Kilka uwag o (nie)artyzmie „Opadłych liści” Wasilija W. Rozanowa
Abstrakt
Artykuł poświęcono ustaleniu przynależności „Opadłych liści” W. Rozanowa do tekstów literackich. W artykule zdefiniowano kategorię artyzmu oraz wyszczególniono jej kryteria charakterystyczne dla wszystkich tekstów literackich. Posłużyły one jako podstawa do ustalenia, że dzieło Rozanowa nie należy do tekstów literackich, chociaż zawiera pewne ich cechy. Powyższe ustalenia potwierdzono, dodatkowo rozpatrując tekst Rozanowa przez pryzmat szeregu innych kryteriów, w tym kryteriów tekstualności Beaugrande`a i Dresslera. W tym celu poddano analizie środki językowe i stylistyczne, którymi posługiwał się Rozanow w swojej pracy. Przeprowadzona analiza potwierdziła oryginalność „Opadłych liści” Rozanowa.
Słowa kluczowe
artyzm tekstu; kryteria artyzmu; kryteria tekstowości; dobór środków językowych i stylistycznych
Bibliografia
Ред. В.В. Розанов. Том 2. Уединенное, Москва: “Правда”, 1990].
Bartmiński, Jerzy, Niebrzegowska-Bartmińska, Stanisława. Tekstologia. Warszawa: PWN, 2009.
Bart, Rolan. Izbrannyye raboty. Semiotika. Poetika, Moskva: Progress, 1989 [Ролан, Барт. Избранные работы. Семиотика. Поэтика, Москва: Прогресс, 1989].
Barysheva, Alena. Implitsitnost'v tekste i aspekty yeye analiza, 2015 [Барышева, Алена. Имплицитность в тексте и аспекты ее анализа, 2015]
Beaugrande, Robert-Alain de, Dressler, Wolfgang Ulrich. Wstęp do lingwistyki tekstu. Warszawa: PWN, 1990.
Bogin, Georgiy. “Skhema tekhnik ponimaniyatesta”. Interpretatsiya teksta. Ed. Ma, Tat'yana i Zalesova, Natal'ya. Blagoveshchensk: Amgu, 2012. 4–17 [Богин, Георгий. “Схема техник понимания теста”. Интерпретация текста. Ред. МА, Татьяна и Залесова, Наталья. Благовещенск: АмГУ, 2012. 4–17].
Beglova, Yelena. “Svoyeobraziyeispol'zovaniya leksicheskikh sredstv v proizvedenii V. V. Rozanova.” Volzhskiy filologicheskiy vestnik 2021, no. 1(24): 58–66 [Беглова, Елена. “Своеобразие использования лексических средств в произведении В. В. Розанова.” Волжский филологический вестник 2021, no. 1(24): 58–66].
Chernyavskaya, Valeriya. Tekst vkognitivno-diskursivnoy paradigme: k voprosu o gradual'nom kharaktere tekstual'nosti, 2007 [Чернявская, Валерия. Текст в когнитивно-дискурсивной парадигме: к вопросу о градуальном характере текстуальности, 2007]
Deyk, Teun A. van, Kinch, Val'ter. “Strategiiponimaniya svyaznogo teksta.” Novoye v zarubezhnoy lingvistike. Vypusk XXIII. Eds. Petrov V. i Gerasimov V. Moskva: “Progress”, 1988 [Дейк, Теун А. ван, Кинч, Вальтер. “Стратегии понимания связного текста.” Новое в зарубежной лингвистике. Выпуск XXIII. Ред. Петров В. и Герасимов В. Москва: “Прогресс”, 1988. 153–211].
Bogin, Georgiy. “Skhema tekhnik ponimaniyatesta”. Interpretatsiya teksta. Ed. Ma, Tat'yana i Zalesova, Natal'ya. Blagoveshchensk: Amgu, 2012. 4–17 [Богин, Георгий. “Схема техник понимания теста”. Интерпретация текста. Ред. МА, Татьяна и Залесова, Наталья. Благовещенск: АмГУ, 2012. 4–17].
Dolinin, Konstantin. “Implitsitnoye soderzhaniye vyskazyvaniya.” Voprosy yazykoznaniya 1983, no. 6: 37–47 [Долинин, Константин. “Имплицитное содержание высказывания.” Вопросы языкознания 1983, no. 6: 37–47].
