Kulturowo-językowy obraz rosyjskiej rodziny — profil religijny (na materiale miesięcznika „Пензенский православный собеседник”)
Abstrakt
W artykule podjęto próbę odpowiedzi na pytanie o sposób profilowania pojęcia rodzina w dyskursie religijnym. Podstawę materiałową stanowią teksty opublikowane w latach 2017−2020 w miesięczniku „Пензенский православный собеседник”. Kierując się założeniami definicji kognitywnej wyodrębniono aspekty i cechy eksponowane w profilu. Kluczowymi komponentami znaczenia rodziny postrzeganej z prawosławnej perspektywy są wiara, miłość, wychowanie młodego pokolenia oraz tradycja rozumiana jako kontynuacja i poszanowanie przeszłości, przy czym jej elementem konstytuującym, nadrzędnym wobec pozostałych, jest wiara, określająca istotę i trwanie rodziny.
Słowa kluczowe
rodzina; prawosławie; prasa prawosławna; punkt widzenia; profil; definicja kognitywna
Bibliografia
Bartmiński, Jerzy. “Definicja kognitywna jako narzędzie opisu konotacji.” Bartmiński, Jerzy. Językowe podstawy obrazu świata. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2007. 42−51.
Bartmiński, Jerzy. “Niektóre problemy i pojęcia etnolingwistyki lubelskiej.” Etnolingwistyka 2006, no. 18: 77−90.
Bartmiński, Jerzy. “O profilowaniu pojęć w słowniku etnolingwistycznym.” Philologia slavica. K 70-letiyu akademika N. I. Tolstogo. Toporov, Vladimir (ed.). Moskva: Nauka, 1993. 12−19 [Philologia slavica. K 70-летию академика Н. И. Толстого. Топоров, Владимир (ред.). Москва: Наука, 1993. 12−19].
Bartmiński, Jerzy. “Punkt widzenia, perspektywa, językowy obraz świata.” Bartmiński, Jerzy. Językowe podstawy obrazu świata. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2007. 76−88.
Belkovskiy, Sergey. “Kontsept ‘Sem'ya’ v sovremennoy massovoy rossiyskoy presse.” Vestnik NNGU 2013, no. 4−2: 193−199
Bielińska-Gardziel, Iwona. Stereotyp rodziny we współczesnej polszczyźnie. Warszawa: IS PAN, 2009 < https://rcin.org.pl/dlibra/doccontent?id=39050> (01.07.2022).
Bodrov, Anatoliy, Ol'ga Shteyman-Shakhmartova. “Obraz sem'i, sozdavayemyy sredstvami massovoy informatsii penzenskoy oblasti.” Modeli, sistemy, seti v ekonomike, tekhnike, prirode i obshchestve 2014, no. 4(12): 182−189
Dijk van, Teun A. “Dyskurs polityczny i ideologia.” Etnolingwistyka 2003, t. 15: 7−28.
Dobrovol'skaya, Yelena. Kontseptualizatsiya sem'i v russkoy yazykovoy kartine mira. Avtoreferat dissertatsii na soiskaniye uchenoy stepeni kandidata filologicheskikh nauk. Tomsk, 2005
Fedorova, Lyudmila. “Shtrikhi k portretu sem'i v russkom yazykovom soznanii.” Wartości w językowo-kulturowym obrazie świata Słowian i ich sąsiadów Т. 5 Koncepty i ich profilowanie. Niebrzegowska-Bartmińska, Stanisława, and Pazio-Wlazłowska, Dorota (eds.). Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2019. 85−105 [Федорова, Людмила. “Штрихи к портрету СЕМЬИ в русском языковом сознании.” Wartości w językowo-kulturowym obrazie świata Słowian i ich sąsiadów Т. 5 Koncepty i ich profilowanie. Niebrzegowska-Bartmińska, Stanisława, Pazio-Wlazłowska, Dorota (eds.). Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2019. 85−105].
Gierula, Marian. “Współczesna prasa religijna w Rosji. Próba typologii.” Rocznik Prasoznawczy 2012, no. 6: 59−74.
Griva, Ol'ga, and Mil'shin, Andrey. “Potentsial religioznykh tsennostey dlya sotsial'nogo blagopoluchiya sovremennoy sem'i.” Uchenyye zapiski Krymskogo federal'nogo universiteta imeni V. I. Vernadskogo. Filosofiya. Politologiya. Kul'turologiya 2019, no. 4: 23−32
Gryshkova, Nina. “Leksem, pojęcie, stereotyp, koncept, znaczenie, idea – propozycja regulacji terminologicznych.” Wartości w językowo-kulturowym obrazie świata Słowian i ich sąsiadów T. 3 Problemy eksplikowania i profilowania pojęć. Bielińska-Gardziel, Iwona, Niebrzegowska-Bartmińska, Stanisława, Szadura, Joanna (eds.). Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2014. 21−50.
