Kim byli „szestidiesiatnicy”? Ich rola w kulturze rosyjskiej. Co pozostawili po sobie, jeśli istotnie coś po nich zostało?
Abstrakt
KIM BYLI „SZESTIDIESIATNICY”? ICH ROLA W KULTURZE ROSYJSKIEJ. CO POZOSTAWILI PO SOBIE, JEŚLI ISTOTNIE COŚ PO NICH ZOSTAŁO?
Streszczenie
Artykuł jest próbą odpowiedzi na postawione w tytule pytania. Autor polemizuje z obiegową opinią, że cechą wyróżniającą tak zwanych szestidiesiatników było marzenie o „socjalizmie z ludzką twarzą”. Jego zdaniem, ich twórczość to fenomen związany z odrodzeniem się duchowości w Rosji, powrotem do humanistycznych idei sprawiedliwości społecznej, braterstwa i wolności, pragnienie, by je zaszczepić rosyjskiemu społeczeństwu. Ci bardzo różni ludzie — od liberałów do narodowców — stawiali i analizowali w swym pisarstwie „przeklęte problemy” swoich czasów. Domagali się prawdy i szczerości, byli krytyczni wobec „realnego socjalizmu”. Dziś nikt nie dorównuje talentem i ogromem rezonansu społecznego takim pisarzom-szestidiesiatnikom jak Aleksander Sołżenicyn, Fazil Iskander, Jurij Trifonow, Andriej Bitow, Wasilij Aksionow, Josif Brodski, Siergiej Awierincew, Wiktor Astafiew i wielu innych. Ale krytykowani są w pragmatycznej Rosji jako szaleni, naiwni Don Kichoci — tymczasem przemiany, jakie podjął w latach 80. Gorbaczow, zainicjowane hasłami „głasnosti” i „pieriestrojki, które doprowadziły do ostatecznego krachu demokratycznych złudzeń w rosyjskim socjalizmie lat 90., mają swe źródła właśnie w ideałach szestidiesiatników. Przegrali oni w czasach pieriestrojki na płaszczyźnie politycznej, zwyciężyli jako twórcy wysokiej kultury. Wszystkich ich, niezależnie od orientacji, którą reprezentowali, połączyła idea reformowania Rosji tak, by stała się ona państwem wolnym, otwartym, humanitarnym.
WHO WERE SHESTIDESIATNIKI? THEIR ROLE IN THE RUSSIAN CULTURE. WHAT DID THEY LEAVE BEHIND, IF ANYTHING INDEED HAS BEEN LEFT?
Summary
This article presents the attempt to answer the question given in the title. The author polemizes with the common opinion, according to which the distinctive feature of so-called shestidesiatniki was a dream about “socialism with a human face”. According to the author the oeuvre of shestidesiatniki is a phenomenon connected with the revival of spirituality in Russia, returning of the humanistic idea of social equality, brotherhood and freedom, and desire to implant them to the Russian society. Those very different people — from liberals to nationalists — brought up and analyzed in their writing (as well as did their predecessors in the sixties of 20th century) “damned problems” of their times. They demanded the truth and honesty, they criticized “real socialism”. Today nobody equals in talent and the enormity of social response such writers-shestidesatniki as Aleksand Solzhenitsyn, Fazil Iskander, Yury Trifonov, Andrei Bitov, Vasily Aksyonov, Joseph Brodsky, Sergey Avierncev, Victor Astafiev and many others. Nowadays they are labeled in Russia as naïve Don Quixotes, and nobody seems to remember that the ideas of “glasnost” and “perestoika” that brought about the crush of democratic illusions in the Russian socialism of the 1990s, sprung from the ideas first expressed by shestidesatniki. Defeated in the period of Perestroika on the political ground, they won as the authors of high culture. All of them, independently from the represented orientation, were connected by the idea of reforming Russia so it became free, open and humanitarian country.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