Fateyev, Valeriy. “Publitsist s dushoy metafizika imistika.” V. V. Rozanov: Pro et contra. Antologiya. Kniga I, Sankt-Peterburg: Izdatel'stvo Russkogo Khristianskogo gumanitarnogo instituta, 1995. 5–36 [Фатеев, Валерий. “Публицист с душой метафизика и мистика.” В. В. Розанов: Pro et contra. Антология. Книга I, Санкт-Петербург: Издательство Русского Христианского гуманитарного института, 1995. 5–36].
Fetisova, Tat'yana. Sovremennoye iskusstvo iesteticheskiy diskurs, 2009 [Фетисова, Татьяна. Современное искусство и эстетический дискурс, 2009]
Frumkin, Konstantin. Tri krizisa khudozhestvennoy literatury, 2009 [Фрумкин, Константин. Три кризиса художественной литературы, 2009]
Fulińska, Agnieszka. “Dlaczego literatura popularna jest popularna?” Teksty drugie 2003, no. 4: 55–66.
Głowiński, Michał, Kostkiewiczowa, Teresa, Okopień-Sławińska, Aleksandra, Sławiński, Janusz. Słownik terminów literackich. Wrocław – Warszawa – Kraków: Zakład Narodowy im. Ossilińskich Wydawnictwo, 2005.
Golubkova, Anna. Vasiliy Rozanov kak pervyyrusskiy bloger, 2016 [Голубкова, Анна. Василий Розанов как первый русский блогер, 2016]
Kartashova, Yelena. Aforistika novatorskoyprozy V. V. Rozanova, 2016 [Карташова, Елена. Афористика новаторской прозы В. В. Розанова, 2016]
Kartashova,Yelena. “Yazykovaya igra kak stilisticheskayadominanta ornamental'noy prozy Rozanova.” Naslediye Rozanova i sovremennost'. Ed. Nikolyukin, Aleksandr. Moskva: ROSSPEN, 2009. 117-122 [Карташова, Елена. “Языковая игра как стилистическая доминанта орнаментальной прозы Розанова.” Наследие Розанова и современность. Ред. Николюкин, Александр. Москва: РОССПЭН, 2009. 117–122].
Kazin, Aleksandr. Iskusstvo, post-iskusstvo ine-iskusstvo v sovremennoy kul'ture, 2011 [Казин, Александр. Искусство, пост-искусство и не-искусство в современной культуре, 2011]
Khomyakova, Ol'ga. Chto takoye khudozhestvennost'?, 2008 [Хомякова, Ольга. Что такое художественность?, 2008]
Kovtun, Yelena. Khudozhestvennyy vymysel vliterature XX veka. Moskva: Vysshaya shkola, 2008 [Ковтун, Елена. Художественный вымысел в литературе ХХ века. Москва: Высшая школа, 2008].
Kozhina, Margarita (ed.). Stilisticheskiy·entsiklopedicheskiy slovar' russkogo yazyka. Moskva: “Flinta”, “Nauka”, 2011 [Кожина, Маргарита. Ред. Стилистический энциклопедический словарь русского языка. Москва: “Флинта”, “Наука”, 2011].
Labocha, Janina. „Lingwistyka tekstu w Polsce”. Lingwistyka tekstu w Polsce i Niemczech. Bilut-Homplewicz, Zofia and Czachur, Waldemar and Smykała, Marta (eds.). Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT, 2009: 45–56.
Lagun, Aleksandra. Emotsional'nyy aspektvospriyatiya proizvedeniy iskusstva, 2015 [Лагун, Александра. Эмоциональный аспект восприятия произведений искусства, 2015]
Lukin, Vladimir. Lingvo-semioticheskiyesvoystva khudozhestvennogo teksta, yego komponenty i parametrytipologicheskogo opredeleniya: avtoref. diss. … d-ra fil. n., Orel, 2003 [Лукин, Владимир. Лингво-семиотические свойства художественного текста, его компоненты и параметры типологического определения: автореф. дисс. … д-ра фил. н., Орел, 2003]
Lisakovskiy, Igor'. Khudozhestvennaya kul'tura. Terminy. Ponyatiya. Znacheniya. Moskva: RAGS, 2002 [Лисаковский, Игорь. Художественная культура. Термины. Понятия. Значения. Москва: РАГС, 2002].
Makarovska, Ol'ga. “Kontsept i khudozhestvennyy kontsept s pozitsiykontseptologa.” Studia Rossica Posnaniensia 2013, no. XXXVIII: 159–170 [Макаровска, Ольга. “Концепт и художественный концепт с позиций концептолога.” Studia Rossica Posnaniensia 2013, no. XXXVIII: 159–170].
