Sztuka i komunikacja: o pragmatycznych aspektach komunikacji artystycznej

Aleksander Kiklewicz

doi:10.31261/pr.15023

Opublikowane: 2023-09-12

Nr 3 (183) (2023)

Sztuka i komunikacja: o pragmatycznych aspektach komunikacji artystycznej

Aleksander Kiklewicz

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.31261/pr.15023

Abstrakt

Tematyka artykułu dotyczy komunikacji estetycznej i artystycznej. Autor wychodzi z założenia, że wiele teorii komunikacji społecznej, a także teorii pragmatycznych nie uwzględnia czynności i dyskursów językowych, których celem jest wywołanie u odbiorców doświadczenia estetycznego. Autor obala taki pogląd, przedstawiając alternatywną koncepcję, że dyskursy estetyczne i artystyczne spełniają podstawowe warunki komunikacji społecznej: polegają na oddziaływaniu poprzez informację; są zamierzone; realizują się w interakcjach na poziomie makrospołecznym w ramach komunikacji reprezentatywnej. Funkcjonalistyczna teoria kultury Bronisława Malinowskiego oraz koncepcja wartości estetycznych Ivora A. Richardsa uzasadnią takie podejście do komunikacji artystycznej. Autor analizuje dyskursy artystyczne ze względu na ich synchroniczny i asynchroniczny charakter oraz proponuje typologię tego typu dyskursów, ilustrując poszczególne typy przykładami z literatury artystycznej.

Słowa kluczowe:

estetyka, pragmatyka, komunikacja estetyczna, komunikacja artystyczna, sztuka, interakcja, intencja

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Kiklewicz, A. (2023). Sztuka i komunikacja: o pragmatycznych aspektach komunikacji artystycznej. Przegląd Rusycystyczny, (3 (183), 9–30. https://doi.org/10.31261/pr.15023

