Instytucja zwierzchnika sądowo-karnego jako dysponenta sądu polowego w Wojsku Polskim w latach wojen o granice Rzeczypospolitej 1918—1921

Leszek Kania

doi:10.31261/ZDP.2019.20.26

Veröffentlicht: 2020-04-16

Bd. 12 (2019)

Gerichts- und Strafvorgesetzter als Disponent eines Feldgerichts in der Polnischen Armee in den Jahren der Kriege um die Grenzen der Republik Polen 1918—1921

Leszek Kania

Rubrik: Rozprawy i artykuły

https://doi.org/10.31261/ZDP.2019.20.26

Abstract

Die Institution des Gerichts- und Strafvorgesetzten, die im Systemmodell der Feldjustiz der Polnischen Armee von 1918 bis 1921 präsent war, wurde aus den Auditoriaten der Teilungsarmeen übernommen. Die Befehlshaber der Einsatzverbände (der Armee oder der Fronten) fungierten als Gerichts- und Strafvorgesetzte für alle Gerichte, die sich in den Kom- mandos großer Einheiten oder in ihrem Einsatzgebiet befanden, für den Personenstatus einer

Einsatzverbände und der Zivilbevölkerung im Einsatzgebiet. Der Befehlshaber eines Einsatz- verbandes, einer Einsatzgruppe oder eines Etappendistrikts konnte von dem ihm unterstellten Rechtsreferenten oder dem Befehlshaber einer großen Einheit, in der er ein Gerichts- und Straf- vorgesetzter war, verlangen, dass jeweils ein Vorverfahren oder ein Ermittlungsverfahren in je- der Sache eingeleitet wird. Er hatte auch das Recht darauf, gefällte Urteile von Feldgerichten zu genehmigen oder abzulehnen, und im kritischen Moment des Krieges von 1920 auch das Recht darauf, Gerichtsstrafen gegen Offiziere und Soldaten der Polnischen Armee selbststän- dig zu gestalten. Gerichts- und Strafvorgesetzte vertraten die Gerichte zweiter Instanz bei der Überprüfung von Gerichtsurteilen, und die Ausstattung von Militärkommandanten mit diesen Befugnissen war durch die Notwendigkeit bestimmt, die Befolgung von Befehlen durchzuset- zen und die Militärdisziplin zu gestalten. Die Praxis der Feldgerichte zeigt, dass Gerichts- und Strafvorgesetzte auf der Einsatzebene ihre Gerichtsbefugnisse durch gerichtliche und rechtli- che Abteilungen wahrnahmen und die ihnen vorgelegten Gutachten der Militäranwälte wurden anerkannt und respektiert. Die Rechtsreferenten spielten eine Vermittlungsrolle zwischen der Führung der Feldgerichtsbarkeit des Oberkommandos der Polnischen Armee, den Befehlshabern von Einsatzverbänden und den Feldgerichten vor Ort sowie sorgten für die rechtliche Seite in der Führung der Armee und Etappen. Dieses Justizsystem „im Feld“ erwies sich trotz periodischer Schwierigkeiten in den Jahren des Krieges um die Grenzen der wiedergeborenen Republik Polen als erfolgreich.

Schlagworte:

Kriegsgerichte, Gerichts- und Strafvorgesetzter, Militärdisziplin, Gerichtsurteil

Dateien herunterladen

PDF (Język Polski)

Zitierregeln

Kania, L. (2020). Gerichts- und Strafvorgesetzter als Disponent eines Feldgerichts in der Polnischen Armee in den Jahren der Kriege um die Grenzen der Republik Polen 1918—1921. Z Dziejów Prawa, 12, 435–458. https://doi.org/10.31261/ZDP.2019.20.26

Zitiert von / Teilen

Literaturhinweise

Źródła
Google Scholar

Centralne Archiwum Warszawa-Rembertów:
Google Scholar

— Szefostwo Sądownictwa Polowego Naczelnego Dowództwa WP 1919—1921. — Sądy Polowe Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego 1919—1921.
Google Scholar

— Oddział IV Prawny Sztabu MSWojsk. 1920—1921.
Google Scholar

— Rozkazy Naczelnego Dowództwa WP 1919—1921.
Google Scholar

Literatura
Google Scholar

Berbecki L.: Pamiętniki generała broni Leona Berbeckiego. Katowice 1959. Błaszczyk G.: Artykuły wojskowe i ich rola dla ustroju polskich sił zbrojnych i prawa wojskowego. „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1979, z. 2.
Google Scholar

Czarnecka R.: Organizacja Ministerstwa Spraw Wojskowych (MSWojsk.) w latach 1918—1921. „Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej” 2005, nr 27.
Google Scholar

Kamiński J.: Historia sądownictwa wojskowego w dawnej Polsce. Warszawa 1928. Kania L.: Sądy wojenne w armii Królestwa Polskiego 1815—1930. „Studia Lubuskie” 2013.
Google Scholar

