Preferencje uczących się wobec czynności nauczyciela wspierających autonomię w opanowywaniu wiedzy i umiejętności
Abstrakt
Wspomaganie samodzielności wychowanków w nabywaniu wiedzy i umiejętności jest jednym z celów edukacji. Osiąganie tego celu staje się obecnie coraz istotniejsze ze względu na ilość dostępnych informacji. Dodatkowo pandemia COVID-19 przyspieszyła powszechne wykorzystanie edukacji zdalnej, które często wymaga od uczących się większej samodzielności w podejmowaniu decyzji dotyczących nabywania wiedzy i umiejętności niż zajęcia, podczas których nauczyciel jest osobiście obecny. Badania wskazują, że osoby różnią się pod względem preferencji wobec sytuacji, które wymagają od nich samodzielnego podejmowania decyzji. Niewiele jest też narzędzi badawczych pozwalających dokonać pomiaru preferencji uczących się wobec zachowań nauczyciela zwiększających autonomię uczenia się uczestników zajęć. Z tego względu za cel badań własnych przyjęto poznanie preferencji studentów wobec wspierania rozwoju ich autonomii uczenia się przez nauczyciela. Na potrzeby badań opracowano Inwentarz Wspierania Samodzielności. Dane zebrano w roku 2019 oraz 2021, odpowiednio w grupach 137 oraz 87 studentów. Uzyskane rezultaty pokazały, że spośród analizowanych zachowań nauczyciela wspierających autonomię uczących się najbardziej preferowanymi przez respondentów były: słuchanie uczestników zajęć oraz dawanie im możliwości wyrażania opinii. Dane zebrane w roku 2021 w porównaniu z danymi z roku 2019 pokazały istotny wzrost preferencji badanych wobec komunikatów nauczyciela motywujących ich do pracy oraz wyrażających zrozumienie dla doświadczanych przez nich trudności. Z uzyskanych rezultatów badań wyciągnięto wnioski praktyczne.
Słowa kluczowe
wspieranie samodzielności uczenia się; preferencje wobec wspierania samodzielności; samodzielność uczenia się
Bibliografia
Assor A., Kaplan H., Roth G.: Choice Is Good, but Relevance Is Excellent: Autonomy‑Enhancing and Supressing Teacher Behaviours Predicting Students’ Engagement in Schoolwork. „British Journal of Educational Psychology” 2002, vol. 72, s. 261–278. https://doi.org/10.1348/000709902158883.
Benson P.: Teaching and Researching Autonomy in Language Learning. Longman, Harlow 2001.
Beymer P.N., Thomson M.M.: The Effects of Choice in the Classroom: Is There Too Little or Too Much Choice? „Support for Learning” 2015, vol. 30 (2), s. 105–120. https://doi.org/10.1111/1467-9604.12086.
Blicki T.: Jak pracować z uczniem w kryzysie w czasie pandemii COVID‑19. W: Edukacja w czasach pandemii wirusa COVID‑19. Z dystansem o tym, co robimy obecnie jako nauczyciele. Red. J. Pyżalski. PDF. Edukacja, Warszawa 2020, s. 16–19.
Ciekanski M.: Fostering Learner Autonomy: Power and Reciprocity in the Relationship Between Language Learner and Language Learning Adviser. „Cambridge Journal of Education” 2007, vol. 37 (1), s. 111–127. https://doi.org/10.1080/03057640601179442.
Deci E.L., Ryan R.M.: Optimizing Students’ Motivation in the Era of Testing and Pressure: A Self‑Determination Theory Perspective. W: Building Autonomous Learners. Perspectives from Research and Practice Using Self‑Determination Theory. Eds. W.Ch. Liu, J.Ch.K. Wang, R.M. Ryan. Springer, London 2016, s. 9–30. https://doi.org/10.1007/978-981-287-630-0.
Deci E.L., Ryan R.M.: Self‑Determination Theory: A Macrotheory of Human Motivation, Development, and Health. "Canadian Psychology” 2008, vol. 49 (3), s. 182–185. https://doi.org/10.1037/a0012801.
Dobrowolski A.B.: Nowa dydaktyka. Oprac. komitet redakcyjny. Wstępem zaopatrzył W. Okoń. Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1960.
Dumont H., Istance D.: Analiza i tworzenie środowisk uczenia się XXI wieku. W: Istota uczenia się. Wykorzystanie wyników badań w praktyce. Red. H. Dumont, D. Istance, F. Benevides. Wstęp A. Janowski. Tłum. Z. Janowska. Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2013, s. 35–59. https://doi.org/10.1787/9789264201606-pl.
Guay F., Ratelle C.F.: Optimal Learning in Optimal Contexts: The Role of Self‑Determination in Education. „Canadian Psychology” 2008, vol. 49 (3), s. 233–240. https://doi.org/10.1037/a0012758.
Gulbinskienė D., Masoodi M., Šliogerienė J.: Moodle as Virtual Learning Environment in Developing Language Skills, Fostering Metacognitive Awareness and Promoting Learner Autonomy. „Pedagogika” 2017, T. 127, nr 3, s. 176–185. https://doi.org/10.15823/p.2017.47.
Istance D., Dumont H.: Przyszłość środowisk uczenia się XXI wieku. W: Istota uczenia się. Wykorzystanie wyników badań w praktyce. Red. H. Dumont, D. Istance, F. Benavides. Wstęp A. Janowski. Tłum. Z. Janowska. Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2013, s. 479–513. https://doi.org/10.1787/9789264201606-pl.