Cited by / Share

Bibliografia

Admoni Vladimir G. Sistema form rečevogo vyskazyvaniâ. Sankt-Peterburg: Nauka, 1994.
Aiftincă, Marin. “Communication and artistic expression.” Balkan Journal of Philosophy 2013, no. 5 (2): 147–150.
Austin, John L. How to do things with words. Cambridge: Cambridge University Press, 1962.
Basin, Evgenij Â. Semantičeskaâ filosofiâ iskusstva. Moskva: Gumanitarij, 2012.
Baylon, Christian & Mignot, Xavier. Komunikacja. Kraków: Flair, 2008.
Blumer, Jay G. & Katz, Elihu (eds.). The Uses of Mass Communications. Current Perspectives on Gratifications Research. Beverly Hills etc.: Sage, 1974.
Brock, Alexander „Spielerische Kommunikation. Zur Bestimmung einer Textsorte.“ Deutsche Sprache 2003, no. 4: 351–363.
Clark, Herbert H. & Carlson, Thomas B. „Hearers and speech acts.” Language 1982, no. 58 (2): 332–371.
Cupchik, Gerald C. & Shereck, Lanny & Spiegel, Stacey „The Effects of Textual Information on Artistic Com-munication.” Visual Arts Research 1994, no. 20 (1): 62–78.
Dobek-Ostrowska, Barbara. Komunikowanie polityczne i publiczne. Warszawa: PWN, 2007.
Dobrzyńska, Teresa. „Od niespójności do (super)koherencji. Rola metatekstu w utworze literackim.” Semantyka tekstu artystycznego. Pajdzińska, Anna & Tokarski, Ryszard (red.). Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2001. 47–57.
Duszak, Anna. Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa. Warszawa: PWN, 1998.
Eco, Umberto. Teoria semiotyki. Kraków: Wydawnictwo UJ, 2009.
Feŝenko, Vladimir V. „Literary communication: from semiotic models to a theory of linguistic aesthetics.” Slovo.ru. Baltijskij akcent 2021, no. 12 (1), 7–31.
Filas, Ryszard. „Aktywność czytelnicza Polaków przełomu wieków.” Zeszyty Prasoznawcze 2021, no. XLIV (3–4), 7–36.
Filipiak, Marian. Homo communicans. Wprowadzenie do teorii masowego komunikowania. Lublin: Wydawnic-two UMCS, 2003.
Fleischer, Michael. Ogólna teoria komunikacji. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2007.
Gerbner, George. “On defining communication: Still another view.” Journal of Communication 1966, no. 16 (2), 99–103.
Glück, Helmut (Hrsg.). Metzler Lexikon Sprache. Stuttgart, Weimar: Metzer-Verlag, 1993.
Goban-Klas, Tomasz. Media i komunikowanie masowe. Teorie i analizy prasy, radia, telewizji i internetu. War-szawa: PWN, 2006.
Gross, Larry “Art as the communication of competence.” Social Science Information 1973, no. 12(5), 115–141.
Hansmann, Otto „Ästhetische Kommunikation.“ Handbuch der Erziehungswissenschaft. Band I: Grundlagen – Allgemeine Erziehungswissenschaft. Koch, Lutz & Ladenthin, Volker & Mertens, Gerhard et al. (Hrsg.) Paderborn: Verlag Ferdinand Schöningh, 2008. 765–772. URL: https://www.schoeningh.de/view/title/52613.
Iseminger, Gary. The Aesthetic Function of Art. Ithaca – New York: Cornell University Press, 2018.
Kant, Immanuel. Werke. 3: Schriften zur Ästhetik und Naturphilosophie. Kritik des Urteilskraft. Frankfurt am Main: Dt. Klassiker-Verlag, 1996. URL: https://www.projekt-gutenberg.org/kant/kuk/kukp391.html
Kant, Immanuel. Krytyka władzy sądzenia. Warszawa: PWN, 2004.
Kong, Byung N. „Ästhetische Kommunikation im Zusammenhang mit der Ethik der Fürsorge.“ Natur und Frei-heit. Bd. 4 (293). Waibel, Violetta L. & Ruffing, Margit & Wagner, David (Hrsg.), Berlin – Boston: De Gruyter, 2020. 3039–3046.
Konicka, Hanna. „Przeżycie literackie w dobie kultury medialnej. Kognitywistyczne przesłanki komunikacji.” Teksty Drugie 2008, no. 3, 166–173.
Kunz, Tomasz. Więcej niż słowa. Literatura jako forma istnienia. Kraków: Wydawnictwo UJ, 2019.
Lalewicz, Janusz. Socjologia komunikacji literackiej. problemy rozpowszechniania i odbioru literatury. Wro-cław etc.: Ossolineum, 1985.
Laskowska, Jolanta. „Czytelnictwo młodzieży w dobie informacji cyfrowej.” Bibliotekarze i czytelnicy w dobie nowych technologii i koncepcji organizacyjnych bibliotek. Wojciechowska, Maja (red.). Gdańsk: Atene-um, 2013. 9–20.
Lozica, Ivan. “Theatrical Conventions and Oral Communication.” Narodna umjetnost: hrvatski časopis za etnologiju i folkloristiku 1981, no. 1, 83–92.
Malinowski Bronisław. Dzieła. T. 9. Kultura i jej przemiany. Warszawa: PWN, 2000.
McQuail, Denis. Teoria komunikowania masowego. Warszawa: PWN, 2008.
Miller, Geoffrey. Umysł w zalotach. Jak wybory seksualne kształtowały naturę człowieka. Poznań: Rebis Stan, 2004.
Mircică, Nela. “The intentional communication”. In: Transdisciplinarity and Communication Action. Proceed-ings of the. 5th International Conference Lumen, 2014. 23. Frunza, Ana et al. (eds.), Pianoro: Medimond, 2014. 493–497.
Moles Abraham. Information theory and esthetic perception. Urbana: University of Illinois Press, 1966.
Olszewska-Dyoniziak, Barbara. Oblicza kultury. Wstęp do antropologii międzykulturowej komunikacji. Kraków: Wydawnictwo UJ, 1998.
Potocka, Maria A. Estetyka kontra sztuka. Kompromitacja założeń estetycznych w konfrontacji ze sztuką nowo-czesną. Warszawa: Fundacja Aletheia, 2007.
Puchalska, Iwona (2013),
Rejtblat, Abram I. Ot Bovy k Balʹmontu i drugie raboty po is-toričeskoj sociologiii russkoj literatury. Moskva: Novoe Literaturnoe Obozrenie, 2009.
Richards, Ivor A. Principles of Literary Criticism. London & New York: Rotledge, 2004 (1925).
Schütz, Alfred. Collected papers. 1: The problem of social reality. The Hague – Boston – Massachusetts etc., 1962.
Schwitalla, Johannes. „Poetisches in der Alltagskommunikation“. Sprache, Onomatopöie, Rhetorik, Namen, Idiomatik, Grammatik. Festschrift für Prof. Dr. Karl Sornig. Halwachs, Dieter & Sornig, Karl (Hrsg.), Graz: Institut. für Sprachwissenschaft, 1994. 227–243.
Sil’man, Tamara. Zametki o lirike. Leningrad: Sovetskij pisatelʹ, 1977.
Sławiński, Janusz. Dzieło. Język. Tradycja. Warszawa: PWN, 1974.
Stępnik, Małgorzata (red.) Komunikowanie artystyczne. Lublin: Wyspa, 2011.
Thyssen, Ole. Aesthetic Communication. Basingstoke etc.: Palgrave Macmillan, 2006.
Ursul, Arkadij D. Priroda informacii. Filosofskij očerk. Čelâbinsk: Informacionnoe obŝestvo, 2010.
Vološinov, Valentin N. „Slovo v žizni i slovo v poèzii. K voprosam sociologičeskoj poètiki.” Zvezda 1926, no. 6, 244–267.
Vygotskij, Lev S. Psihologiâ iskusstva. Moskva: Iskusstvo, 1986.
Watzlawick, Paul. Wie wirklich ist die Wirklichkeit? Wahn, Täuschung, Verstehen. Münster – Zürich: Piper., 2003.
Wierzyński, Kazimierz. Życie Chopina. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1978. .
Worn, Antonia. Das Modell der textil-ästhetischen Kommunikation. München: GRIN Verlag, 2018.
Yang, Gao. “Fiction as reality: Chinese youths watching American television.” Journal of Empirical Research on Culture, the Media and the Arts 2016, no. 54, 1–13.
Zagidullina Marina V. „Èkolingvističeskaâ koncepciâ mediaprostranstva.” Mediasreda 2016, no. 11, 8–13.
Zvegincev, Vladimir A. Teoreticheskaya i prikladnaya lingvistika. Moskva: Prosveŝenie, 1967.
Żegleń, Urszula. Wprowadzenie do semiotyki teoretycznej i semiotyki kultury. Toruń: Wydawnictwo UMK, 2000. Google Scholar

