Prawda i istina: o językowej kodyfikacji konceptów „werytatywnych”
Abstrakt
Michaił Kotin
Uniwersytet Zielonogórksi, Zielona Góra, Poland
michailkotin1@gmail.com
W artykule są rozpatrywane dwa aspekty semantyki jednostek leksykalnych zawierających znaczenie prawdy w języku rosyjskim w zestawieniu z innymi ję-zykami indoeuropejskimi. Pierwszy aspekt badawczy to pojęciowe źródła dwóch rosyjskich rzeczowników: prawda oraz istina, a także pochodnych od nich. Po-kazano, że leksemy te bazują na różnych wyjściowych konceptach. „Norma” (w innych językach jej odpowiednik — postrzegana rzeczywistość) — stanowiąca podstawę konceptu „prawda” — jest niewyspecyfikowana, pozwala na wiele inter-pretacji, ma rozmyte granice, podczas gdy leżąca u podstaw wyrazu istina „istota”, odwrotnie, jest wyspecyfikowana, monosemantyczna i niepodatna na przesunięcia semantyczne. Ta różnica warunkuje, że wyraz prawda w większym stopniu staje się obiektem procesów gramatykalizacji, tracąc swoje znaczenie podstawowe, choć wyraz istina nie traci autonomii semantycznej i posiada swego rodzaju immunitet na gramatykalizację.
The paper deals with two aspects of the semantics and the categorial potential of language entities encoding various concepts of TRuTH in Russian in comparison with several other I.-E. languages. The first one is the conceptual origins of both Russian key nouns in question, namely правда denoting, among others, true sentences, right solutions, an honest behavior, etc., and истина referring to the truth in its scientific, philosophical, religious etc. sense. It is shown that each lexical item is based on different source concepts, respectively NORM and ESSENCE, so that the two different target concepts of the ‘truth’ are to a huge degree influenced by them. The second approach is devoted to the grammaticalization potential of Russian and other lexical entities with “veritative” semantics. Since the source concept of NORM (as well as, in other languages, one of an observed REALITY) is non-specific and widely poly-semantic, it is per se predestinated to semantic change including the loss of semantic autonomy and grammaticalization. On the contrary, the ESSENCE concept prohibits or at least strongly restricts both semantic change and grammaticalization of the items based on it.
Uniwersytet Zielonogórksi, Zielona Góra, Poland
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