Jang H., Reeve J., Halusic M.: A New Autonomy‑Supportive Way of Teaching that Increases Conceptual Learning: Teaching in Students’ Preferred Ways. „Journal of Experimental Education” 2016, vol. 84 (4), s. 686–701. https://doi.org/10.1080/00220973.2015.1083522.
Juszczyk S.: Statystyka dla pedagogów. Zarys wykładu. Adam Marszałek, Toruń 2001.
Kojs W.: Edukacja i pedagogika w społeczeństwie wiedzy – wybrane zagadnienia. „Chowanna” 2012, nr 2 (39), s. 21–37.
Kojs W., Urban‑Kojs E.: Społeczne, osobowe i pedagogiczne aspekty edukacji całożyciowej człowieka. W: Czas społeczny akademickiego uczestnictwa w rozwoju i doskonaleniu civil society: księga jubileuszowa dedykowana profesorowi Andrzejowi Radziewiczowi‑Winnickiemu w 65. rocznicę urodzin. Red. E. Syrek. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2010, s. 312–324.
Komissarouk S., Harpaz G., Nadler A.: Dispositional Differences in Seeking Autonomy‑or Dependency‑Oriented
Help: Conceptual Development and Scale Validation. „Personality and Individual Differences” 2017, vol. 108, s. 103–112. https://doi.org/10.1016/j.paid.2016.12.019.
Kron F.W.: Pedagogika. Kluczowe zagadnienia. Podręcznik akademicki. Przekł. E. Cieślik. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot 2012.
Nayernia A.: Development and Validation of an E‑teachers’ Autonomy‑Support Scale: A SEM Approach. „International Journal of Language Studies” 2020, vol. 14 (2), s. 117–134.
Oğuz A.: Developing a Scale for Learner Autonomy Support. „Educational Sciences: Theory and Practice” 2013, vol. 13 (4), s. 2187–2194.
Phithakmethakun M., Chinokul S.: Autonomy‑Supportive English Language Instruction: An Experimental Study on Students’ Motivation in English Language Classroom. „Language Education and Acquisition Research Network Journal” 2020, nr 1 (13), s. 94–113. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1242978.pdf [dostęp: 20.06.2021].
Pierro A. et al.: Regulatory Mode Preferences for Autonomy Supporting Versus Controlling Instructional Styles. „British Journal of Educational Psychology” 2009, vol. 79 (4), s. 599–615. https://doi.org/10.1348/978185409X412444.
Plebańska M., Szyller A., Sieńczewska M.: Edukacja zdalna w czasach COVID‑19. Raport z badania. Czerwiec 2020. https://kometa.edu.pl/uploads/publication/941/24a2_A_a_nauczanie_zdalne_oczami_nauczycieli_i_uczniow_RAPORT.pdf?v2.8COVID [dostęp: 20.06.2021].
Półturzycki J.: Dydaktyka dla nauczycieli. Adam Marszałek, Toruń 1999.
Pyżalski J.: Wstęp. W: Edukacja w czasach pandemii wirusa COVID‑19. Z dystansem o tym, co robimy obecnie jako nauczyciele. Red. J. Pyżalski. PDF. Edukacja, Warszawa 2020, s. 2–6.
Reeve J.: Autonomy Supportive Teaching: What It Is, How to Do It. W: Building Autonomous Learners. Perspectives from Research and Practice Using Self‑Determination Theory. Eds. W.Ch. Liu, J.Ch.K. Wang, R.M. Ryan. Springer, London 2016, s. 129–152. https://doi.org/10.1007/978-981-287-630-0.
Sawiński J.P.: Jak zwiększyć skuteczność szkolnej edukacji. Poradnik dla nauczycieli i edukatorów. Cz. 2. Difin, Warszawa 2016.
Skinner E.A., Belmont M.J.: Motivation in the Classroom: Reciprocal Effects of Teacher Behavior and Student Engagement Across the School Year. „Journal of Educational Psychology” 1993, vol. 85 (4), s. 571–581. https://doi.org/10.1037/0022-0663.85.4.571.
Stone D.N., Deci E.L., Ryan R.M.: Beyond Talk: Creating Autonomous Motivation through Self‑Determination
Theory. „Journal of Genera Management” 2009, vol. 34 (3), s. 75–91. https://doi.org/10.1177/030630700903400305.
Stefanou C.R. et al.: Supporting Autonomy in the Classroom: Ways Teachers Encourage Student Decision Making and Ownership. „Educational Psychologist” 2004, vol. 39 (2), s. 97–110. https://doi.org/10.1207/s15326985ep3902_2.
Wallace T.L., Sung H.C.: Student Perceptions of Autonomy‑Supportive Instructional Interactions in the Middle Grades. „The Journal of Experimental Education” 2017, vol. 85 (3), s. 425–449. https://doi.org/10.1080/00220973.2016.1182885.
Yeh Y.L., Lau Y.J.: Fostering Student Autonomy in English Learning Through Creations in a 3D Virtual World. „Educational Technology Research and Development” 2018, vol. 66, s. 693–708.
Zhao J., Qin Y.: Perceived Teacher Autonomy Support and Students’ Deep Learning: The Mediating Role of Self‑Efficacy and the Moderating Role of Perceived Peer Support. „Frontiers in Psychology” 2021, s. 1–11. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.652796.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
