Abstrakt

WYDZIAŁ —  CO OSIĄGNĘLI FILOZOFOWIE LAT 60.?

Streszczenie

Autor artykułu prezentuje ośmioodcinkowy dokumentalny serial Wydział, przeznaczony dla kanału telewizji rosyjskiej „Kultura”. Mowa w nim o losach intelektualistów epoki sowieckiej — wybitnych, lecz mało znanych poza Rosją filozofów, socjologów, publicystów, takich jak Merab Mamardaszwili, Aleksander Piatigorski, Jurij Zamoszkin, Erich Sołowjow, Borys Gruszyn, Jurij Kariakin, Jurij Lewada i wielu innych. Znaleźli sobie oni dla siebie możliwość refleksji i swobody twórczej jako pracownicy Instytutu Międzynarodowego Ruchu Robotniczego między rokiem 1966 a 1968, a także na łamach wydawanego wówczas pisma „Problemy Pokoju i Socjalizmu”. Byli dobrze obeznani z filozofią zachodnią, przemawiali językiem „niesowieckim”, realizowali się nie tylko jako myśliciele, ale i w działaniu praktycznym. Pokolenie filozofów lat 60. przez jakiś czas żywiło złudzenia, że zarówno sowiecki system, jak marksistowską ideologię można przeobrazić od wewnątrz, nadać im humanistyczny wymiar. Najbardziej wybitnym jego reprezentantem był Merab Mamardaszwili. Jednak począwszy od lat 70., w breżniewowskich czasach nasilającej się intelektualnej degeneracji, środowisko to stanęło przed koniecznością metafizycznego wyboru: pozostać wiernym sobie lub iść na kompromisy etyczne. Ludzie ci nie znaleźli też dla siebie miejsca w Rosji postsowieckiej. Każdy z ośmiu odcinków serialu opisuje ich losy, powikłane i wręcz tragiczne — jedni emigrowali, inni odeszli od filozoficznej refleksji, jeden nawet popełnił samobójstwo. Mimo wszystko pokolenie to się spełniło, wypracowało język dla nowych generacji filozofów rosyjskich umożliwiający swobodną wymianę myśli z intelektualistami Zachodu. 

FACultY  — WHAT DID THE PHILOSOPHERS OF THE SIXTIES MANAGE TO ACHIEVE?

Summary

The author of this paper presents documentary series (eight episodes) Faculty, dedicated to Russian TV canal „Culture”. The serial shows lives of the intellectualists of Soviet period — prominent but little-known beyond Russia philosophers, sociologists and publicists such as Merab Mamardashvili, Alexander Piatigorsky, Yuri Zamoshkin, Erikh Solovyov, Boris Grushin, Yuri Kariakin, Yuri Levada and many others. They have found for themselves the possibility of reflection and artistic freedom as the employees in the Institute of International Labor Movement between 1966 and 1968, as well as in the papers of published at that time magazine “Problems of Peace and Socialism”. They were well familiarized with Western philosophy, they spoke non-Soviet language, they realized themselves not only as the thinkers but also in practice. The generation of philosophers of the sixties bore the illusion that Soviet system, as well as Marxist`s ideology can be transformed from the inside, that humanistic dimension can be launched. The most prominent representative was Merab Mamardashvili. However, starting from the seventies in the Brezhnev`s period of intensified intellectual degradation, this community confronted the necessity of metaphysical choice: whether they stay faithful to themselves or agree to the ethical compromise. These people did not find a place for themselves also in post-Soviet Russia. Every of eight episodes of this serial presents their complicated and tragic lives — some of them has emigrated, others abandoned philosophical reflection, one committed suicide. Despite of all, members of this generation fulfilled themselves. They developed language for new generations of Russian philosophers making the free exchange of thoughts with Western intellectuals possible.