Kania L.: Sądy wojskowe w Księstwie Warszawskim. „Studia Lubuskie” 2010.
Google Scholar

Kania L.: Służba sprawiedliwości w Wojsku Polskim 1795—1945. Organizacja — prawo — ludzie. Siedlce 2015.
Google Scholar

Kania L.: Wyroki bez apelacji. Sądy polowe w Wojsku Polskim w czasie wojny z Rosją Sowiecką 1919—1921. Zielona Góra 2019.
Google Scholar

Koranyi K.: Geneza wojsk cudzoziemskich i ordynacja sądów wojskowych. „Sprawozdania Towarzystwa Naukowego we Lwowie” 1937, T. 17.
Google Scholar

Krzemieński J.: Organa wymiaru sprawiedliwości w W.P. „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 1928, nr 8—10.
Google Scholar

Lityński A.: Sądy i prawo w powstaniu kościuszkowskim. Wrocław—Warszawa—Kraków—Łódź—Gdańsk 1988.
Google Scholar

Matzner B.: Służba sprawiedliwości. W: Dziesięciolecie odrodzenia Polskiej Siły Zbrojnej 1918—1928. Red. H. Mościcki. Warszawa 1928.
Google Scholar

Nazarewicz J.: Wojskowa służba sprawiedliwości w przededniu i w pierwszym okresie wojny obronnej Polski w 1939. „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1978, nr 2. Niemojewski J.: Podstawy prawne wyroków sądów wojskowych rosyjskich w po- wstaniu 1863 r. na terytorjum Królestwa Polskiego. Szkic prawno-historyczny. Lublin 1925.
Google Scholar

Organiściak W.: Geneza i znaczenie „Artykułów wojennych hetmańskich” z 1609 r. „Z Dziejów Prawa” 2006, cz. 8.
Google Scholar

Ostafiński-Bodler R.: Sądy wojskowe w Polskich Siłach Zbrojnych i ich kompetencje w sprawach karnych w latach 1914—2002. Toruń 2002.
Google Scholar

Pragłowski A.: Od Wiednia do Londynu. Oprac. D. Koreś. Warszawa—Kraków 2017.
Google Scholar

Rostworowski S.J.: Listy z wojny polsko-bolszewickiej 1918—1920. Warszawa— Kraków 2015.
Google Scholar

Rybicki T.: Sądownictwo polowe w latach wojny 1919—1921. „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 1928, nr 8—10.
Google Scholar

Sikorski W.: Nad Wisłą i Wkrą. Studium z polsko-rosyjskiej wojny 1920 roku. Warszawa 2016.
Google Scholar

Spieralski Z.: Instrukcje i artykuły hetmańskie Jana Tarnowskiego. „Studia i Mate- riały do Historii Wojskowości” 1994, T. 46.
Google Scholar

Stanulewicz M.: Sądy i prawo w powstaniu styczniowym. Poznań 2005.
Google Scholar

Suliński J.: Żandarmeria — organ bezpieczeństwa armii 1918—1945. Warszawa
Google Scholar

Google Scholar

Szczygieł T.: Kadry wojskowej służby wymiaru sprawiedliwości i ich szkolenie
Google Scholar

w Polsce w okresie międzywojennym — podstawy prawne. „Studia Prawno-Eko-
Google Scholar

nomiczne” 2016, T. 99.
Google Scholar

Szczygieł T.: Unifikacja i kodyfikacja wojskowej procedury karnej w II Rzeczypospolitej. „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2017, T. 69, z. 1.
Google Scholar

Szczygieł T.: Wojskowe postępowanie karne w II Rzeczypospolitej (1918—1939). Katowice 2017.
Google Scholar

Szczygieł T.: Wojskowe postępowanie polowe i doraźne w II Rzeczypospolitej. „Z Dziejów Prawa” 2016, T. 9 (17).
Google Scholar

Szeptycki S.: Front Litewsko-Białoruski 10 marca 1919—30 lipca 1920 z mapami i szkicami. Kraków 1925.
Google Scholar

Ślipiec J.: Wybrane aspekty dowodzenia szczebla strategicznego i operacyjnego strony polskiej i rosyjskiej w wojnie 1919—1920. W: Bitwa warszawska 1920 roku w obronie niepodległości. Red. J. Odziemkowski. Warszawa 2006.
Google Scholar

Zamoyski A.: Polska. Opowieść o dziejach niezwykłego narodu 966—2008. Tłum. M. Ronikier. Kraków 2009.
Google Scholar

Zarys dziejów wojskowości polskiej w latach 1864—1939. Red. P. Stawecki. Warszawa 1990.
Google Scholar

Bd. 12 (2019)
Veröffentlicht: 2020-04-16

ISSN: 1898-6986

eISSN: 2353-9879

Verlag, Organisation

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press

Text senden

Gerichts- und Strafvorgesetzter als Disponent eines Feldgerichts in der Polnischen Armee in den Jahren der Kriege um die Grenzen der Republik Polen 1918—1921

Abstract

Schlagworte:

Leszek Kania

Informationen