literackiego i politologa, a zarazem odmienną wrażliwość Francuza, Polaka i Włocha. Wyjściowe pytanie „Co to jest poezja?” zostało sformułowane po włosku, co ma istotne konsekwencje, bo w odczuciu wielu narodów europejskich język włoski brzmi śpiewnie, dziecinnie i zarazem poetycko. Efektem tego stereotypu jest „italianizacja” poezji kojarzonej z zabawą, przyjemnością, zmysłowością, słodyczą, itp. Derrida – jak sugeruje autor – dialoguje z tym mitem porównując poemat do jeża z bajki dla dzieci. Przeciwnie rozumuje myśliciel z Bolonii, odrzucając „infantylne” skojarzenia przypisuje poezji moc uzdrawiającą, rewolucyjną, mesjańską. Natomiast Uniłowski, dotąd niechętnie komentujący wiersze, odkrywa oryginalność i aktualność stanowiska Berardiego, co prowokuje serię skojarzeń dotyczących zarówno współczesnej polityki, jak humanistyki (także badań prowadzonych w Uniwersytecie Śląskim).
Słowa kluczowe
Jacques Derrida; Krzysztof Uniłowski; Franco Berardi; poezja
Bibliografia
Bachelard Gaston (1998): Poetyka marzenia. Tłum. L. Brogowski. Gdańsk.
Barthes Roland (1998): Od dzieła do tekstu. Przeł. M.P. Markowski. „Teksty Drugie”, nr 6.
Barthes Roland (2001): Nigdy nie daje się mówić o tym, co się kocha. Tłum. M.P. Markowski. W: R. Barthes: Lektury. Warszawa.
Berardi Franco (2012): The Uprising: On Poetry and Finance. Los Angeles. Online: https://mitpress.mit.edu/contributors/franco-bifo-berardi [dostęp: 10.01.2021].
Berardi Franco (2019): Breathing: Chaos and Poetry. Los Angeles.
Compagnon Antoine (1998): Demon teorii. Literatura a zdrowy rozsądek. Tłum. T. Stróżyński. Gdańsk.
Culler Jonathan (1998): Teoria literatury. Tłum. M. Bassaj. Warszawa.
Derrida Jacques (1987): Ulysse gramophone. Deux mots pour Joyce. Paris.
Derrida Jacques (1998): Che cos’ è la poesia? Tłum. M.P. Markowski. „Literatura na Świecie”, nr 11–12.
Gralewicz-Wolny Iwona, Mytych-Forajter Beata, red. (2016): Par coeur. Twórczość dla dzieci i młodzieży raz jeszcze. Katowice.
Heidegger Martin (1981): Hölderlin i istota poezji. Tłum. K. Michalski. W: Teoria badań literackich za granicą. Antologia. Oprac. S. Skwarczyńska. T. 2, cz. 2. Kraków.
Janas Janina (1996): La letteratura maccheronica in Polonia. Napoli.
Kłosiński Michał (2017): Poezja jako utopijna alternatywa dla nowomowy liberalnej. W: Ekonomia literatury. T. 1: Ekonomiczne teorie literatury. Red. P. Tomczok, M. Kłosiński. Katowice.
Kotliński Andrzej, Nawarecki Aleksander (2018): Dialog troisty. Colloquia o Juliuszu Słowackim. Warszawa.
Leśmian Bolesław (1983): Poezje wybrane. Oprac. J. Trznadel. Wrocław.
Mandelsztam Osip (2007): Rozmowa o Dantem. W: Idem: Nieograbiony i nieorozgromiony. Wiersze i szkice. Tłum i oprac. A. Pomorski. Warszawa.
Markowski Michał Paweł (1998): Bajeczna spekulacja. Derrida, Heidegger i poezja. „Literatura na Świecie”, nr 11–12.
Mickiewicz Adam (1997): Literatura Słowiańska. Kurs drugi. W: Idem: Dzieła. T. 9: Literatura słowiańska. Kurs drugi. Oprac. J. Maślanka. Warszawa.
Norris Christopher (2000): Dekonstrukcja przeciw postmodernizmowi. Tłum. A. Przybysławski. Kraków.
Scholes Robert (1972): Fabulatorzy. Tłum. I. Sieradzki. „Pamiętnik Literacki”, z. 4.
Słowacki Juliusz (2009): Horsztyński. Tragedia w pięciu aktach. Oprac. J. Ławski. Wrocław.
Thoreau Henry David (2020): Dziennik. Tłum J. Pielichowski. „Literatura na Świecie”, nr 9–10.
Uniłowski Krzysztof (1998a): Chłopcy i dziewczęta znikąd? W: Idem: Skądinąd. Bytom.
Uniłowski Krzysztof (1998b): Spóźniony moralista. O Nietzscheańskim dziedzictwie w poemacie „Spadanie” Tadeusza Różewicza. W: Słowo za słowo. Szkice o twórczości Tadeusza Różewicza. Red. W. Wójcik, M. Kisiel. Katowice.
Uniłowski Krzysztof (2016): Historia, fantastyka, nowoczesność. Szkice. Katowice.
Uniłowski Krzysztof (2019): Tekstualizm, materializm, imersja, interpretacja. „Praktyka Teoretyczna”. T. 34, nr 4: Materialist Criticism: New Approches. Online: https://doi.org./10.147746/prt2019.4.3 [dostęp: 10.01.2021].
Uniłowski Krzysztof (2020): Krytyka po literaturze. Katowice.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
