Прогрессивные и консервативные мифы русской литературы
Abstrakt
Roman Szubin, Progresywne i Konserwatywne Mity Literatury Rosyjskiej
Niniejszy artykuł jest poświęcony badaniom z zakresu rosyjskiego literaturocentrizmu. Rozpatrują się najbardziej wyraziste momenty tworzenia mitów w literaturze rosyjskiej, w tym tzw mit Puszkina, mit o poczodzeniu (origin-myth) Dostojewskiego, oraz metamitologia Bitowa i Galkowskiego. Wprowadza się nowe określenie: progresywne i konserwatywne mity, to określenie jest związane z orientacją mitotwórczej świadomości od teraźniejszości ku przeszłości, oraz od przeszłości ku teraźniejszości (mity Lermontowa, Tutczewa, Dostojewskiego). Autor preferuje hermeneutyczne podejście, dla którego demitologizacja jest związana z interpretacją mitu, zachowującą „przyjazne” jego rozumienie. Ta metoda powstała w hermeneutycznych badaniach Wardana Hayrapetyana i Armena Grigoryana i opiera się na prace rosyjskich naukowców hermeneutycznego nurtu Michała Bachtina, Włodzimierza Bibichina i Georgia Boczarowa.
Roman Szubin, Progressive and Conservative Myths of Russian Literature
This article is devoted to research in the field of Russian literature-centrism. Considered the most prominent moments of mythopoeia in Russian literature: the so-called "myth of Pushkin", "origin-myth" of Dostoevsky, as well as provide meta-mythological practice (meta-mythology of A. Bitov and D. Galkovsky). We introduce a new definition of "progressive" and "conservative" myths associated with the thrust of the myth-creating consciousness from the present to the past and from the past to the present (the myth of Lermontov, Tyutchev and Dostoevsky myth). The author dwells on the hermeneutic approach to the myth, for which the principal is demythologization through the interpretation of the myth that preserves "friendly" his understanding. This method is based on the hermeneutical research philologists Vardan Hayrapetyan and Armen Grigoryan, and relies on the work of Russian scholars and thinkers hermeneutical sense M. Bakhtin, V. Bibikhin, G. Bocharov.
Bibliografia
Michał Głowiński, Mity przebrane: Dionizos, Narzys, Prometeusz, Marchołt, Labirynt, Kraków 1994.
Michał Januszkiewicz, Kim jestem ja, kim jesteś ty? Etyka, tożsamość, rozumienie, Poznań 2012.
Ewa M. Tompson, Trubadurzy imperium. Literatura rosyjska i kolonializm, przeł. Anna Sierszulska, Kraków, UNIVERSITAS, 2000.
R. Shubin, Tłumacz contra twórcy. Kreatywność w hermeneutyce Wardana Hayrapetiana [w:] Kreatywność w nauce, szuce i kulturze. Prace Humanistecznego Centrum Badań „Dyskurs Wielokulturowy”, pod redakcją Haliny Chalacińskiej i Beaty Waligórskiej-Olejniczak, Poznań 2014.
R. Szubin, О понятии „статуарность” и „статуарные” имена в творчестве В. М. Шукшина // Epoka a literatura i języki w Słowiańszczyźnie Wschodniej, Zielona Góra 2013.
Cezary Wodziński, Trans, Dostojewski, Rosja czyli o filozofowaniu siekierą, Gdańsk 2005.
В. Айрапетян, Толкуя слово. Опыт герменевтики по-русски, Москва, Институт философии, теологии и истории св. Фомы, 2011.
М. Бахтин, Собрание сочинений, т. 3, Москва, Языки славянских культур, 2012.
В. Г. Белинский, Выдержки из писем и статей [о Лермонтове] // М. Ю. Лермонтов в воспоминаниях современников, Москва, Художественная литература, 1989, с. 302.
М. Берг, Литературократия. Проблема присвоения и перераспределения власти в литературе, Москва 2000.