Kamaletdinova, Gul'nara. “Spetsifika yazykovogo obraza sem'i v regional'nykh pechatnykh SMI nachala XXI veka (na materiale gazet ‘Vechernyaya Ufa’ i ‘Respublika Bashkortostan’).” Filologicheskiye nauki. Voprosy teorii i praktyki 2016, no. 9−2(63): 96−100
Kuchmayeva, Oksana. “Ideal'naya model' sem'i v glazakh rossiyan i strategiya po povysheniyu tsennosti semeynogo obraza zhizni.” Ekonomika. Nalogi. Pravo 2019, no. 2: 70−82
Kuznetsov, Sergey (ed.). Bol'shoy tolkovyy slovar' russkogo yazyka. Sankt-Peterburg: Norint, 2000 [Кузнецов, Сергей. Ред. Большой толковый словарь русского языка. Санкт-Петербург: Норинт, 2000].
Lebed', Ol'ga, and Mishchenko, Vladimir. “SMI i obshchestvennoye mneniye o sovremennykh obrazakh sem'i i braka.” Vestnik instituta sotsiologii 2015, no. 4(15): 72−92
Makarova, Lyudmila, and Makarov, Ivan. “Rol' pravoslavnoy pressy v protsesse formirovaniya dukhovnykh tsennostey sovremennogo obshchestva: Nizhegorodskiy aspekt.” Vestnik NNGU 2012, no. 1−2: 326−331
Matveyeva, Mariya. Kontsept sem'ya i yego reprezentatsiya v russkom yazyke. Avtoreferat dissertatsii na soiskaniye uchenoy stepeni kandidata filologicheskikh nauk. Tambov, 2007
Niebrzegowska-Bartmińska, Stanisława. Definiowanie i profilowanie pojęć w (etno)lingwistyce. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2020.
Ozhegov, Sergey. Slovar' russkogo yazyka. Moskva: Russkiy yazyk, 1984 [Ожегов, Сергей. Словарь русского языка. Москва: Русский язык, 1984].
Ozhegov, Sergey, Shvedova, Nataliya. Tolkovyy slovar' russkogo yazyka, Moskva: Az'', 1992 [Ожегов, Сергей, Шведова, Наталия. Толковый словарь русского языка, Москва: Азъ, 1992].
Palibina, Aleksandra. “Znachimost' pravoslavnykh tsennostey dlya sovremennoy rossiyskoy sem'i.” Regionologiya 2010, no. 4: 204−213
Sal'nikova, Nataliya. “Lyubov' i sem'ya kak nravstvennyye dominanty ural'skoy tserkovnoy periodiki.” Vestnik ChelGU 2015, no. 5(360): 400−406
Semeynyye tsennosti v sovremennykh SMI. Rezyume po rezul'tatam sotsiologicheskogo issledovaniya. TSIRKON 2013
Yefremova, Tat'yana. Novyy slovar' russkogo yazyka. Tolkovo-slovoobrazovatel'nyy. Moskva: Russkiy yazyk, 2000 [Ефремова, Татьяна. Новый словарь русского языка. Толково-словообразовательный. Москва: Русский язык, 2000].
Yevgen'yeva, Anastasiya (ed.). Slovar' russkogo yazyka v chetyrekh tomakh. Moskva: Russkiy yazyk, 1984 [Евгеньева, Анастасия. Ред. Словарь русского языка в четырех томах. Москва: Русский язык, 1984].
Zanegina, Nataliya. Kontsept „sem'ya” v russkom literaturnom yazyke i printsipy yego opisaniya. Avtoreferat dissertatsii na soiskaniye uchenoy stepeni kandidata filologicheskikh nauk. Moskva, 2011
Zheleznova, Yuliya. Lingvokognitivnoye i lingvokul'turnoye issledovaniye kontsepta „Sem'ya”. Avtoreferat dissertatsii na soiskaniye uchenoy stepeni kandidata filologicheskikh nauk. Izhevsk, 2009 [Железнова, Юлия. Лингвокогнитивное и лингвокультурное исследование концепта „Семья”. Автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата филологических наук. Ижевск, 2009].
Instytut Slawistyki PAN Polska
https://orcid.org/0000-0001-8858-8432
DOROTA PAZIO-WLAZŁOWSKA, dr hab., językoznawca. Profesor Instytutu Slawistyki PAN.
Zainteresowania naukowe: etnolingwistyka, aksjolingwistyka, mediolingwistyka, język religijny,
leksykografia. Członek międzynarodowego konwersatorium EUROJOS. Członek Komisji
Etnolingwistycznej przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów oraz Komisji Języka Religijnego
przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów. Autorka monografii Церковь в кругу ценностей:
семья, традиция, патриотизм (по материалам интернет-портала «Российской газеты»)
(Warszawa 2021) oraz kilkudziesięciu artykułów naukowych, wydanych w kraju i za granicą,
współredaktorka jedenastu tomów zbiorowych.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
