Instytucja zwierzchnika sądowo-karnego jako dysponenta sądu polowego w Wojsku Polskim w latach wojen o granice Rzeczypospolitej 1918—1921

Leszek Kania

doi:10.31261/ZDP.2019.20.26

Published: 2020-04-16

Vol. 12 (2019)

Institution of judicial and criminal superior as a field court administrator in the Polish Army during the years of wars over the borders of the Republic of Poland 1918—1921

Leszek Kania

Section: Rozprawy i artykuły

https://doi.org/10.31261/ZDP.2019.20.26

Abstract

The institution of judicial and penal superior, which appeared in the political model of the field judiciary in the Polish Army in the years 1918—1921, was taken over from the audito- riats of the invading armies. Commanders of operational unions (army or fronts) served as court and penal superiors for all courts located in the headquarters of large units or in their operational area, for the state of a personal operational union and for the civilian population in the opera- tional area. The commander of an operational union, operational group or Stage District, could require a legal clerk or commander of a large unit reporting to him, as his or her judicial and criminal superior, to implement a preliminary inquiry or investigation into any case. He also had the right to approve or refuse to approve the judgments of field courts, and at a critical time of the war in 1920, also the right to shape the judicial penalties for officers and soldiers of the Polish Army. Judicial and penal superiors replaced courts of second instance in the process of control- ling court judgements, and the equipping of military commanders with these powers was dictated by the need to enforce obedience to orders and the need to shape military discipline. The practice of field courts indicates that judicial and penal superiors of the operational level exercised their judicial powers through court judges’ chambers, and the opinions of military lawyers submitted to them were honoured and respected. The task of legal experts was functioning as a transmis- sion belt between the Headquarters of the Field Judiciary of the Polish Army and commanders of operational unions and field courts, as well as providing legal services to army commanders and troops. This judicial system “in the field”, despite periodic difficulties, proved its worth in the years of wars over the borders of the reborn Republic of Poland.

Keywords:

war courts, court and penal supervisor, military discipline, court verdict

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Kania, L. (2020). Institution of judicial and criminal superior as a field court administrator in the Polish Army during the years of wars over the borders of the Republic of Poland 1918—1921. Z Dziejów Prawa, 12, 435–458. https://doi.org/10.31261/ZDP.2019.20.26

Cited by / Share

References

Źródła
Google Scholar

Centralne Archiwum Warszawa-Rembertów:
Google Scholar

— Szefostwo Sądownictwa Polowego Naczelnego Dowództwa WP 1919—1921. — Sądy Polowe Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego 1919—1921.
Google Scholar

— Oddział IV Prawny Sztabu MSWojsk. 1920—1921.
Google Scholar

— Rozkazy Naczelnego Dowództwa WP 1919—1921.
Google Scholar

Literatura
Google Scholar

Berbecki L.: Pamiętniki generała broni Leona Berbeckiego. Katowice 1959. Błaszczyk G.: Artykuły wojskowe i ich rola dla ustroju polskich sił zbrojnych i prawa wojskowego. „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1979, z. 2.
Google Scholar

Czarnecka R.: Organizacja Ministerstwa Spraw Wojskowych (MSWojsk.) w latach 1918—1921. „Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej” 2005, nr 27.
Google Scholar

Kamiński J.: Historia sądownictwa wojskowego w dawnej Polsce. Warszawa 1928. Kania L.: Sądy wojenne w armii Królestwa Polskiego 1815—1930. „Studia Lubuskie” 2013.
Google Scholar

Kania L.: Sądy wojskowe w Księstwie Warszawskim. „Studia Lubuskie” 2010.
Google Scholar

Kania L.: Służba sprawiedliwości w Wojsku Polskim 1795—1945. Organizacja — prawo — ludzie. Siedlce 2015.
Google Scholar

Kania L.: Wyroki bez apelacji. Sądy polowe w Wojsku Polskim w czasie wojny z Rosją Sowiecką 1919—1921. Zielona Góra 2019.
Google Scholar

Koranyi K.: Geneza wojsk cudzoziemskich i ordynacja sądów wojskowych. „Sprawozdania Towarzystwa Naukowego we Lwowie” 1937, T. 17.
Google Scholar

