Współmacierzyństwo, rodzicielstwo neutralne płciowo i wielorodzicielstwo, czyli o nowych wyzwaniach dla polskiego prawa kolizyjnego w sferze filiacji
Abstrakt
W artykule przedstawiono nowe postaci rodzicielstwa, przyjęte w obcych systemach prawnych, nie tylko z perspektywy regulacji merytorycznych, lecz również w odniesieniu do perspektywy kolizyjnoprawnej. W początkowych uwagach Autorki wyjaśniły, z jakich przyczyn prawidłowa jest kwalifikacja nowych rozwiązań prawnych do zakresu norm kolizyjnych o pochodzeniu dziecka, a nie o adopcji. W kolejnej części artykułu przedstawiono różne rozwiązania prawne dotyczące filiacji przewidziane w obcych systemach prawnych, a następnie poddano je analizie kolizyjnoprawnej. Autorki wyjaśniły, które z norm kolizyjnych (zarówno wśród polskich norm ustawowych, jak i norm pochodzących z dwustronnych umów międzynarodowych) powinny być stosowane w celu ustalenia prawa właściwego dla każdej z omawianych regulacji oraz określiły, jaki jest zakres właściwego prawa. Poddane analizie obce instytucje to: współmacierzyństwo (zarówno powstające ex lege, jak i wskutek uznania przez współmatkę), rodzicielstwo powstające na podstawie konstrukcji prawnych neutralnych płciowo oraz wielorodzicielstwo (wynikające z umowy albo z orzeczenia sądowego). Wreszcie, Autorki poddały ocenie zakres ingerencji polskiej klauzuli porządku publicznego przeciwko skutkom stosowania obcego prawa regulującego postaci rodzicielstwa nieznane polskiemu systemowi prawnemu. Artykuł zamykają uwagi końcowe
Słowa kluczowe
parentage; co-maternity; multi-parentage; anticipated joint acknowledgement; pre-conception parentage agreements; characterisation; preliminary question; law applicable to filiation; public policy exception; principle of the child’s welfare
Bibliografia
Biłas-Pleszak E., Maciołek M., Sujkowska-Sobisz K., Śmiech J., Tambor J., Wąsińska K., Inkluzywny narzędziownik stanowisk, funkcji i zawodów w Uniwersytecie Śląskim w Katowicach (słownik fleksyjno-słowotwórczy), Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, 2023.
van den Broeck E., La nouvelle loi sur la filiation de la coparente, JDJ - n° 345 - mai 2015.
Coester-Waltjen D., Die Mitmutterschaft nach südafrikanischem Recht im deutschen Geburtsregister, IPRax, 2016, (132).
Cresp M., La comaternité en droit français, « Petites Affiches » - 16 avril 2018 - n° 76.
Granet-Lambrechts F., Hilt P., V° Filiation. Fasc. 24 : Établissement de la filiation par la reconnaissance, JurisClasseur Notarial Répertoire, 15 Décembre 2021.
Hilt P., Art. 342-9 à 342-13. Fasc. unique : Filiation. — Assistance médicale à la procréation avec tiers donneur, JurisClasseur Civil Code, 8 Février 2023.
Joslin C.G., Preface to the UPA (2017), „Family Law Quarterly” 2018, vol. 52(3).
Kelly F., Multiple-Parent Families under British Columbia’s New Family Law Act: A Challenge to the Supremacy of the Nuclear Family or a Method by Which to Preserve Biological Ties and Opposite-Sex Parenting, „UBC Law Review” 2014, vol. 47, issue 2.
Kessler G., Entre innovation et avant-garde, le droit de la famille ontarien préfigure-t-il la législation française de demain ?, AJ Famille 2021.
Kessler G., Regards comparatistes sur la PMA « pour toutes », AJ Famille 2020.
Leckey R., One Parent, Three Parents: Judges and Ontario’s All Families Are Equal Act, 2016, „International Journal of Law, Policy and The Family” 2019, vol. 33.
