Dziś nie wyobrażamy sobie świata bez komunikacji medialnej w służbie społeczeństwu. Jednocześnie możemy zauważyć zmiany, jakim podlega komunikacja medialna. Współczesna komunikacja medialna jest zbyt odległa od samego pojęcia communico, communicare. Samo pojęcie "połączyć się, uczynić coś wspólnym, przekazać wiadomość, skonsultować się" stopniowo znika z przestrzeni medialnej, podobnie jak termin communio, czyli "wspólnota, społeczność, poczucie więzi". W naszych czasach słowo "komunikować" kojarzy się przede wszystkim z przekazywaniem informacji, a dokładniej wiadomości, niezależnie od zasad etycznych i moralnych. Dlatego Kościół, świadomy znaczenia komunikacji medialnej, domaga się prawa do regulowania ich wykorzystania, a w swoich przepisach wzywa osoby wykwalifikowane w produkcji i przekazywaniu informacji do zapewnienia, że korzystanie z tych środków jest przepojone duchem Chrystusa.

Współczesne enuncjacje papieskie cechuje asertywne – aktywne i tchnące optymizmem, choć świadome zagrożeń i niebezkrytyczne – eklezjalne podejście do szans/wyzwań „ery cyfrowej”. Jeśli podążyć tropem owych wskazań, nabrzmiałych troską o skuteczność misji ewangelizacyjnej w nowych realiach/kontekstach społeczno-(technologiczno-)kulturowych, i jednocześnie mieć na względzie regułę, że w praktyce prawnej Kościoła należy uwzględniać aktualne uwarunkowania ludzkiej egzystencji – to staje się jasne, że ów autorytatywnie nakreślony horyzont „znaków czasu” stawia wyzwanie naukom teologicznym, w tym kanonistyce. Co się zaś tyczy tej ostatniej – abstrahując od pilnej niejednokrotnie potrzeby dokonania zmian/dostosowań legislacyjnych (zważywszy na specyfikę różnych regionów świata – przede wszystkim na poziomie prawa partykularnego), nieoceniona pozostaje służebna rola ekspertów prezentowania odnowionej, adekwatnej hic et nunc interpretacji niektórych węzłowych kanonów Kodeksu Prawa Kanonicznego. Można postawić tezę, że do takich należą przepisy can. 822. Stąd też podjęcie w niniejszym artykule próby dwuetapowego zakreślenia problemowego meritum – wedle zaanonsowanych w tytule kroków badawczych: (1) Środowisko cyfrowe jako nieodzowna przestrzeń działalności ewangelizacyjnej; (2) Nowy wymiar obowiązków pasterzy Kościoła nałożonych przez przepisy can. 822 §§ 1-3.

The article presents the right of the faithful to access sacraments and restriction of the right resulting from the outbreak of the SarsCov-2 virus pandemic in 2020. The article also presents the scope of the entitlement to the spiritual goods of the Church, which is guaranteed by the norm of canon 213 of the 1983 Code of Canon Law, as well as the spatial limits for gatherings introduced by state law and bishop’s decrees. Access to the Internet and the preservation of online communication has somehow made it possible during the ongoing social isolation to establish communication between ministers and the faithful. Therefore, it was easier to survive the restrictions on access to the Holy Sacraments.

Artykuł podejmuje problem możliwości udzielania sakramentu małżeństwa, pokuty i eucharystii na odległość, tzn. przy wykorzystaniu technologii informacyjno-komunikacyjnych. Elektroniczne środki komunikacji sprawiają bowiem, że zmienia się nie tylko nasze rozumienie czasu i przestrzeni, ale również doświadczenie budowania wspólnoty i kontaktu z drugim człowiekiem. Przeprowadzona analiza skłoniła do postawienia wniosku, że biorąc pod uwagę dobro duchowe wiernych, szczególnie takich, którzy znaleźli się w niebezpieczeństwie śmierci lub na skutek wielkiej odległości lub z powodu izolacji nie mają dostępu do kapłana i realnej wspólnoty wiernych, a także fakt, że Stolica Apostolska nie udzieliła autorytatywnej odpowiedzi sprzeciwiającej się udzielaniu sakramentów za pomocą nowych narzędzi komunikacyjnych, nie należy tej formy z praktyki Kościoła wykluczać.

Papież Franciszek promulgując nowe przepisy kanoniczne w zakresie prawa karnego dokonał głębokiej analizy wspólnoty kościelnej zarówno samej w sobie jak również poprzez jej odniesienie do społeczności świeckiej. W takim ujęciu w opracowaniu zostały przedstawione racje normatywnych rozwiązań: teologiczne, kościelno-społeczne i społeczne. Stanowią one punkt odniesienia dla rozważań dotyczących nadużyć i przestępstw dokonywanych przez wiernych korzystających z internetu. Obecność internetu znacząco zmieniła postrzeganie wspólnoty świeckiej i kościelnej, co nie zwalnia wiernych od obowiązku strzeżenia wiary oraz dawania jej świadectwa. Służą temu również rozwiązania normatywne, których przestrzeganie przyczynia się budowania jedności wspólnoty.

Niniejszy artykuł dotyczy uregulowania prawnego relacji między dwoma prawami człowieka, wolnością twórczości artystycznej i ochroną wartości religii w ramach wolności wyznania w Republice Czeskiej. Przedstawia po oleji najpierw przegląd trzech modeli tej relacji w trzech epokach historycznych: okresie demokratycznej Czechosłowacji w latach 1918-1948 (z wyłączeniem okresu II wojny światowej, w którym całkowicie zignorowano ochronę praw człowieka), dominacji Komunistycznej Partii Czechosłowacji w latach 1948-1989, otóż w okresie powszechnego łamania praw człowieka, a w społeczeństwie ponownie demokratycznym od 1989 r. (do 1992 r. w Czechosłowacji, od rozpadu federacji czechosłowackiej od 1 stycznia 1993 r. w Republice Czeskiej). Najwięcej miejsca poświęcono sporu sądowemu spowodowanym prezentacją dwóch spektakli teatralnych na Festiwalu Teatralnym w Brnie w 2018 roku. Reżyserem obu spektakli był chorwacki reżyser Oliver Frljić, znany z używania kontrowersyjnych środków wyrazu, często o tematyce religijnej. Wynikający z tego proces, w którym ówczesny przewodniczący Konferencji Episkopatu Czech był jednym z powodów, wykazał, że sądy powszechne preferowały ochronę wolności artystycznej w konflikcie między dwiema konstytucyjnie gwarantowanymi wolnościami z tylko jednym istotnym ograniczeniem: na ile by środki artystyczne nie miały innego celu niż obrażać czy poniżyć uczucia religijne. Jednak spór nie został jeszcze w pełni rozstrzygnięty: powodowie złożyli skargę do Sądu Konstytucyjnego Republiki Czeskiej, który nie wydał jeszcze orzeczenia w tej sprawie. W konsekwencji nie można wykluczyć skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu.

Opinia recenzyjna

The main purpose of the research was to analyze the legal, socio-cultural and theological
dimensions of the communication of the Catholic Church in Poland, while the specific objectives
analyzed and evaluated the relationship between the content of information and announcements issued
by the Church in Poland in connection with the regulations issued by the Holy See and the Polish
authorities.