Idea „sztuki dla sztuki” w kontekście sytuacji komunikacyjnej „autor–czytelnik”
Abstrakt
Autor artykułu rozpatruje koncepcję artystyczną „sztuki dla sztuki” (l’art pour l’art) w jej rozmaitych przejawach: jako manifest pewnej epoki historycznej (modernizm, dekadentyzm, postmodernizm) lub też osobisty światopogląd pojedynczych pisarzy i filozofów (Nabokov, Croce). Szczególną uwagę poświęca się nierozerwalnej symbiozie formy i treści, zwłaszcza idei ich strukturalno-semantycznej identyczności. Jednym z kluczowych wniosków przeprowadzonego badania jest wyraźna niejednorodność idei „sztuki dla sztuki”, której główne postulaty i tezy wykazują radykalne, niekiedy wykluczające się nawzajem różnice, w zależności od szkoły literackiej, literaturo- lub kulturoznawczej teorii, indywidualności konkretnego pisarza.
Słowa kluczowe
autoreferencja; sztuka dla sztuki; modernizm; sztuka
Bibliografia
Михаил. Эстетика словесного творчества, Москва: «Искусство», 1979].
Belinskiy, Vissarion. Ideya iskusstva. V: Belinskiy, Vissarion: Sobraniye sochineniy v 9 t. T. 3, Moskva, 1978. [Белинский, Виссарион. Идея искусства. В: Белинский, Виссарион: Собрание сочинений в 9 т. Т. 3, Москва: «Художественная литература», 1978].
Bibikhin, Vladimir. Slovo i sobytiye. Pisatel' i literatura, Moskva: Universitet Dmitriyapozharskogo, 2010. [Бибихин, Владимир. Слово и событие. Писатель и литература, Москва: Университет Дмитрия Пожарского, 2010].
Voloshin, Maksimilian. Iskusstvo i iskus. Esse, Sankt-Peterburg: «Lenizdat», 2014.
[Волошин, Максимилиан. Искусство и искус. Эссе, Санкт-Петербург: «Лениздат», 2014].
Dobin, Yefim. Iskusstvo detali. Nablyudeniye i analiz, Leningrad: «Sovet•skiy pisatel'», 1975 [Добин, Ефим. Искусство детали. Наблюдение и анализ, Ленинград: «Советский писатель», 1975].
Zhakkar, Zhan-Filipp. Literatura kak takovaya: Ot Nabokova k Pushkinu, Moskva: «Novoye literaturnoye Obozryeniye», 2011 [Жаккар, Жан-Филипп. Литература как таковая: От Набокова к Пушкину, Москва: «Новое Литературное Обозрение», 2011].
Kroche, Benedetto: Estetika kak nauka o vyrazhenii i kak obshchaya lingvistika,
Moskva: «Intrada», 2000 [Кроче, Бенедетто: Эстетика как наука о выражении и как общая лингвистика, Москва: «Intrada», 2000].
Lotman, Yuriy. Struktura khudozhestvennogo teksta. V: Lotman, Yuriy. Ob iskusstve, Sankt-Peterburg: «Iskusstvo-SPb», 1998 [Лотман, Юрий. Структура художественного текста. В: Лотман, Юрий. Об искусстве, Санкт-Петербург: «Искусство-СПб», 1998].
Lotman, Yuriy. Vnutri myslyashchikh mirov, Sankt-Peterburg: «Azbuka-Klassika», [Лотман,
Юрий. Внутри мыслящих миров, Санкт-Петербург: «Азбука-Классика», 2016].
Lotman, Yuriy. Kul'tura i vzryv, Moskva: «AST», 2019 [Лотман, Юрий. Культура и взрыв, Москва: «АСТ» 2019].
Mel'nikov, Nikolay (ed.). Nabokov o Nabokove i prochem. Interv'yu. Retsenzii. Esse, Moskva:
«Nezavisimaya gazeta», 2002 [Мельников, Николай (ed.). Набоков о Набокове и
прочем. Интервью. Рецензии. Эссе, Москва: «Независимая Газета», 2002].
Mikhaylova, Marina. Estetika molchaniya, Moskva: «Nikeya», 2011 [Михайлова, Марина.
Эстетика молчания, Москва: «Никея», 2011].
Nabokov, Vladimir. Lektsii po russkoy literature, Moskva: «Nezavisimaya gazeta», 1981
[Набоков, Владимир. Лекции по русской литературе, Москва: «Независимая газета», 1981].
Nabokov, Vladimir. Lektsii po zarubezhnoy literature, Sankt-Peterburg:«Azbuka-Attikus»,
2011 [Набоков, Владимир. Лекции по зарубежной литературе, Санкт-Петербург: «Азбука-Аттикус», 2011].
Sukhikh, Igor'. Struktura i smysl: Teoriya literatury dlya vsekh, Sankt-Peterburg: «Azbuka-Attikus», 2011 [Сухих, Игорь. Структура и смысл: Теория литературы для всех, Санкт-Петербург: «Азбука-Аттикус», 2011].
Eko, Umberto. Otkrytoye proizvedeniye. Forma i neopredelennost' v sovremennoy poetike, Sankt-Peterburg, 2004 [Эко, Умберто. Открытое произведение. Форма и неопределенность в современной поэтике, Санкт-Петербург: «Академический проект», 2004].
Yakobson, Roman. Noveyshaya russkaya poeziya. V: Yakobson, Roman. Raboty po poetike,
Moskva: «Progress», 1987 [Якобсон, Роман. Новейшая русская поэзия. В: Якобсон, Роман. Работы по поэтике, Москва: «Прогресс», 1987].
Интернет
http://bodlers.ru/Godovwina-Shekspira.html / 15.05.2021.
http://kassandrion.narod.ru/commentary/11/6ben.htm / 10.06.2021.
https://iphlib.ru/library/collection/newphilenc/document/HASHc976be614a17700458b2c9 /
11.06.2021.
https://voplit.ru/article/zhanrovoe-slovo-u-bahtina-i-formalistov / 12.06.2021
http://nabokov-lit.ru/nabokov/kritika-nabokova/lekcii-po-russkoj-literature/chehov.htm /
12.06.2021.
http://rusavangard.ru/online/history/poshchyechina-obshchestvennomu-vkusu / 12.06.2021.
https://www.lang-lit.ru/2019/11/moralnyy-urok-bodlera.html / 12.06.2021.
http://psylib.org.ua/books/mamar01/txt04.htm / 12.06.2021.
http://az.lib.ru/p/pshibyshewskij_s/text_1902_o_drame_i_scene.shtml / 14.06.2021.
http://www.eni-beni-raba.ru/sut-i-logika-absurda/teoriya-chistoj-formy-vitkevicha / 14.06.2021.
Uniwersytet Zielonogórski Polska
https://orcid.org/0000-0003-1742-2421
Andrey Kotin jest literaturoznawcą, pracownikiem Instytutu Filologii Germańskiej na Uniwersytecie Zielonogórskim. Jego praca doktorska, poświęcona postaci autsajdera literackiego, została opublikowana w niemieckim wydawnictwie akademickim SVH Verlag w 2012 roku. Obecnie przygotowuje do druku monografię o niemieckich „śladach” w życiu i twórczości Vladimira Nabokova.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
