Historyczne aspekty semantyki celownika
Abstrakt
HISTORYCZNE ASPEKTY SEMANtYKI CELOWNIKA
Streszczenie
W artykule przedstawiono historię użycia form celownika, która pozwala hipotetycznie odtworzyć kształtowanie się jego semantyki. Szczególną uwagę zwrócono uwagę na jego najstarsze znaczenie — przestrzenne. Autor konstatuje, że w wyniku utraty znaczenia przestrzennego, przypadek ten we współczesnym języku rosyjskim funkcjonuje jako:— celownik z pozostałościami dawnego użycia przestrzennego (obiekt „myślowego dotknię-cia”);— celownik z ogólnym znaczeniem adresata;— celownik jako konstrukcja zdania prostego z ogólnym znaczeniem agensa.Oprócz rysu historycznego, przytoczono przykłady znaczeń form celownika we współczesnym języku rosyjskim, które tworzą barwny i jednocześnie zagmatwany obraz tego przypadka.
HISTORICAL SEMANTIC FEATURES OF THE DATIVE IN RUSSIAN
Summary
Semantic meaning, which is expressed in contemporary Russian by means of dative constructions, represents a very varied and complex subject. Historical study of the dative form’s use enables us to hypothesise their original semantics.In old Russian, the connection between words and their syntectical placement in a sentence was different in comparison with the situation in present day language. Particularly noticeable are differences in syntactical constructions such as (verbal) governance. the nominative form’s role in a sentence is the function of the subject and nominal predicate. Indirect cases most often express the object and less often the adverbial, and with the noun, function as an attribute. thus indirect cases determined by a verb, and indirect cases which are dependant on a noun, adjective and numeral, are distinguished. throughout the historical development of Russian there were essential changes in the system of (verbal) governance and the meanings of some of the simple and prepositional cases have changed. these changes have come about due to a general tendency of the language to become more specific by attempting to express the exact meaning. the scope of relationships expressed by simple cases, cases without prepositions , and non-prepositional cases decreased. Non-prepositional cases were replaced by constructions with various prepositions. At the same time the semantics of each preposition were reduced, mainly their polysemy, which was the cause of many a misinterpretation in expression. Specific examples of general statements are given in the article.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
