Imiona odojcowskie w metrykach parafii prawosławnej w Białowieży na przełomie XIX i XX wieku

Michał Mordań

doi:10.31261/pr.15343

Opublikowane: 2023-10-24

Nr 4 (184) (2023)

Imiona odojcowskie w metrykach parafii prawosławnej w Białowieży na przełomie XIX i XX wieku

Michał Mordań

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.31261/pr.15343

Abstrakt

W artykule dokonano charakterystyki językowej patronimów poświadczonych we wpisach metrykalnych parafii prawosławnej w Białowieży w latach 1891–1895 i 1906–1910. Zostały omówione formy imion odojcowskich oraz ich wariantywność wynikająca z wykorzystania, jako podstaw motywujących, różnych odmianek fonetyczno-morfologicznych imion chrzestnych. Materiał onomastyczny pokazał, że oprócz imion kanonicznych w kreacji patronimiców korzystano także z ich wariantów literackich („oficjalnych świeckich”), rzadziej potocznych. O oboczności form imion odojcowskich można mówić także na płaszczyźnie strukturalnej, ponieważ obok typowych dla omawianego okresu patronimów męskich na -ov, -ev, -in, pojawiały się formacje wzbogacone o sufiks -ič. W żeńskich formułach identyfikacyjnych otczestwa były zapisywane, poza nielicznymi wyjątkami, w formach pełnych na -ovna, -evna, -inična.

Słowa kluczowe:

onomastyka , antroponimia , patronim , księgi metrykalne , Białostocczyzna

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Mordań, M. (2023). Imiona odojcowskie w metrykach parafii prawosławnej w Białowieży na przełomie XIX i XX wieku. Przegląd Rusycystyczny, (4 (184), 215–238. https://doi.org/10.31261/pr.15343

Cited by / Share

Bibliografia

Atlas gwar wschodniosłowiańskich Białostocczyzny. Glinka, Stanisław, Obrębska-Jabłońska, Antonina, and Siatkowski, Janusz (eds.), vol. 1. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: ZN im. Ossolińskich – PAN, 1980.
Bajko, Piotr. Białowieża. Parafia prawosławna św. Mikołaja. Białowieża: Orthdruk, 2013.
Bajko, Piotr. Białowieża. Zarys dziejów. Białowieża: Białowieski Ośrodek Kultury, 2001.
Bezborodova, Yuliya, V. “Kharakteristika antroponimii prikhodo-raskhodnykh knig (na materiale prikhodo-raskhodnykh knig XVIII–XIX vv.).” Vestnik Nizhnevartovskogo gosudarstvennogo universiteta 2013, no. 2 [Безбородова, Юлия, В. “Характеристика антропонимии приходо-расходных книг (на материале приходо-расходных книг XVIII–XIX вв.).” Вестник Нижневартовского государственного университета 2013, no. 2] <https://vestnik.nvsu.ru/2311-1402/article/view/49193/33088> (12.10.2022).
Dacewicz, Leonarda, Chomko, Jolanta, and Smakulska, Joanna. Księgi metrykalne chrztów Kościoła rzymskokatolickiego dekanatu białostockiego z II połowy XIX wieku. Treść i struktura metryk. Alfabetyczne spisy imienne, Część 1. Rok 1875. Białystok: Wydawnictwo UwB, 2017.
Dacewicz, Leonarda, Chomko, Jolanta, and Szymula, Robert. Księgi metrykalne chrztów Kościoła rzymskokatolickiego dekanatu białostockiego z II połowy XIX wieku. Treść i struktura metryk. Alfabetyczne spisy imienne. Tom 3. Rok 1885. Białystok: Wydawnictwo UwB, 2020.
Duszyński-Karabasz, Henryk. Antroponimia wiernych parafii prawosławnych na Kujawach Wschodnich i w ziemi dobrzyńskiej w II połowie XIX i w początkach XX wieku. Bydgoszcz: Wydawnictwo UKW, 2022.
Ganzhina, Irina, M. “Ob osnovnykh tendentsiyakh antroponimicheskoy nominatsii prednatsional'nogo perioda (na materiale tverskikh pamyatnikov delovoy pis'mennosti XVI–XVIII vekov).” Vestnik Tverskogo gosudarstvennogo universiteta. Seriya: Filologiya 2016, no. 1: 114–121 [Ганжина, Ирина, М. “Об основных тенденциях антропонимической номинации преднационального периода (на материале тверских памятников деловой письменности XVI–XVIII веков).” Вестник Тверского государственного университета. Серия: Филология 2016, no. 1: 114–121].
Gloger, Zygmunt. Białowieża. Warszawa: Wydawnictwo M. Arcta, 1907.
Górak, Artur. “Gubernatorowie i wicegubernatorowie południowo-wschodnich guberni Królestwa Polskiego (1867–1918).” Ważna obecność. Przedstawiciele państw i narodów europejskich wśród mieszkańców międzyrzecza Bugu i Pilicy w XVII-XIX wieku. Górak, Artur, and Latawiec, Krzysztof (eds.), Radzyń Podlaski–Radom: Radzyńskie Stowarzyszenie Inicjatyw Lokalnych – Instytut Badawczy “Libra”, 2006. 155–193.
Kalendarz prawosławny 2009. Warszawa: Warszawska Metropolia Prawosławna, 2009.
Milejkowska, Halina. “Patronimica wschodniosłowiańskie w XI–XV w.” Biuletyn PTJ 1967, vol. XXV: 177–192.
Petr I. Tabel' o rangakh. 1722 [Петр I. Табель о рангах. 1722] <https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/10949> (16.10.2022).
Polyakova, Yelena, N. Iz istorii russkikh imen i familiy. Moskva: Prosveshcheniye, 1975 [Полякова, Елена, Н. Из истории русских имен и фамилий. Москва: Просвещение, 1975].
Rogalev, Aleksandr, F. Istoricheskaya antroponimiya Gomelya i okrestnostey. Gomel': Bark, 2009 [Рогалев, Александр, Ф. Историческая антропонимия Гомеля и окрестностей. Гомель: Барк, 2009].
Simina, Galina, Ya. “Istoriya otchestv.” Onomastika Povolzh'ya 3. Materialy III Konferentsii po onomastike Povolzh'ya. Kuzeyev, Rail', G., Nikonov, Vladimir, A. (eds.). Ufa: Akademiya Nauk SSSR, 1973: 177–182 [Симина, Галина, Я. “История отчеств.” Ономастика Поволжья 3. Материалы III Конференции по ономастике Поволжья. Кузеев, Раиль, Г., Никонов, Владимир, А. (ред.). Уфа: Академия Наук СССР, 1973: 177–182].
Slovar' russkikh lichnykh imen. Tikhonov, Aleksandr, N., Boyarinova, Larisa, Z., Ryzhkova, Al'bina, G. (eds.). Moskva: Shkola-Press, 1995 [Словарь русских личных имен. Тихонов, Александр, Н., Бояринова, Лариса, З., Рыжкова, Альбина, Г. (ред.). Москва: Школа-Пресс, 1995].
Spis imion prawosławnych w brzmieniu polskim i staro-cerkiewno-słowiańskim, Warszawa: Warszawska Metropolia Prawosławna, 2011.
Spravochnik lichnykh imen narodov RSFSR. Superanskaya, Aleksandra, V., Gusev, Yuriy, M. (eds.). Moskva: Russkiy yazyk, 1987 [Справочник личных имен народов РСФСР. Суперанская, Александра, В., Гусев, Юрий, М. (ред.). Москва: Русский язык, 1987].
Superanskaya, Aleksandra, V. Imya – cherez veka i strany. Moskva: Nauka, 1990 [Суперанская, Александра, В. Имя – через века и страны. Москва: Наука, 1990].
Suslova, Anna, V., Superanskaya, Aleksandra, V. O russkikh imenakh. Leningrad: Lenizdat,1978 [Суслова, Анна, В., Суперанская, Александра, В. О русских именах. Ленинград: Лениздат, 1978].
Sztandera, Grzegorz. “Akta metrykalne parafii Korczew.” Biuletyn Szadkowski 2015, vol. 15: 225–235.
Tichoniuk, Bazyli. Imiona i ich formy na pograniczu polsko-białoruskim od XVI wieku do roku 1839. Zielona Góra: Wydawnictwo WSP, 2000. Google Scholar

