O czasopiśmie
Zakres i zasięg czasopisma
Czasopismo "Chowanna" stanowi interdyscyplinarne forum wymiany myśli i prezentacji wniosków badań naukowych w zakresie wieloaspektowego aktualizowania procesów edukacji, wychowania i innych rodzajów uczestnictwa społecznego w zmieniających się warunkach społeczno-kulturowych i cywilizacyjnych.
Pismo zostało powołane do życia w roku 1929 przez założycieli i pracowników Instytutu Pedagogicznego w Katowicach jako biuletyn naukowy. Jego tytuł nawiązuje do imienia słowiańskiej bogini opiekującej się dziećmi, równocześnie jednak wskazując na inspirującą dla pierwotnej wizji czasopisma rolę monumentalnego dzieła Bronisława Ferdynanda Trentowskiego - Chowanna czyli system pedagogiki narodowej, jako umiejętności wychowania, nauki i oświaty, słowem wykształcenia naszej młodzieży. Rozważania Trentowskiego miały charakter interdyscyplinarny, uwzględniały problematykę filozoficzną, psychologiczną, społeczną i historyczną, pedagogiczną i kulturową - profil czasopisma podąża tropem tego dziedzictwa.
Czasopismo objęte jest patronatem Komitetu Nauk Pedagogicznych Polskiej Akademii Nauk.
Historia
Pierwszy – podwójny (nr 1-2) – zeszyt periodyku został wydany w lutym 1929 roku pod tytułem „Chowanna”, kwartalnik pedagogiczny poświęcony naukowym zagadnieniom wychowania. W latach 1929 – 1931 „Chowanna” ukazywała się w odstępach kwartalnych, zamieszczając opracowania o charakterze naukowym, teoretycznym.W 1932 roku periodyk został wydany w postaci jednego tomu o charakterze monograficznym, opatrzonego tytułem: „Chowanna – rocznik 1932 poświęcony rewizji stosunku wychowawcy do wychowanka”. Piąty rocznik pisma wydany został w 1934 roku pod inną redakcją, zapoczątkowując nowy kształt i częstotliwość ukazywania się kolejnych zeszytów „Chowanny” – periodyk zmienił cele i zadania, szatę graficzną, podtytuł i objętość. W latach 1934-1939 „Chowanna” nosiła podtytuł „miesięcznik poświęcony współczesnym prądom w wychowaniu i nauczaniu” i ukazywała się w 10 zeszytach rocznie, kierując się bardziej w stronę praktyki pedagogicznej.
Publikowane w „Chowannie” opracowania były grupowane w odrębne działy: Artykuły, Sprawozdania i oceny (książek i czasopism), Kronika (Instytutu Pedagogicznego, ruchu pedagogicznego ogólnopolskiego i europejskiego), Dyskusje i Streszczenia.
W latach 1929-1930 redaktorem czasopisma był Zygmunt Mysłakowski, a w latach 1931-1932 Mieczysław Ziemnowicz z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Od 1934 roku do 1939 roku „Chowanna” redagowana była przez Henryka Rowida i Mieczysława Ziemnowicza, a sekretarzem redakcji był Jan Hulewicz. W pracach wydawniczych i naukowych redaktorów wspomagali członkowie zespołu redakcyjnego. Od początku istnienia „Chowanny” ów zespół tworzyli wybitni naukowcy z różnych regionów Polski, będąc także często autorami publikacji drukowanych na kartach czasopisma: Bohdan Nawroczyński, Stefan Szuman, Władysław Radwan, Ludwik Ręgorowicz, Florian Znaniecki, Stanisław Kot, Stefan Błachowski, Jan S. Bystroń, Stanisław Łempicki, Helena Radlińska, Edward Czernichowski i inni.
