Ekspresja twórcza i artystyczna jako pola namysłu i empirycznych penetracji pedagogiki wczesnoszkolnej
Abstrakt
The article presents a concept of including child expression, especially the one focused on bodily activity, in activities addressed to pupils of kindergarten and of grades 1–3 of primary school. The text begins with an outline of Maurice Merleau-Ponty’s idea of embodied subjectivity, and concludes with the characteristics of research conducted in the Department of Early Childhood Education and Media Pedagogy at the University of Silesia in Katowice. In addition, the article describes specific initiatives that have been launched in the Department, such as the creation of the Children’s Expression Centre and the organisation of Polish Expression Festivals in Katowice.
Słowa kluczowe
embodied expression; creative and artistic activity; early childhood
Bibliografia
B a r b a E.: Antropologia teatru. Geneza, definicja. Tłum. L. K o l a n k i e w i c z. „Dialog” 1993, nr 12.
B a r t o s i a k M.: Osoby i miejsce dialogu ciała z przestrzenią. W: Teatr – przestrzeń – ciało – dialog. Poszukiwania we współczesnym teatrze. Red.
M. G o ł a c z y ń s k a, I. G u s z p i t. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2006, s. 149.
B i l i k G.: Sztuka jako wyraz afirmacji świata za pośrednictwem ciała. Ujęcie Maurice’a Merleau-Ponty’ego. „Logos i Ethos” 2012, nr 1 (32).
B ł a j e t P.: Ciało jako kategoria pedagogiczna. W poszukiwaniu integralnego modelu edukacji. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2006.
B o g d a n o w i c z M.: Psychologia kliniczna dziecka w wieku przedszkolnym. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1991.
C h o w a n i a k - M i e l c z a r e k J.: Performans parateatralny w stymulacji kompetencji dziecka sześcioletniego [niepublikowana praca doktorska napisana pod kierunkiem Katarzyny Krasoń w Instytucie Pedagogiki UŚ, Katowice 2016].
D ą b e k A.: Psychologiczne podstawy twórczej aktywności dziecka. Zielona Góra: Wyższa Szkoła Pedagogiczna, 1998. Ekspresja – ciało – kreacja – komunikat. Red. M. Ł ą c z y k, A. P y r z y k- - K u t a. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2016.
F r a n ç o i s A.: Sztuka teatru. Tłum. i oprac. M. D ę b o w s k i. Gdańsk: Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria, 2005.
G o ł ę b n i e w s k a M.: Sens a ekspresja według Maurice’a Merleau- -Ponty’ego. „Sztuka i Filozofia” 2008, nr 33.
G r o s s J.J.: Emotion Regulation: Affective, Cognitive, and Social Consequences. „Psychophysiology”, 2002, no. 39.
G r z e s i u k L.: Zjawiska w psychoterapii. W: Psychoterapia. Szkoły, zjawiska, techniki i specyficzne problem. Red. L. G r z e s i u k. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998.
H e i n i c h N.: Socjologia sztuki. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2010.
H u s t o n H.: Flavors of Physicality. „Journal of Dramatic Theory and Criticism” 1996, vol. 11, no. 1.
K o w a l s k a M.: Relacja cielesność – rzeczywistość jako rodzaj doświadczenia w filozofii Maurice’a Merleau-Ponty’ego i jego odniesienie do widzenia obrazu malarskiego. „Humaniora. Czasopismo Internetowe” 2014, nr 1 (5).
K r a s o ń K.: Cielesność aktu tworzenia w teatrze ruchu. Integracja sztuki i edukacji w rozwoju i transgresji potencjału człowieka. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 2013.
K r a s o ń K.: Cielesność dywergencyjna – komponent integralnej edukacji wychylonej w przyszłość. „Problemy Wczesnej Edukacji/Issues in Early Education” 2015, no. 4 (31).
K r a s o ń K.: Dziecięce odkrywanie teksty literackiego – kinestetyczne interpretacje liryki. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2005.
K r a s o ń K.: Dziecięcy teatr ruchu. Kinestetyczna strategia poznania (konstrukcja Profilu Ruchowego Zachowania się Dziecka – ujęcie sygnalne). „Kwartalnik Pedagogiczny” 2003, nr 3.
K r a s o ń K.: Ekspresja somaestetyczna w aktualizacji potencjalności kreacyjnej dziecka. „Chowanna” 2014, nr 2 (43).
K r a s o ń K.: Intersemiotic Interpretation of Music and Creative Activity of a Seven-year-old Child (Based on the Child’s Motional Behavior Profile). „The New Educational Review” 2012, no. 2 (vol. 28).
K r a s o ń K.: Kinesthetic Interpretations of Poetry (Creative Attitude among Nine-year Olds). „The New Educational Review” 2008, no. 4.
K r a s o ń K.: Kinesthetic Strategy of Diagnosis and Support to Aid Children’s Development. „Early Child Development and Care” 2003, vol. 173, no. 2–3.
K r a s o ń K.: The Theater of Movement in Primary School Education. In: Sharing the Passion for Learning. Proceedings 11th International Technology, Education and Development Conference INTED. Eds. L. G ó m e z C h o v a, A. L ó p e z M a r t í n e z, I. C a n d e l T o r r e s. Valencia: IATED Academy, 2017.
K r a s o ń K.: Visualization Theater versus Divergence and Non-conformist Features in Motoric Behavior. „The New Educational Review” 2011, vol. 24, no. 2.