Michał Mordań

michal1437@gmail.com
http://orcid.org/0000-0002-5709-3469

Afiliacja:

Uniwersytet w Białymstoku Polska

Biogram

Dr, adiunkt w Katedrze Językoznawstwa Slawistycznego UwB. Zainteresowania naukowe: onomastyka. Ważniejsze publikacje: Chrześcijańskie dziedzictwo imiennicze utrwalone w nazwiskach mieszkańców Bielska Podlaskiego, Hajnówki i Siemiatycz, Białystok 2019; Czy nadawane współcześnie „stare” imiona prawosławne zawsze są zamierzonym przejawem powrotu do tradycji?, „Acta Polono-Ruthenica” 2016, t. XXI, s. 51–65; O stereotypach konotowanych przez niektóre modele współczesnych nazwisk (próba weryfikacji w oparciu o materiał z Bielska Podlaskiego), „Socjolingwistyka” 2016, t. 30, s. 189–206; Imiona chrzestne bielskich prawosławnych i katolików na przełomie XIX i XX wieku, „Studia Wschodniosłowiańskie” 2017, t. 17, s. 247–267; Современные фамилии польско-восточнославянского пограничья, образованные семантическим способом от христианских личных имен, «Поволжский педагогический вестник» 2019, т. 7, № 2 (23), с. 25–32; Nazwiska z formantem -yk/-czyk na Białostocczyźnie. Uwagi interpretacyjne, „Poradnik Językowy” 2020, z. 10, s. 61–76; Особенности образования и употребления отчеств в православном приходе в Райске на Подляшье в конце XIX века, «Вопросы ономастики» 2022, т. 19, № 3, с. 158–176.

Nr 4 (184) (2023)
Opublikowane: 2023-11-16

ISSN: 0137-298X

Wydawca

Polskie Towarzystwo Rusycystyczne oraz Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Prześlij tekst

Imiona odojcowskie w metrykach parafii prawosławnej w Białowieży na przełomie XIX i XX wieku

Abstrakt

Słowa kluczowe:

Michał Mordań

Informacje