Dominanta emocjonalno-treściowa w świadomości Walerija Bielanina i jego szkoły naukowej
Abstrakt
W artykule została przedstawiona analiza pozycji konceptualnych w zakresie teorii psycholingwistycznej W. Bielanina. Aktualizując pojęcie dominanty emocjonalno-treściowej, badacz przyjrzał się fenomenowi odzwierciedlenia modeli światu w tekście, demonstrując podejścia do typologii tekstów na zasadzie zastosowania podstaw akcentuacji, określonych przez niego i rozwiniętych w poszukiwaniach naukowych przez jego zwolenników. Wyżej wymieniony problem W. Bielanin zjednoczył w oddzielny kierunek psycholingwistyki. Badając te wyniki, spróbujemy zademonstrować, że dominanta emocjonalno-treściowa jest obecna praktycznie we wszystkich typach tekstów (artystycznych, politycznych, religijnych oraz innych), w (dyskursach) z uwzględnieniem wariantów opowiedzianych i przetłumaczonych. Jednak w trakcie tłumaczenia tekstu czy jego przekazania literackiego dominanta emocjonalno-treściowa może się transformować, a w szczególności może również wzmacniać się. Taka teoria zawiera szeroką perspektywę.
Słowa kluczowe
W. Bielanin; tekst; dominanta emocjonalno-semantyczna
Bibliografia
Belyanin, Valeriy. Psikholingvisticheskiye aspekty khudozhestvennogo teksta. Moskva: Izd-vo Moskovskogo un-ta, 1988 [Белянин, Валерий. Психолингвистические аспекты художественного текста. Москва: Изд-во Московского ун-та, 1988].
Belyanin, Valeriy. Psikholingvisticheskayatipologiya khudozhestvennykh tekstov po emotsional'no-smyslovoy do dominante: avtoref. diss. ... dokt. filol. nauk po spets. 10.02.19. Moskva, 1992 [Белянин, Валерий. Психолингвистическая типология художественных текстов по эмоционально-смысловой доминанте: автореф. дисс. ... докт. филол. наук по спец. 10.02.19. Москва, 1992].
Belyanin, Valeriy. Vvedeniye v psikhiatricheskoye literaturovedeniye. Verlag Otto Sagner. / Specimina Philologiae Slavicae [Белянин, Валерий. Введение в психиатрическое литературоведение. Verlag Otto Sagner. / Specimina Philologiae Slavicae. Band 107. Munchen, 1996].
Belyanin, Valeriy. Osnovy psikholingvisticheskoy diagnostiki: (Modeli mira v literature). Moskva: Trivola, 2000 [Белянин, Валерий. Основы психолингвистической диагностики: (Модели мира в литературе). Москва: Тривола, 2000].
Belyanin, Valeriy. Psykholynhvystycheskye predyktorы aktsentuyrovannыkh chert lychnosty: avtoref. dyss…. kand. psykhol. nauk po spets. 19.00.01. Rostov-na-Donu, 2008 [Белянин, Валерий. Психолингвистические предикторы акцентуированных черт личности: автореф. дисс…. канд. психол. наук по спец. 19.00.01. Ростов-на-Дону, 2008].
Belyanin, Valeriy. “Vospominaniya o Yurii Aleksandroviche Sorokine”. Voprosy psikholingvistiki, № 2(48)/2021: 20–27 [Белянин, Валерий. “Воспоминания о Юрии Александровиче Сорокине”. Вопросы психолингвистики, № 2(48)/2021: 20–27].
Gannushkin, Petr. Osobennosti emotsional'no-volevoy sfery pripsikhopatiyakh. Psikhologiya emotsiy. Teksty. Moskva, 1984 [Ганнушкин, Петр. Особенности эмоционально-волевой сферы при психопатиях. Психология эмоций. Тексты. Москва, 1984].
Harbovskyy, Nykolay, Kostykova, Ol’ha, “Krutыe halsы” rossyyskoho perevodovedenyya. Przegląd rusycystyczny, № 2(174)/2021: 9–25]. [Гарбовский, Николай, Костикова, Ольга, “Крутые галсы” российского переводоведения”. Przegląd rusycystyczny, № 2(174)/2021: 9–25].
