Nieobecna. Obrazy matki w powieściach Mikity Franko
Abstrakt
Mikita Franko, autor trzech powieści zakwalifikowanych przez krytyków jako queer-literatura dla młodych dorosłych, zadebiutował na rosyjskim rynku literackim w 2020 roku. Wychowany w Kazachstanie w rodzinie jednopłciowej, Franko jeszcze przed 24 lutego 2022 był krytykiem reżimu Władimira Putina; również po agresji Federacji Rosyjskiej na Ukrainę nie zaprzestał krytycznych komentarzy w mediach społecznościowych.
Powieści młodego pisarza poruszają problematykę poszukiwania własnej tożsamości i życia w nietolerancyjnym społeczeństwie. Przedstawione w utworach rodziny nietradycyjne (jednopłciowa, monoparentalna) borykają się z różnego rodzaju trudnościami, najbardziej dotkliwe odczuwanymi przez bohaterów w wieku dojrzewania. Franko odzwierciedla aktualne przemiany społeczne, pokazując alternatywne modele rodzin i zestawiając je z tradycyjnymi wzorcami.
Warto podkreślić, że sportretowane przez pisarza rodziny składają się przede wszystkim z mężczyzn, co zachęca do wnikliwego przyjrzenia się roli matki i jej znaczącej nieobecności w życiu bohaterów. W oparciu o tradycyjne wyobrażenia o macierzyństwie, a także prace antropologiczne i socjologiczne oraz badaczy queer-literatury, w niniejszym artykule podejmę próbę analizy obrazu matki w wymienionych wyżej powieściach.
Słowa kluczowe
Queer-literatura – Mikita Franko – tolerancja – matka – rodziny alternatywne
Bibliografia
2. Franko, Mikita. (Devochka)°. Moskva: Popcorn Books, 2021 [Франко, Микита. (Девочка)°. Москва: Popcorn Books, 2021].
3. Franko, Mikita. Dni nashey zhizni. Moskva: Popcorn Books, 2020 [Франко, Микита. Дни нашей жизни. Москва: Popcorn Books, 2020].
4. Franko, Mikita. Tetrad' v kletochku. Moskva: Popcorn Books, 2021 [Франко, Микита. Тетрадь в клеточку. Москва: Popcorn Books, 2021].
5. Hryciuk, Renata E., Korolczuk, Elżbieta. „Wstęp. Pożegnanie z Matką Polką?”. Pożegnanie z Matką Polką? Dyskursy, praktyki i reprezentacje macierzyństwa we współczesnej Polsce. Hryciuk, Renata E., Korolczuk, Elżbieta (red.). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2012. 7-24.
6. Kubisa, Julia. „Feministyczne macierzyństwo: AKCJA!”. Pożegnanie z Matką Polką? Dyskursy, praktyki i reprezentacje macierzyństwa we współczesnej Polsce. Hryciuk, Renata E., Korolczuk, Elżbieta (red.). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2012. 289-308.
7. Mizielińska, Joanna. „Czy macierzyństwo jest już od zawsze heteroseksualne? Próba refleksji”. Pożegnanie z Matką Polką? Dyskursy, praktyki i reprezentacje macierzyństwa we współczesnej Polsce. Hryciuk, Renata E., Korolczuk, Elżbieta (red.). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2012. 235-264.
8. Mizielińska, Joanna. „Pokrewieństwo, rodzina i związki intymne. Spojrzenie na przekór”. Inna Scena: konstelacje rodzinne. Obraz rodziny w polskim dramacie i teatrze w perspektywie gender i queer. Adamiecka-Sitek, Agata, Buchwald, Dorota (red.). Warszawa: Instytut Teatralny, 2009. 17-36.
9. Slany, Krystyna. Alternatywne formy życia małżeńsko-rodzinnego w ponowoczesnym świecie. Kraków: Zakład Wydawniczy „NOMOS”, 2002.
10. Tolstoy, Nikita (ed.). Slavyanskiye drevnosti. Etnolingvisticheskiy slovar'. Moskva: Izdatel'stvo Mezhdunarodnyye otnosheniya, 2004 [Толстой, Никита. Ред. Славянские древности. Этнолингвистический словарь. Москва: Издательство Международные отношения, 2004].
11. Yuzefovich, Galina. «Dni nashey zhizni» — roman Mikity Franko o podrostke, vospitannom gey-paroy v sovremennoy Rossii, https://meduza.io/feature/2020/06/06/dni-nashey-zhizni-roman-mikity-franko-o-podrostke-vospitannom-gey paroy-v-sovremennoy-rossii (26.05.2022) [Юзефович, Галина. «Дни нашей жизни» — роман Микиты Франко о подростке, воспитанном гей-парой в современной России, https://meduza.io/feature/2020/06/06/dni-nashey-zhizni-roman-mikity-franko-o-podrostke-vospitannom-gey paroy-v-sovremennoy-rossii (26.05.2022)].
Uniwersytet Jagielloński Polska
https://orcid.org/0000-0002-2351-822X
doktor nauk humanistycznych w zakresie literaturoznawstwa, adiunkt w Katedrze Literaturoznawstwa Rosyjskiego na Uniwersytecie Jagiellońskim. Zatrudniona na UJ od 2002 roku. Badaczka dwudziestowiecznej i współczesnej literatury rosyjskiej. Autorka monografii i kilkudziesięciu artykułów naukowych, dotyczących wybranych zagadnień literatury rosyjskiej XX i XXI wieku. Jej najnowsze badania koncentrują się wokół realizmu magicznego w literaturze rosyjskiej. Prowadzi zajęcia dydaktyczne z zakresu historii i teorii literatury, a także kultury rosyjskiej.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