В. Бибихин, Слово и событие. Писатель и литература, Москва, Университет Дмитрия Пожарского, 2010, с. 76.
А. Битов, Империя в четырех измерениях, Москва, Фортуна Лимитед, 2002.
А. Битов, Пятое измерение, Владивосток 2007.
С. Бочаров, Поэтика Пушкина. Очерки, Москва 1974, с. 96.
С. Бочаров, Филологические сюжеты, Москва, Языки славянских культур, 2007.
Д. Галковский, Бесконечный тупик, Москва, Издательство Дмитрия Галковского, 2008.
Карло Гинзбург, Остранение: Предыстория одного литературного приема, "Новое Литературное Обозрение" 2006, № 80, http://magazines.russ.ru/nlo/2006/80/gi2.html (29.01.2016).
А. Григорян, Первый, второй, третий человек, Москва, Языки славянских культур, 2014.
Ф. Достоевский, Полное собрание сочинений, т. 26, Ленинград 1984.
Ю. Дружников, Дуэль с пушкинистами, Москва, Издательский дом "Хроникер" 2001.
Г. Ф. Ковалев, Пушкин и имя, Воронеж 2009.
Анджей де Лазари, В кругу Достоевского. Почвенничество, Пер. с польского М. В. Лескинен, Н.М. Филатова, Москва 2004.
"Лев Толстой как зеркало русской революции" и другие работы В.И. Ленина о Л.Н. Толстом, http://www.patriotica.ru/history/lenin_tolstoy.html (29.01.2016).
А. Ф. Лосев, Миф, число, сущность, Москва, Издательство Мысль, 1994.
Ю. М. Лотман, Пушкин: Биография писателя; Статьи и заметки, 1960—1990; "Евгений Онегин": Комментарий, Санкт-Петербург 1995.
Д. Мережковский, Было и будет. Дневник 1910–1914, Петроград 1915.
Д. Мережковский, Толстой и Достоевский, Москва 2000.
Неизданный Достоевский: Записные книжки и тетради 1860–1881 гг. Литературное наследство, т. 83, Москва 1977.
Фридрих Ницше, Сочинения в 2 т., т. 1, Москва, Наука.
С. П. Оробий, "Бесконечный тупик" Дмитрия Галковского: структура, идеология, контекст, Благовещенск 2010, с. 37, 131.
В. Руднев, Философия русского литературного языка в "Бесконечном тупике" Д. Е. Галковского, "Логос" 1993, № 4, online < http://anthropology.rinet.ru/old/4-93/rudnev.htm > (29.01.2016).
Абрам Терц (Андрей Синявский), Прогулки с Пушкиным, Москва 2005.
В. Н. Топоров, Две заметки о поэзии Кавафиса // Знаки Балкан. Сборник статей, ч. II, Москва 1994.
И. С. Тургенев, Собрание сочинений. В 12-ти томах, т. 12, Москва 1986.
И. Тхоржевский, Пушкинская речь Достоевского, "Возрождение" 1949, Париж, № 3,
http://www.yabloko.ru/Publ/2008/2008_10/081023_dost_push.html (29.01.2016).
Ю. Н. Тынянов, Пушкин и его современники, Москва 1969.
Ф. Тютчев, Стихотворения, http://www.ruthenia.ru/tiutcheviana/stihi/bp/204.html (29.01.2016).
А. З. Штейнберг, Система свободы Достоевского, Paris, YMCA-PRESS, 1980.
В. Шукшин, Нравственность есть Правда, Москва 1979.
В. Шукшин, Собрание сочинений в пяти томах, Барнаул 1992.
Б. Эйхенбаум, Лермонтов: Опыт историко-литературной оценки, Ленинград 1924.
Б. Эйхенбаум, О прозе: Сборник статей, Ленинград 1969.
Энциклопедический словарь крылатых слов и выражений. Авт.-сост. В. Серов, Москва 2005.
Instytut Filologii Rosyjskiej Uniwersytet im. Adama Mickiewicza Polska
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