Pierwszy zeszyt powojennej „Chowanny” ukazał się jesienią 1945 roku (ale był już przygotowany w marcu) nadal jako wydawnictwo Instytutu Pedagogicznego w Katowicach, jednak ze zmienionym podtytułem: „czasopismo poświęcone współczesnym zagadnieniom wychowania i humanistyki”. Redaktorem pisma (i zarazem organizatorem i kierownikiem Instytutu Pedagogicznego) został Józef Pieter. Kolejne dwa zeszyty „Chowanny” wydano w 1946 roku. W latach 1945-1946 w zawartości pisma dominowała tematyka pedagogiczna (w tym metodyczna), ale pojawiały się także opracowania psychologiczne, społeczne i kulturowe, jak również relacje z badań. Tym samym struktura i zawartość czasopisma, zespół autorów i organ wydawniczy nawiązują do numerów przedwojennego pisma, którego wznowiona „Chowanna” była sukcesorem.
Przemiany społeczne i polityczne, jakie nastąpiły po 1956 roku umożliwiły reaktywowanie (po 11 letniej przerwie) „Chowanny”. Z inicjatywą ponownego druku pisma wystąpił kurator Okręgu Szkolnego w Katowicach Ferdynand Herok powierzając redakcję „Chowanny” Józefowi Pieterowi. „Chowanna” w latach 1957-1960 była wydawana w pięciu podwójnych numerach rocznie (jako dwumiesięcznik); każdy zeszyt miał charakter monograficzny. Począwszy od 1961 roku aż do 1990 roku „Chowanna” była wydawana jako kwartalnik w 4 - zwykle jednotematycznych – zeszytach rocznie. Podobnie, jak w latach przedwojennych, w zawartości czasopisma można wyróżnić stałe działy: Artykuły, Przeglądy i sprawozdania (zawierające recenzje i omówienia książek i artykułów), Kronika, Wydawnictwa nadesłane, Relacje i komunikaty z badań, Informacje oraz Sylwetki pedagogów.
Problematyka opracowań zamieszczanych na kartach czasopisma w latach 1957-1990 dotyczyła głównie pedagogiki i poszczególnych jej subdyscyplin, lecz podejmowano także tematykę psychologiczną i socjologiczną. Większość opracowań oparta była na rzetelnych podwalinach i refleksjach naukowych, jednak na łamach periodyku publikowano głównie opracowania o charakterze praktycznym, metodycznym. Ostatnim redaktorem naczelnym tego okresu był (w latach 1979–1990) był doc. dr. Henryk Gąsior, pierwszy dziekan Wydziału Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Śląśkiego.
Po roku 1993 czasopismo na powrót staje się periodykiem teoretycznym. Od 2000 roku publikowane na łamach czasopisma teksty są impulsem do refleksji i szerokiej dyskusji nad stanem nauk o wychowaniu (Nauki o wychowaniu w ponowoczesnym świecie) nad problemami współczesnego kształcenia i wychowania (Z zagadnień niepełnosprawności, Między przeszłością a przyszłością edukacji dorosłych, Współczesny nauczyciel w koncepcjach pedeutologicznych i praktyce edukacyjnej), problemami pomocy psychologicznej (Psychologia bliżej życia), otwartym problemom resocjalizacji (Resocjalizacja młodzieży niedostosowanej społecznie). Do roku 2012 każdy z woluminów był recenzowany przez dwóch wybitnych specjalistów, którzy są członkami Rady Naukowej czasopisma lub poproszonymi o to profesorami (aktualnie grono recenzentów pochylających się nad każdym tomem zostało znacząco zwiększone).
W całym okresie wydawania „Chowanny” czasopismo miało charakter periodyku ogólno-pedagogicznego. Zawsze było i jest cenionym źródłem naukowej wiedzy pedagogicznej, a tak długi okres wydawania pisma spowodował, iż „Chowanna” znalazła trwałe miejsce wśród najlepszych polskich periodyków pedagogicznych.
WYDAWCA
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
ul. Bankowa 12B, 40-007 Katowice,
e-mail: wydawnictwo@us.edu.pl
strona internetowa: www.wydawnictwo.us.edu.pl
