Służba wojskowa jako źródło sytuacji trudnych w rodzinach żołnierzy (skutki wtórnej traumatyzacji, style wychowania)
Abstrakt
In many scientific studies, the soldier is treated as a socially isolated person; the researchers’ interest is mainly focused on the psychophysical health of representatives of this social group. The article, based on a literature review, analyses the emotional, health and social costs incurred by other members of military families both during and after the soldier’s operations abroad. The article looks at the functioning of military families. Sources of difficult situations that may arise in soldiers’ families are listed, and parental attitudes characteristic of such families are discussed.
Słowa kluczowe
armia; żołnierz; rodzina; trudne sytuacje
Bibliografia
Baranowska A.: Wpływ służby poza granicami kraju na jakość życia rodziny wojskowej – casus polski. W: Sučasný stav a možný vývoj kvality života rodiny profesionálneho vojaka. Réd. M. Martinská, A. Sipko. Akadémia ozbrojených síl generála Milana Rastislava Štefánika, Liptovský Mikuláš 2014, s. 39–54.
Błasiak A.: Znaczenie więzi rodzinnej dla funkcjonowania rodziny. Wydawnictwo WAM–Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna „Ignatianum”, Kraków 2010.
Brown L.S., Courtois Ch.A.: Trauma Treatment. The Need for Ongoing Innovation. „Practice Innovations” 2019, vol. 4 (3), s. 133–138. https://doi.org/10.1037/pri0000097.
Byron K.: A Meta-analytic Review of Work – Family Conflict and Its Antecedents. „Journal of Vocatinal Behavior” 2005, vol. 67 (2), s. 169–198. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2004.08.009.
Cacioppo J.T. et al.: The Cultural Context of Loneliness. Risk Factors in Active Duty Soldiers. „Journal of Social and Clinical Psychology” 2016, vol. 35 (10), s. 865–882. https://doi.org/10.1521/jscp.2016.35.10.865.
Demerouti E., Bakker A.B., Voydanoff P.: Does Home Life Interfere with Facilitate Job Performance?. „European Journal of Work and Organizational Psychology” 2010, vol. 19, s. 128–149.
Famuła-Jurczak A.: Same, ale nie samotne – wzory ról przyjmowanych przez żony żołnierzy zawodowych. „Rocznik Lubuski” 2016, nr 42 (1), s. 267–337.
Gurba E., Senejko A.: Rodzina z osobą w traumie. Diagnoza i wspomaganie. Potencjalne traumy w rodzinach wojskowych. W: W służbie społeczeństwu. Polska w obronie praw człowieka na świecie i w kraju. Red. J. Stala, M. Butrymowicz. Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie. Wydawnictwo Naukowe, Kraków 2022, s. 91–110.
Heitzman J.: Stres w etiologii przestępstw agresywnych. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2002.
Herzog J.R., Everson R.B., Whitworth J.D.: Do Secondary Trauma Symptoms in Spouses of Combat-Exposed National Guard Soldiers Mediate Impacts of Soldiers. Trauma Exposure on Their Children?. „Child and Adolescent Social Work Journal” 2011, vol. 28 (6), s. 459–473. https://doi.org/10.1007/s10560-011-0243-z.
Hobfoll S.E. et al.: War-related Stress: Addressing the Stress of War and Other Traumatic Events. „American Psychologist” 1991, vol. 46, s. 848–855. https://doi.org/10.1037//0003-066x.46.8.848.
Huber L.: Style adaptacyjne do sytuacji stresowych w różnych grupach wiekowych, a choroby cywilizacyjne XXI wieku. „Problemy Higieny i Epidemiologii” 2010, T. 91 (2), s. 268–275. Pobrano z: http://www.phie.pl/pdf/phe-2010/phe-2010-2-268.pdf [21.02.2022].
iwona79: Temat: mąż w Afganistanie – chwilowe załamanie. Netkobiety.pl, 15.10.2011. https://www.netkobiety.pl/t30687.html [dostęp: 21.01.2022].
Kargul J.: O stereotypach i mitach we współczesnej polskiej andragogice. „Edukacja Dorosłych” 2009, nr 2, s. 9–18.