Aleksander Kiklewicz

akiklewicz@gmail.com
https://orcid.org/0000-0002-6140-6368

Afiliacja:

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Polska

Biogram

Prof. dr hab., pracownik Instytutu Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej UWM w Olsztynie, kierownik Katedry Komunikacji Społecznej. Dyrektor Centrum Badań Europy Wschodniej, redaktor naczelny czasopisma
„Przegląd Wschodnioeuropejski”. Specjalizuje się w zakresie teorii i filozofii języka, semiotyki komunikacji, pragmalingwistyki i stylistyki, semantyki kognitywnej i psycholingwistyki, gramatyki funkcjonalnej, składni semantycznej, lingwistyki konfrontatywnej. Autor ponad 400 prac naukowych, w tym ponad 20 monografii, opublikowanych w Warszawie, Lublinie Olsztynie, Łasku, Moskwie, Mińsku, Charkowie, Monachium, Wiesbaden. Kierownik i wykonawca projektów naukowych, wspieranych przez fundacje polskie
i zagraniczne: Fonds zur Förderung der wissenschaftlichen Forschung, Austria (1993–1994); Deutsche Forschungsgemeinschaft, Niemcy (1996–1997); Alexander von Humboldt — Stiftung, Niemcy (1997–1998 i kolejne lata); Komitet Badań Naukowych (2001–2003); Narodowe Centrum Nauki (2017–2012) i in.

Nr 3 (183) (2023)
Opublikowane: 2023-09-19

ISSN: 0137-298X

Wydawca

Polskie Towarzystwo Rusycystyczne oraz Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Prześlij tekst

Sztuka i komunikacja: o pragmatycznych aspektach komunikacji artystycznej

Abstrakt

Słowa kluczowe:

Aleksander Kiklewicz

Informacje