O fragmentach. Dzieło sztuki i „ja” – albo nie
Abstrakt
W eseju badane są implikacje filozoficzne obecne w późnym, najbardziej enigmatycznym i metonimicznym dziele teatralnym Samuela Becketta Nie ja. Implikacje te są bezsprzeczne, mimo że autor Czekając na Godota często zaprzeczał swym (sugerowanym przez krytyków) zainteresowaniom filozofią, której – jak twierdził – ani nie czytał, ani nie rozumiał. Wspomniana sztuka jest jednak dziełem głęboko ontologicznym, a metonimia w jego obrazie scenicznym przywołuje klasyczną filozoficzną zagadkę, dotyczącą relacji części (tu: utworu lub jego fragmentu) do całości. Jest to kwestia, która Becketta intrygowała przez większą część jego twórczego życia.
Słowa kluczowe
fragmenty; modernizm; romantyzm; ontologia; metonimia; Samuel Beckett; James Joyce; Immanuel Kant; Julia Kristeva; Slavoj Žižek
Bibliografia
Beckett Samuel (1984a): Samuel Beckett: The Collected Shorter Plays. Grove Press, New York. Full text available at: https://edisciplinas.usp.br/pluginfile.php/5012762/mod_resource/content/2/COLLECTED%20SHORTER%20PLAYS-%20BECKETT.pdf.
Beckett Samuel (1984b): Disjecta: Miscellaneous Writings and a Dramatic Fragment. Ed. Ruby Cohn. Grove Press, Ney York.
Beckett Samuel (2011): The Letters of Samuel Beckett, Vol. 2, 1941–1956. Ed. George Craig et al. Cambridge University Press, Cambridge, UK.
Beplate Justin (2007): Stephen’s lyrical language: memory and imagination in Ulysses. “Études anglaises” 2007, vol. 60, no. 1, pp. 42–54.
Deleuze Gilles (1997): Whitman. In: Essays Critical and Clinical. Translated by Daniel W. Smith and Michael A. Greco. University of Minnesota Press, Minneapolis, pp. 46–47.
Gasché Rodolphe (1991): Foreword to Friedrich Schlegel’s Philosophical Fragments. University of Minnesota, Minneapolis. Full text available at: https://www.sas.upenn.edu/~cavitch/pdf-library/Schlegel_Philosophical_Fragments_UMP_edition.pdf.
Gontarski Stanley E. (1997): Staging Himself, or Beckett’s Late Style in the Theatre. “Samuel Beckett Today / Aujourd’hui” 1997, vol. 6, pp. 87–97. JSTOR, http://www.jstor.org/stable/25781211.
Graver Lawrence and Raymond Federman (eds.) (1979): Samuel Beckett: The Critical Heritage. Routledge, London. Full text available at: https://www.academia.edu/5191322/L_Graver_R_Federman_Samuel_Beckett_The_Critical_Heritage.
Harmon Maurice. (1998): No Author Better Served: The Correspondence of Samuel Beckett and Alan Schneider. Harvard University Press, Cambridge, MA.
Joyce James (1986): Ulysses: A Critical and Synoptic Edition. Eds. Hans Walter Gabler et al. Random House, New York.
Kant Immanuel (1929): Critique of Pure Reason. Translated by Norman Kemp Smith. Macmillan, London, p. 331.
Kristeva Julia (1980): Desire in Language: A Semiotic Approach to Literature and Art. Ed. Leon S. Roudiez. Translated by Thomas Gora, Alice Jardine and Leon S. Roudiez. Columbia University Press, New York.
Kristeva Julia (2000): The Sense and Non-Sense of Revolt: The Powers and Limits of Psychoanalysis, vol. I. Translated by Jeanine Herman. Columbia University Press, New York.
Loh Vanessa (2021): review of: Sbriglia Russell and Slavoj Žižek (eds.) (2020): Subject Lessons: Hegel, Lacan, and the Future of Materialism. “Studies in 20th & 21st Century Literature,” vol. 45. Northwestern University Press, Evanston, IL. https://doi.org/10.4148/2334-4415.2189.
Margaroni Maria (ed.) (2022): Understanding Kristeva, Understanding Modernism. Bloomsbury Academic, New York.
McKeane John (2023): Art (and Its Deliverance). In: Understanding Nancy, Understanding Modernism. Ed. Cosmin Toma. Bloomsbury Academic, New York, pp. 265–267.
Nancy Jean-Luc (1997): Art, a Fragment. In: The Sense of the World. Translated by Jeffrey S. Librett. University of Minnesota Press, Minneapolis, pp. 123–139.
Nancy Jean-Luc (2005): The Ground of the Image (Perspectives in Continental Philosophy). Trans. Jeff Fort. Fordham, NY: Fordham University Press. Full text available at: https://issuu.com/lso_rj/docs/nancy_-_the_ground_of_the_image.
Piette Adam (1996): Remembering and the Sound of Words: Mallarmé, Proust, Joyce, Beckett. Oxford University Press, Oxford.
Record Jehl Roby Evan (2013): The “Nightmare of History” in James Joyce’s Ulysses. “Vanderbilt Undergraduate Research Journal,” no. 9. Available from: https://doi.org/10.15695/vurj.v9i0.3766.
Ricks Christopher (2002): Imagination dead imagine. “The Guardian,” 1 June 2002, https://www.theguardian.com/books/2002/jun/01/highereducation.news1.
Segall Matthew D. (2022): Time and Experience in Physics and Philosophy: Whiteheadian Reflections on Bergson, Einstein, and Rovelli. In: Einstein vs. Bergson: An Enduring Quarrel on Time. Eds. Alessandra Campo and Simone Gozzano. De Gruyter, Berlin, Boston, pp. 273–298. Available from: https://doi.org/10.1515/9783110753707-016.
Sbriglia Russell (2021): Notes Toward an Extimate Materialism: A Reply to Graham Harman. “Open Philosophy” 2021, vol. 4, no. 1, pp. 106–123. Available from: https://doi.org/10.1515/opphil-2020-0175; https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/opphil-2020-0175/html. See also: https://www.youtube.com/watch?v=lsTHIeWu3x0.
Sbriglia Russell (2022): The Subject. In: Understanding Žižek, Understanding Modernism. Eds. Jeffrey R. Di Leo, Zahi Zalloua. Bloomsbury Academic, New York, pp. 222–225.
Whitelaw Billie and James Knowlson (1978): Practical Aspects of Theatre, Radio and Television. “Journal of Beckett Studies” 1978, no. 3, pp. 85–90. JSTOR, http://www.jstor.org/stable/44783121.
Žižek Slavoj (2019): Sex and the Failed Absolute. Bloomsbury Academic.
Žižek Slavoj (2019): The Ticklish Subject: The Absent Centre of Political Ontology. Verso, London.
Florida State University Stany Zjednoczone
https://orcid.org/0000-0002-2899-4209
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