Gil', Oksana. Rechevyye proyavleniyalichnosti v ustnom rasskaze narrativnogo tipa: diss. ... kand. filol. nauk po spets. 10.02.19. Moskva, 2000 [Гиль, Оксана. Речевые проявления личности в устном рассказе нарративного типа: дисс. ... канд. филол. наук по спец. 10.02.19. Москва, 2000].
Kosmeda, Tetyana. “Movna hra v systemi linhvistychnykh terminiv”. Kul’tura slova, № 74/2011: 137–141 [Космеда, Tetyana. “Мовна гра в системі лінгвістичних термінів”. Культура слова, № 74/2011: 137–141].
Krasil'nikova, Varvara. Psikholingvisticheskiy analiz semanticheskikhtransformatsiy pri perevode i liter iliteraturnom pereskaze khudozhestvennogo teksta: diss. ... kand. filol. nauk po spets. 10.02.19. Moskva, 1998 [Красильникова, Варвара. Психолингвистический анализ семантических трансформаций при переводе и литературном пересказе художественного текста: дисс. ... канд. филол. наук по спец. 10.02.19. Москва, 1998].
Leonhard, Karl, Aktsentuyrovannыe lychnosty, Rostov-na Donu: Yzdatel’stvo “Fenyks”, 2000 [Леонгард, Карл, Акцентуированные личности, Ростов-на Дону: Издательство “Феникс”, 2000].
Pan'kina, Yuliya, Belyanin, Valeriy. “Individual'noye v poeticheskom perevode kak indikator emotsional'no-smyslovoy dominanty khudozhestvennogo teksta”. Voprosy psikholingvistiki, № 2(40)/2019: 108–120 [Панькина, Юлия, Белянин, Валерий. “Индивидуальное в поэтическом переводе как индикатор эмоционально-смысловой доминанты художественного текста”. Вопросы психолингвистики, № 2(40)/2019: 108–120] (Статья опубликована в журнале из списка RSCI Web of Science).
Papish, Vitaliia. “Vytoky i rozbudova teoriï psykhoaktsentuatsiï v skhidnoslov”yans’komumovoznavstvi: frahmentarnyy ohlyad (kinets’ ХХ – ochatok ХХІ.). Acta Polono-Ruthenica, № 3.XXVI/2021: 101–118 [Папіш, Віталія. “Витоки i розбудова теорiï психоакцентуацiï в схiднослов’янському мовознавствi: фрагментарний огляд (кінець ХХ – початок ХХІ ст.)”. Acta Polono-Ruthenica, № 3.XXVI/2021: 101–118].
Repina, Yekaterina. Psikholingvisticheskiye parametry politicheskogoteksta :Na materiale programmnykh i agitatsionnykh tekstov razlichnykh politicheskikh partiy kontsa 90-kh gg. XX v.:diss. ... kand. filol. po spets. 10.02.19. Moskva, 2001 [Репина, Екатерина. Психолингвистические параметры политического текста: На материале программных и агитационных текстов различных политических партий конца 90-х гг. XX в.: дисс. ... канд. филол. по спец. 10.02.19. Москва, 2001]
Repina, Yekaterina. Politicheskiytekst: psikholingvisticheskiy analiz vozdeystviya na elektorat. Moskva: INFRA-M, 2012 [Репина, Екатерина. Политический текст: психолингвистический анализ воздействия на электорат. Москва: ИНФРА-М, 2012].
Sarakayeva, Elina. Psikholingvisticheskiy analiz missionerskikh tekstov: avtoref. diss…. kand. filol. nauk po spets. 10.02.19. Krasnodar, 2000 [Саракаева, Элина. Психолингвистический анализ миссионерских текстов: автореф. дисс…. канд. филол. наук по спец. 10.02.19. Краснодар, 2000].
Donetskyi natsyonalnyi unyversytet ymeny Vasylyia Stusa (Vynnytsa); hosudarstvennyi vuz «Uzhhorodskyi natsyonalnyi unyversytet» (Uzhhorod) Ukraina
https://orcid.org/0000-0002-2609-1620
Doktor nauk filologicznych, adiunkt, habilitant Katedry Języków Romańskich i Literatury Światowej Donieckiego Uniwersytetu Narodowego imienia Wasyla Stusa (Winnica, Ukraina); adiunkt w Katedrze Języka Ukraińskiego Użhorodzki Uniwersytet Narodowy (Użhorod, Ukraina). Autor ponad 70 publikacji. Przedmiotem zainteresowań jest teoria języka, psycholingwistyka, frazeologia.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