Lemouland J.-J., La reconnaissance conjointe : un nouveau mode énigmatique d’établissement de la filiation, « La Semaine Juridique — Notariale et immobilière », N° 41 - 15 octobre 2021.
Montoux D., V° Reconnaissance d’enfant. Fasc. 10 : Assistance médicale à la procréation. — Consentement. — Établissement de la filiation, JurisClasseur Notarial Formulaire, 27 Octobre 2021.
Pazdan J., Klauzula porządku publicznego w sprawach spadkowych według rozporządzenia spadkowego Unii Europejskiej z 2012 r., w: Experientia docet. Księga jubileuszowa ofiarowana Pani Profesor Elżbiecie Traple, red. P. Kostański, P. Podrecki, T. Targosz, Wolters Kluwer, Warszawa, 2017.
Pazdan M. (red.), System Prawa Prywatnego, T. 20A, Prawo prywatne międzynarodowe, C.H. Beck, Warszawa, 2014.
Pazdan M., Prawo prywatne międzynarodowe, Wolters Kluwer, Warszawa, 2017.
Pérez Gallardo L.B., La multiparentalidad en el derecho familiar cubano: una opción posible, in: Propuestas para un nuevo derecho de filiación: la multiparentalidad, dirs. L.B. Pérez Gallardo, M. del Mar Heras Hernández, Ediciones Olejnik, Argentina, 2022.
Pilich M., Mater semper certa est? Kilka uwag o skutkach zagranicznego macierzyństwa zastępczego z perspektywy stosowania klauzuli porządku publicznego, „Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego” 2018, vol. XVI.
Roy A., V° Canada. Fasc. 22 : Canada (Québec) — Droit civil. — Mariage. — Régimes matrimoniaux. — Divorce. — Union civile. — Filiation, JurisClasseur Droit comparé, 1er Octobre 2011 (la dernière mise à jour : 1er Octobre 2011).
Savard A.-M., La Rosa C., Concepts, intérêts et valeurs dans l’interprétation du droit de la famille au Québec, in: Concepts, intérêts et valeurs dans l’interprétation du droit positif, dir. Association Henri Capitant, Bruylant, Bruxelles, 2019.
Sieberichs W., Gleichgeschlechtliche Elternschaft im deutschen IPR und Personenstandsrecht am Beispiel der belgischen Mitmutterschaft, StAZ 2015, H. 1.
Sosson J., Cap S., Cohen L., V° Belgique. Fasc. 20 : Mariage, divorce, filiation et autorité parentale, obligations alimentaires, JurisClasseur Droit comparé, 12 Juin 2020.
Sośniak M., Klauzula porządku publicznego w prawie prywatnym międzynarodowym, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 1961.
Twardoch P., Kozioł A., 10 Years of Application of the Polish Act on Private International Law of 2011, „European Review of Private Law” 2022, vol. 30, issue 4.
Twardoch P., Surrogacy Agreements from the Conflict-of-Laws Perspective: Today and Tomorrow — artykuł ukaże się w 24. numerze „Yearbook of Private International Law”.
Wautelet P., Bébés papiers, gestation pour autrui et co-maternité : la filiation internationale dans tous ses états, in: Le droit des relations familiales internationales à la croisée des chemins, éd. L. Barnich, A. Nuyts, S. Pfeiff, P. Wautelet, Bruylant, Bruxelles, 2016.
Zachariasiewicz M., Klauzula porządku publicznego jako instrument ochrony materialnoprawnych interesów i wartości fori, C.H. Beck, Warszawa, 2018.
Zachariasiewicz M., Objaśnienia do art. 35 rozporządzenia spadkowego, w: Prawo Prywatne Międzynarodowe. Komentarz, red. M. Pazdan, C.H. Beck, Warszawa, 2018
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0001-8941-0687
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
