Nowogrodzkie gramoty brzozowe jako najstarsze bałtyckofińskie zabytki językowe
Abstrakt
Katarzyna Wojan
Uniwersytet Gdański, Gdańsk, Poland
finkf@unigda.pl
НОВГОРОДСКИЕ БЕРЕСТЯНЫЕ ГРАМОТЫ КАК ДРЕВНЕЙШИЕ ПРИБАЛТИЙСКО-ФИНСКИЕ ПАМЯТНИКИ ПИСЬМЕННОСТИ
Резюме
Настоящая статья содержит краткий очерк древнейших памятников прибалтийских финнов — т.н. новгородких грамот на берестяной коре, восходящих к XI–XIII вв. Самый старый из известных памятников на западнофинском (старокарельском) этнолекте — это березовая грамота № 292, датируемая 1238–1268 годами, написанная кириллицей с элементами рунических знаков. Она представляет собой, состоящую из четырех стихов, языческую запись заговора от грома (молнии) либо молитвы. Автор описывает ключевые лингвистические проблемы (на уровне графики, семантики, грамматики, языковой интерференции), связанные с декодированием данной грамоты. Подчеркивает большое влияние живых прибалтийско-финских языков/диалектов, а также финно-угорского субстрата на древненовгородкий диалект. Карельские грамоты на бересте свидетельствуют о непосредственных культурно-языковых и общественных контактах и трансфертах многих групп западных финнов с новгородскими славянами.
BIRCH BARK WRITINGS OF NOVGOROD AS THE OLDEST BALTO-FINNIC TEXTS
SummaryThe article gives a brief description of the oldest Balto-Finnic texts, i.e. the Novgorod birch bark writings dating from the 11th–13th centuries. The oldest medieval Baltic Finnic writing is the birch bark text No 292 dating back to 1238–1268 and rendering the Old Karelian ethnolect in Cyrillic. It consists of four verses of pagan incantation or beseeching prayer to thunderbolt (lightning). The author of the article presents central linguistic problems associated with the decoding of those texts (on the level of graphs, semantics, grammar and linguistic interference). Further on, the article demonstrates the strong influence of the existing Baltic Finnic ethnolects on the Old Novgorod dialect. The Karelian birch bark writings attest to direct contacts and to linguistic, cultural and social transfers between many groups of Western Finns and the Slavs of Novgorod.
Uniwersytet Gdański, Gdańsk, Poland Polska
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