Krzemieński J.: Organa wymiaru sprawiedliwości w W.P. „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 1928, nr 8—10.
Google Scholar

Lityński A.: Sądy i prawo w powstaniu kościuszkowskim. Wrocław—Warszawa—Kraków—Łódź—Gdańsk 1988.
Google Scholar

Matzner B.: Służba sprawiedliwości. W: Dziesięciolecie odrodzenia Polskiej Siły Zbrojnej 1918—1928. Red. H. Mościcki. Warszawa 1928.
Google Scholar

Nazarewicz J.: Wojskowa służba sprawiedliwości w przededniu i w pierwszym okresie wojny obronnej Polski w 1939. „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1978, nr 2. Niemojewski J.: Podstawy prawne wyroków sądów wojskowych rosyjskich w po- wstaniu 1863 r. na terytorjum Królestwa Polskiego. Szkic prawno-historyczny. Lublin 1925.
Google Scholar

Organiściak W.: Geneza i znaczenie „Artykułów wojennych hetmańskich” z 1609 r. „Z Dziejów Prawa” 2006, cz. 8.
Google Scholar

Ostafiński-Bodler R.: Sądy wojskowe w Polskich Siłach Zbrojnych i ich kompetencje w sprawach karnych w latach 1914—2002. Toruń 2002.
Google Scholar

Pragłowski A.: Od Wiednia do Londynu. Oprac. D. Koreś. Warszawa—Kraków 2017.
Google Scholar

Rostworowski S.J.: Listy z wojny polsko-bolszewickiej 1918—1920. Warszawa— Kraków 2015.
Google Scholar

Rybicki T.: Sądownictwo polowe w latach wojny 1919—1921. „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 1928, nr 8—10.
Google Scholar

Sikorski W.: Nad Wisłą i Wkrą. Studium z polsko-rosyjskiej wojny 1920 roku. Warszawa 2016.
Google Scholar

Spieralski Z.: Instrukcje i artykuły hetmańskie Jana Tarnowskiego. „Studia i Mate- riały do Historii Wojskowości” 1994, T. 46.
Google Scholar

Stanulewicz M.: Sądy i prawo w powstaniu styczniowym. Poznań 2005.
Google Scholar

Suliński J.: Żandarmeria — organ bezpieczeństwa armii 1918—1945. Warszawa
Google Scholar

Google Scholar

Szczygieł T.: Kadry wojskowej służby wymiaru sprawiedliwości i ich szkolenie
Google Scholar

w Polsce w okresie międzywojennym — podstawy prawne. „Studia Prawno-Eko-
Google Scholar

nomiczne” 2016, T. 99.
Google Scholar

Szczygieł T.: Unifikacja i kodyfikacja wojskowej procedury karnej w II Rzeczypospolitej. „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2017, T. 69, z. 1.
Google Scholar

Szczygieł T.: Wojskowe postępowanie karne w II Rzeczypospolitej (1918—1939). Katowice 2017.
Google Scholar

Szczygieł T.: Wojskowe postępowanie polowe i doraźne w II Rzeczypospolitej. „Z Dziejów Prawa” 2016, T. 9 (17).
Google Scholar

Szeptycki S.: Front Litewsko-Białoruski 10 marca 1919—30 lipca 1920 z mapami i szkicami. Kraków 1925.
Google Scholar

Ślipiec J.: Wybrane aspekty dowodzenia szczebla strategicznego i operacyjnego strony polskiej i rosyjskiej w wojnie 1919—1920. W: Bitwa warszawska 1920 roku w obronie niepodległości. Red. J. Odziemkowski. Warszawa 2006.
Google Scholar

Zamoyski A.: Polska. Opowieść o dziejach niezwykłego narodu 966—2008. Tłum. M. Ronikier. Kraków 2009.
Google Scholar

Zarys dziejów wojskowości polskiej w latach 1864—1939. Red. P. Stawecki. Warszawa 1990.
Google Scholar

Vol. 12 (2019)
Published: 2020-04-16

ISSN: 1898-6986

eISSN: 2353-9879

Publisher

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press

Submit

Institution of judicial and criminal superior as a field court administrator in the Polish Army during the years of wars over the borders of the Republic of Poland 1918—1921

Abstract

Keywords:

Leszek Kania

Information