Makarovska Ol'ga, Kontsepty russkoy narodnoy i natsional'noy pesni, Poznań: UAM, 2004 [Макаровска, Ольга. Концепты русской народной и национальной песни, Poznań: UAM, 2004].
Makarovska, Ol'ga. “Redirektivnost'kotomatrichnykh tekstov.” Žmogus Kalbos Erdvėje 2017, no. 9: 176–189 [Макаровска, Ольга. “Редирективность котоматричных текстов.” Žmogus Kalbos Erdvėje 2017, no. 9: 176–189].
Makarowska, Olga. Kul'turnyye, kul'turno-lichnostnyye ikommunikativno-stilevyye determinanty interpersonal'noy kommunikatsii mezhdu pol'skoy i russkoy molodezh'yu, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2014 [Makarowska, Olga. Культурные, культурно-личностные и коммуникативно-стилевые детерминанты интерперсональной коммуникации между польской и русской молодежью, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2014].
Makhlina, Svetlana. Slovar' po semiotikekul'tury. Sankt-Peterburg: Iskusstvo – SPB, 2009 [Махлина, Светлана. Словарь по семиотике культуры. Санкт-Петербург: Искусство – СПБ, 2009].
Mamedova, Lyaman. Printsip khudozhestvennosti v iskusstve, 2020 [Мамедова, Ляман. Принцип художественности в искусстве, 2020]
Nikitina, Natal'ya. Esteticheskaya funktsiya khudozhestvennogo stilya, 2008, [Никитина, Наталья. Эстетическая функция художественного стиля, 2008]
Nikolyukin, Aleksandr (ed.). Literaturnaya entsiklopediya terminov i ponyatiy, Moskva: NPK “Intelvak”, 2003 [Николюкин, Александр. Ред. Литературная энциклопедия терминов и понятий, Москва: НПК “Интелвак”, 2003].
Pertsov, Petr. “Opavshiye list'ya.”, V. V. Rozanov: Pro et contra. Antologiya. Kniga II, Sankt-Peterburg: Izdatel'stvorusskogo Khristianskogo gumanitarnogo instituta, 1995. 182–183 [Перцов, Петр. “Опавшие листья.” В. В. Розанов: Pro et contra. Антология. Книга II, Санкт-Петербург: Издательство Русского Христианского гуманитарного института, 1995. 182–183].
Pertsov, Petr. “Vospominaniya o V. V.Rozanove.” Novyy mir 1998, no. 10: 146–160 [Перцов, Петр. “Воспоминания о В. В. Розанове.” Новый мир 1998, no. 10: 146–160]
Polonskiy, Vadim. “Ispoved' odnogo sovremennika.” V. V. Rozanov: Pro et contra. Antologiya. Kniga II, Sankt-Peterburg: Izdatel'stvorusskogo Khristianskogo gumanitarnogo instituta, 1995. 267–284 [Полонский, Вадим. “Исповедь одного современника.” В. В. Розанов: Pro et contra. Антология. Книга II, Санкт-Петербург: Издательство Русского Христианского гуманитарного института, 1995. 267–284].
Priporova, Yelena. Sootnosheniye ponimaniya i interpretatsii v otechestvennoy psikhologii, 2011 [Припорова, Елена. Соотношение понимания и интерпретации в отечественной психологии, 2011]
Samorukov, Il'ya. “K probleme razgranicheniya ̒massovoy̕i ̒vysokoy̕̕̕ literatury. Znaki kanona v rossiyskoy massovoy literature.” Vestnik SamGU 2006, no. 1(41): 101–109 [Саморуков, Илья. “К проблеме разграничения ̒массовой̕ и ̒высокой̕̕̕ литературы. Знаки канона в российской массовой литературе.” Вестник СамГУ 2006, no. 1(41): 101–109]
Savchuk, Valeriy. Rezhim aktual'nosti, Sankt-Peterburg: Izdatel'stvo SPbGU, 2004 [Савчук, Валерий. Режим актуальности, Санкт-Петербург: Издательство СПбГУ, 2004]
Sergin, Vladimir. Priroda osoznaniya: neyronnyye mekhanizmy i smysl, 2009 [Сергин, Владимир. Природа осознания: нейронные механизмы и смысл, 2009]
Sinyavskiy, Andrey. “Opavshiye list'ya” V. V. Rozanova. Parizh: “Sintaksis”, 1982 [Синявский, Андрей. “Опавшие листья” В. В. Розанова. Париж: “Синтаксис”, 1982].