Kawula S., Brągiel J., Janke A.W.: Pedagogika rodziny. Obszary i panorama problematyki. Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 1997.
Kopera A., Szykuła-Piec B.: Znaczenie wsparcia społecznego udzielanego żołnierzom Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej po powrocie z operacji wojskowych w kontekście redukcji stresu. „Zeszyty Naukowe SGSP” 2018, nr 67 (3), s. 135–153.
Korsak E., Kowalska-Sendek M.: Żony z powołaniem. „Polska Zbrojna” 2014, nr 4 (816), s. 116–120.
Łobocki M.: Trudności wychowawcze w szkole. (Zapobieganie i przeciwdziałanie). Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1989.
Mancewicz M.: Współczesna rodzina w dobie aksjologicznego kryzysu. W: Wartości w rodzinie. Ciągłość i zmiana. Red. W. Muszyński. Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2010, s. 107–115.
Margasińki A.: Słowo wstępne. W: Rodzina w ujęciu systemowym. Teoria i badania. Red. A. Margasiński. Pracownia Testów Psychologicznych, Warszawa 2015, s. 4–6.
Netczuk-Gwoździewicz M.: Psychologiczne uwarunkowania bezpieczeństwa żołnierzy – uczestników misji poza granicami kraju. Wydawnictwo Akademii Wojsk Lądowych, Wrocław 2020.
Ogdowski M.: Trudny powrót do domu. Blog Marcina Ogdowskiego, 21.10.2010. http://zafganistanu.pl/?p=1664.2010 [dostęp: 21.12.2022].
Ozorowski M.: Chrześcijańska rodzina szkołą człowieczeństwa. „Teologia i Moralność” 2014, T. 9, nr 2 (16), s. 39–50. https://doi.org/10.14746/tim.2014.16.2.3.
Piotrowski A.: Psychospołeczne konsekwencje stresu operacyjno-bojowego. „Zeszyty Naukowe WSOWL” 2012, nr 2 (164), s. 129–143.
Piotrowski A., Kubacka K.: Autorytaryzm a postawy rodzicielskie żołnierzy. „Zeszyty Naukowe WSOWL” 2013, nr 4 (170), s. 28–47.
Rubinstein G.: Authoritarianism Among Border Police Officers, Career Soldiers, and Airport Security Guards at the Israeli Border. „The Journal of Social Psychology” 2006, vol. 146 (3), s. 751–761. https://doi.org/10.3200/SOCP.146.6.751-761.
Ruszczyński J.: Rodzina to opoka i ostoja życia społecznego. „Studia nad Rodziną” 2013, R. 7, nr 2, s. 95–102.
Rutkow L., Gable L., Links J.M.: Protecting the Mental Health of First Responders. Legal and Ethical Considerations. „The Journal of Law, Meicine & Ethics” 2011, vol. 39, s. 56–59. https://doi.org/10.1111/j.1748720X.2011.00567.x.
Ryś M.: Systemy rodzinne. Metody badań struktury rodziny pochodzenia i rodziny własnej. Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej, Warszawa 2001.
Schwarzgruber M.: Jak zwalczyć uraz misji. Polska Zbrojna, 2.08.2012. https://polska-zbrojna.pl/home/articleshow/39?t=Jak-zwalczyc-uraz-misji [dostęp: 21.12.2022].
Westerink J., Giarratano L.: The Impact of Posttraumatic Stress Disorder on Partners and Children of Australian Vietnam Veterans. „Australian and New Zealand Journal of Psychiatry” 1999, vol. 33 (6), s. 841–847. https://doi.org/10.1046/j.1440-1614.1999.00638.x.
Winnik S.: Tylko przeżyć. Prawdziwe historie rodzin polskich żołnierzy. Znak, Kraków 2019.
Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny. Red. B. de Barbaro. Wyd. 2, dodr. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1999.
Wszeborowski K.: Funkcja wychowawcza rodziny w środowisku marynarzy floty handlowej PLO. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Gdańsk 1979.
Wybrane zagadnienia pedagogiki rodziny. Red. A. Błasiak, E. Dybowska. Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna „Ignatianum”–Wydawnictwo WAM, Kraków 2010.
Uniwersytet Szczeciński Polska
https://orcid.org/0000-0001-7891-6578
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
