Terminy i pseudoterminy w fantastyce naukowej (na materiale rosyjskiego przekładu powieści Jacka Dukaja Perfekcyjna niedoskonałość)
Abstrakt
Niniejszy artykuł poświęcony jest problemom przekładu literatury fantastycznonaukowej. W charakterze materiału do analizy wykorzystano powieść znanego polskiego pisarza fantasty Jacka Dukaja – Perfekcyjna niedoskonałość. Uwaga autora skupiła się przede wszystkim na problemie przekładu terminów i pseudoterminów, a także neologizmów. Jak wykazała analiza materiału w rosyjskim przekładzie decyzje translatorskie pokrywają się na ogół z intencją autora oryginału.
Słowa kluczowe
przekład; terminy; pseudoterminy; neologizmy; Perfekcyjna niedoskonałość; Dukaj
Bibliografia
Akhmanova, Ol’ga. Slovar' omonimov russkogo jazyka. Moskva: Russkiy yazyk, 1986 [Ахманова, Ольга. Словарь омонимов русского языка. Москва: Русский язык, 1986].
Bartos, Ewa, and Chwolik, Dominik, and Majerski, Paweł, and Niesporek, Katarzyna (ed.). Literatura popularna. T. 2: Fantastyczne kreacje światów. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2014: 263–274.
Berdychowska, Zofia. “Termin w przekładzie.” Język trzeciego tysiąclecia. Konteksty przekładowe. Piotrowska, Maria (Ed.). Kraków: Tertium, 2005: 119–127.
Dukaj, Jacek. “Filozofia fantasy.” Nowa Fantastyka, 1997, no. 8: 66–67.
Dukaj, Jacek. Perfekcyjna Niedoskonałość. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2016.
Dukay, Yatsek. Ideal'noye nesovershenstvo. Transl. Legeza, Sergey. Moskva: AСТ, 2019. <https://fantasy-worlds.org/lib/id28927/read/ [Дукай, Яцек. Идеальное несовершенство. Перевод Легеза, Сергей. Москва: ACT, 2019 <https://fantasy-worlds.org/lib/id28927/read/>]
Gajda, Stanisław. “Termin w poznaniu i komunikacji. Dyskusja panelowa (Kraków, 17 marca 2010).” Termin w językoznawstwie. Brzozowska, Dorota, and Chłopicki, Władysław (Eds.)/ Kraków: Tertium, 2012: 17–46.
Gavrilova, Inessa. “K voprosu klassifikatsii terminov-neologizmov (na primere angliyskoy terminologii poligraficheskogo proizvodstva).” Omskiy Nauchnyy Vestnik 2011, no. 6: 110–113. https://cyberleninka.ru/article/n/k-voprosu-klassifikatsii-terminov-neologizmov-na-primere-angliyskoy-terminologii-poligraficheskogo-proizvodstva [Гаврилова, Инесса. “К вопросу классификации терминов-неологизмов (на примере английской терминологии полиграфического производства.” Омский научный вестник. 2011, no. 6: 110–113. https://cyberleninka.ru/article/n/k-voprosu-klassifikatsii-terminov-neologizmov-na-primere-angliyskoy-terminologii-poligraficheskogo-proizvodstva]
Gorliński-Kucik, Piotr. TechGnoza, uchronia, science fiction. Proza Jacka Dukaja. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2017.
Handke, Ryszard. Polska proza fantastyczno-naukowa. Problemy poetyki. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1969.
Hejwowski, Krzysztof. Iluzja przekładu. Katowice: Śląsk, 2015.
Hejwowski, Krzysztof. Kognitywno-komunikacyjna teoria przekładu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
Jóźwiak, Jolanta. Konteksty, Decyzje, Konsekwencje — problemy przekładu. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, 2017.
Kruglik, Paweł. “Językowe eksperymenty Jacka Dukaja i ich odzwierciedlenie w przekładzie (na materiale powieści ‘Perfekcyjna niedoskonałość’).” Studia Translatorica, 2021, no. 12: 193–204.
Kupina, Nataliya, and Litovskaya, Mariya, and Nikolina Nataliya: Massovaya literatura segodnya. Moskva: Flinta, Nauka, 2009 [Купина, Наталия, Литовская, Мария, Николина Наталия. Массовая литература сегодня. Москва: Флинта, Наука, 2009].
Lantyukhova, Natal'ya, and Zagorovskaya Ol'ga, and Litvinova Tat'yana. “Termin: opredeleniye ponyatiya i yego sushchnostnyye priznaki.” Vestnik Voronezhskogo instituta GPS MChS Rossii 2013, ed. 1 (6): 42–45. https://cyberleninka.ru/article/n/termin-opredelenie-ponyatiya-i-ego-suschnostnye-priznaki. [Лантюхова, Наталья, Загоровская, Ольга, Литвинова, Татьяна. „Термин: определение понятия и его сущностные признаки.” Вестник Воронежского института ГПС МЧС России. 2013, вып. 1 (6): 42–45. https://cyberleninka.ru/article/n/termin-opredelenie-ponyatiya-i-ego-suschnostnye-priznaki]
Lem, Stanisław. Science fiction — beznadziejny przypadek z wyjątkami. https://solaris.lem.pl/ksiazki/eseje/poglad-na-literature/177-fragment-moj-poglad-na-literature-sf. ( 12.12.2021).
Lewicki, Roman. Zagadnienia lingwistyki przekładu. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2017.
Majewski, Paweł. “Błędni rycerze umysłu. O pisarstwie Jacka Dukaja.” Ćwiczenia z rozpaczy. Pesymizm w prozie polskiej po 1985 roku. Jarzębski, Jerzy, and Momro, Jakub (eds.). Kraków: Universitas, 2011: 485–510.
Oramus, Dominika. O pomieszaniu gatunków. Science fiction a postmodernizm. Warszawa: TRIO, 2010.
Tambor, Jolanta. Język polskiej prozy fantastyczno-naukowej. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 1990.
Urbanek, Dorota, Pęknięte lustro — tendencje w teorii i praktyce przekładu na tle myśli humanistycznej, Warszawa: TRIO 2004.
Wasilewska, Katarzyna. “Status i kreacyjna funkcja terminologii naukowej w powieści fantastycznonaukowej na przykładzie ‘Perfekcyjnej niedoskonałości’ Jacka Dukaja.” Literatura popularna, t. 2. Fanstastyczne kreacje światów. Bartos, Ewa, and Chwolik, Dominik, and Majerski, Paweł, and Niesporek Katarzyna (edd.). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2014: 263–274.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0002-2001-6611
Magister, doktorant Szkoły Doktorskiej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Autor kilku artykułów z zakresu przekładu artystycznego – głównie literatury fantastycznej. Zainteresowania naukowe obejmują zagadnienia przekładu artystycznego i specjalistycznego, a także problemy komunikacji międzykulturowej.
Kontakt: pawel.kruglik@us.edu.pl
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