Sinyavskiy, Andrey. “S nosovym platkom v Tsarstviye Nebesnoye.” V. V. Rozanov: Pro et contra. Antologiya. Kniga II, Sankt-Peterburg: Izdatel'stvorusskogo Khristianskogo gumanitarnogo instituta, 1995. 444–478 [Синявский, Андрей. “С носовым платком в Царствие Небесное.” В. В. Розанов: Pro et contra. Антология. Книга II, Санкт-Петербург: Издательство Русского Христианского гуманитарного института, 1995. 444–478].
Solganik, Grigoriy. Stilistika teksta. Moskva: “Flinta”, “Nauka”, 1997 [Солганик, Григорий. Стилистика текста. Москва: “Флинта”, “Наука”, 1997].
Struve, Petr. “Bol'shoy pisatel' s organicheskim porokom. Neskol'ko slov o V. V. Rozanove.” V. V. Rozanov: Pro et contra. Antologiya. Kniga I, Sankt-Peterburg: Izdatel'stvorusskogo Khristianskogo gumanitarnogo instituta, 1995. 378–387 [Струве, Петр. “Большой писатель с органическим пороком. Несколько слов о В. В. Розанове.” В. В. Розанов: Pro et contra. Антология. Книга I, Санкт-Петербург: Издательство Русского Христианского гуманитарного института, 1995. 378–387].
Tatarkevich, Vladislav. Istoriya shesti ponyatiy. Moskva: Dom intellektual'noy knigi, 2002 [Татаркевич, Владислав. История шести понятий. Москва: Дом интеллектуальной книги, 2002].
Tyupa, Valeriy. Analitika khudozhestvennogo. Vvedeniye v literaturovedcheskiy analiz. Moskva: Labirint, RGGU, 2001 [Тюпа, Валерий. Аналитика художественного. Введение в литературоведческий анализ. Москва: Лабиринт, РГГУ, 2001].
Valgina, Nina. Teoriya teksta. Moskva:Logos, 2003 [Валгина, Нина. Теория текста. Москва: Логос, 2003].
Yeliseyev, Igor', Polyakova, Larisa. Slovar'literaturovedcheskikh terminov. Rostov-na-Donu: Feniks, 2002 [Елисеев, Игорь, Полякова, Лариса. Словарь литературоведческих терминов. Ростов-на-Дону: Феникс, 2002].
Zakharova, Viktoriya. Impressionizm v russkoyproze Serebryanogo veka. Nizhniy Novgorod: NGPU, 2012 [Захарова, Виктория. Импрессионизм в русской прозе Серебряного века. Нижний Новгород: НГПУ, 2012].
Zhenett, Zherar. Raboty po poetike. Figury. Tom1–2. Moskva: Izdatel'stvo im. Sabashnikovykh, 1998 [Женетт, Жерар. Работы по поэтике. Фигуры. Том 1–2. Москва: Издательство им. Сабашниковых, 1998].
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
https://orcid.org/0000-0002-3687-7993
OLGA MAKAROWSKA, dr, adiunkt w Zakładzie Komparatystyki Literacko-Kulturowej; pracuje w Instytucie Filologii Wschodniosłowiańskich Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Założycielka i koordynatorka merytoryczna Wydziałowych Kolokwiów Badawczo-Dydaktycznych. Zainteresowania naukowe: komunikacja językowa w Internecie, genologia internetowa, komunikacja międzykulturowa, lingwistyka tekstu, lingwokulturologia, glottodydaktyka oraz metodyka nauczania języka rosyjskiego. Autorka książek: Концепты русской народной и национальной песни (Poznań 2004), Культурные, культурно-личностные и коммуникативно-стилевые детерминанты интерперсональной коммуникации между польской и русской молодежью (Poznań 2014) oraz licznych artykułów w czasopismach i monografiach zbiorowych. Współautorka monografii Mozaika Glottodydaktyczna. Edukatorium w kształtowaniu kreatywności zawodowej glottodydaktyków (Poznań 2021) oraz trzech skryptów do nauki języka rosyjskiego jako obcego (Креативное письмо. Часть 1. Только начинаем, „Златоуст” 2020; Введение в деловое общение. Пособие по русскому языку как иностранному, Nitra, 2020; Основы речевого этикета и межкультурной коммуникации, Nitra, 2021).
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