K r a s o ń K., M a z e p a - D o m a g a ł a B.: Przestrzenie sztuki dziecka. Strategia intersemiotycznego i polisensorycznego wsparcia jednostek o obniżonej sprawności intelektualnej. Katowice: Librus, 2003.
K r a s o ń K., M a z e p a - D o m a g a ł a B.: Wstęp. W: Oblicza sztuki dziecka. W poszukiwaniu istoty ekspresji Red. K. K r a s o ń i B. M a z e p a - D o m a g a ł a. Katowice–Mysłowice: Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna imienia Kardynała Augusta Hlonda w Mysłowicach, 2007.
K r a s o ń K. M a z e p a - D o m a g a ł a B.: Wyrazić i odnaleźć siebie – kilka słów wstępu. W: Wyrazić i odnaleźć siebie, czyli o sztuce, ekspresji, edukacji i arteterapii. Red. K. K r a s o ń, B. M a z e p a - D o m a g a ł a. Katowice–Mysłowice: Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna imienia Kardynała Augusta Hlonda w Mysłowicach, 2008.
K r a s o ń K., S z a f r a n i e c G.: Directive and Non-directive Movement in Child Therapy. „Early Child Development and Care” 1999, vol. 158.
K r a s o ń K., S z a f r a n i e c G.: Dwa światy. Ruch dyrektywny i niedyrektywny jako wizualizacja – odkrywanie – poznawanie. Kraków: Impuls 2002, 2003.
K u l i k A., K a j k a N.: Ekspresja emocji a subiektywny stan zdrowia. Regulacyjna rola oceny kontrolnej u kobiet. „Seminare” 2016, T. 37, nr 1.
L é v i n a s E.: Trudna wolność. Eseje o Judaizmie. Tłum. A. K u r y ś, J. M i g a s i ń s k i. Gdynia: Atext, 1991.
Ł ą c z y k M.: Potrzeba hubrystyczna i kompetencje twórcze dzieci w wieku wczesnoszkolnym a współczesne wyzwania edukacyjne. W: Kompetencje kluczowe dzieci i młodzieży. Teoria i badania. Red. J. U s z y ń s k a - J a r m o c, M. B i l e w i c z. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”, 2015.
Ł ą c z y k M., P y r z y k - K u t a A.: Twórcza rewitalizacja grup defaworyzowanych. „Chowanna”, 2015, T. 1 (44).
M e r l e a u - P o n t y M.: Ekspresja i rysunek dziecięcy. Tłum. M. O c h a b. „Teksty: Teoria Literatury, Krytyka, Interpretacja” 1978, nr 4 (40).
M e r l e a u - P o n t y M.: Fenomenologia percepcji. Przeł. M. K o w a ls k a, J. M i g a s i ń s k i. Warszawa: Fundacja Aletheia, 2001.
M e r l e a u - P o n t y M.: Oko i umysł. Wybór, opra. i wstęp S. C i c h o w i c z. Tłum. E. B i e ń k o w s k a i inni, Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria, 1996.
M i g a s i ń s k i J.: W stronę metafizyki: Nowe tendencje metafizyczne w filozofii francuskiej połowy XX wieku. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2014.
P a g e Ch.: Czy teatr w szkole jest przestrzenią emancypacji? Pod jakimi warunkami? Tłum. E. U m i ń s k a. W: Dziecko i teatr w przestrzeni kultury. T. 2: Świat w teatrze. Red. M. K a r a s i ń s k a, G. L e s z c z y ń s k i. Poznań: Centrum Sztuki Dziecka, 2007.
P i e l a s i ń s k a W.: Wstęp. W: Ekspresja – jej wartość i potrzeba. Red. W. P i e l a s i ń s k a. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1983.
P o p e k S.: Barwy i psychika. Percepcja, ekspresja, projekcja. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2003.
P o p e k S.: Ekspresja plastyczna i jej wartość jako metody projekcyjnej w badaniach psychologicznych. W: Rysunek projekcyjny jako metoda badań psychologicznych. Red. M. Ł a g u n a, B. L a c h o w s k a. Lublin: TN KUL, 2003.
P r e k o p J., S c h w e i z e r Ch.: Niespokojne dzieci. Tłum. K. K l e d z i k. Poznań: Media Rodzina, 1997.
P y r z y k - K u t a A.: Proces twórczy w resocjalizacji nieletnich w środowisku otwartym, na przykładzie technik teatralizacyjnych [niepublikowana praca doktorska napisana pod kierunkiem Katarzyny Krasoń w Instytucie Pedagogiki UŚ, Katowice 2015].
R i c o e u r P.: Podług nadziei. Wybrał, oprac. i wstępem opatrzył S. C ic h o w i c z; [tłum. S. C i c h o w i c z et al.]. Warszawa: PAX, 1991.
S o s n o w s k i L.: Sztuka. Retoryka. Fizjognomika. Studium z filozofii ekspresji. Kraków: Wydawca: Collegium Columbinum, 2010.
T a t a r k i e w i c z W.: Ekspresja i sztuka. „Estetyka” 1962, nr 3.
Tu r n e r V.W.: Dewey, Dilthey i gra społeczna. Szkic z zakresu antropologii doświadczenia. W: Antropologia doświadczenia. Z epilogiem Clifforda Geertza. Red. V.W. Tu r n e r, E.M. B r u n e r. Tłum. E. K l e k o t, A. S z u r e k. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2011.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
