ROSYJSKIE CZASOWNIKI MENTALNE JAKO KLASA SEMANTYCZNA
Abstrakt
Streszczenie
Przedmiotem artykułu jest subkategoryzacja rosyjskich czasowników mentalnych (czasowników wiedzy, poznania i myślenia) ze względu na zakodowanej w ich formie i strukturze informację o funkcjach psychicznych (intelektualnych) oraz o temporalności wewnętrznej, tzn. przy uwzględnieniu cech ciągłości i ograniczoności. Autor odwołuje się do bogatej literatury przedmiotu, przede wszystkim publikacji rosyjskich badaczy, takich jak L. M. Wasiliew, G. A. Zołotowa, N. J. Szwiedowa i in., a także przedstawia analizę zebranego materiału empirycznego (547 jednostek współczesnego języka rosyjskiego). Wnioski dotyczą podziału czasowników na klasy semantyczne, a także stopnia reprezentacyjności poszczególnych klas.
RUSSIAN MENTAL VERBS AS SEMANTIC CLASS
The subject of this article is subcategorization of Russian mental verbs (verbs of knowledge, understanding and thinking) due to their coded in their form and structure information about the mental (intellectual) functions and about the internal temporality, i.e. taking into account the such characteristics as continuity and limitations. The author refers to the extensive literature on this subject, above all, the publications of Russian researchers, such as L. M. Vasiliev, G. A. Zolotova, N. J. Shvedova et al., and also presents an analysis of the collected empirical material (547 units of modern Russian language). The conclusions concern the division of verbs into semantic classes, as well as the degree of representation of each class.
Bibliografia
J. D. Apresjan [Ю. Д. Апресян], Новый объяснительный словарь синонимов русского языка, Языки славянской культуры, Москва / Вена 2004.
J. D. Apresjan [Ю. Д. Апресян], Активный словарь русского языка, т. 2: В-Г, Языки славянской культуры, Москва 2014.
L. G. Babienko [Л. Г. Бабенко], Русские глагольные предложения. Экспериментальный синтаксический словарь, Флинта, Москва 2002.
J. A. Czochralski, Verbalaspekt und Tempussystem im Deutschen und Polnischen, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1975.
M. Danielewiczowa, Wiedza i niewiedza. Studium polskich czasowników epistemicznych, Katedra Lingwistyki Formalnej UW, Warszawa 2002.
R. N. Gudnow [Р. Н. Гуднов], Синонимические ряды глаголов интеллектуальной деятельности в современном русском языке (функционально-семантический аспект), Санкт-Петербург 2013 [автореферат диссертации].
A. P. Jewgieniewa [А. П. Евгеньева] (red.), Словарь русского языка, III, Наука, Москва 1984.
J. N. Karaułow [Ю. Н. Караулов], Общая и русская идеография. Наука, Москва 1976.
J. N. Karaułow [Ю. Н. Караулов], Лингвистическое конструирование и тезаурус литературного языка, Наука, Москва 1981.
M. Karolak, Opis teorii aspektu według Stanisława Karolaka na przykładzie języków polskiego i francuskiego, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracviensis. Studia Logopaedica” 2011, IV, s. 191–200.
S. Karolak, Od semantyki do gramatyki, Instytut Slawistyki PAN, Warszawa 2011.
S. Karolak, Instrukcja dla zespołów narodowych realizujących projekt „Składnia porównawcza języków sło-wiańskich II połowy XX wieku” (nowy wariant), 2002 [maszynopis].
A. Kiklewicz [A. Киклевич], Речевые акты и информационный обмен, „Актуальные проблемы стилистики” 2015, nr 1, s. 88–99.
M. Korytkowska, J. Mazurkiewicz-Sułkowska, O konfrontatywnym badaniu polskich i bułgarskich czasowników mentalnych, „Rocznik Slawistyczny”, 2015 [w druku].
E. W. Kuzniecowa [Э. В. Кузнецова], Русская лексика как система, Изд-во Свердловского университета, Свердловск 1980.
E. W. Kuzniecowa [Э. В. Кузнецова], Лексикология русского языка, Наука, Москва 1982.
E. W. Kuzniecowa [Э. В. Кузнецова], Язык в свете системного подхода. Изд-во Свердловского университета, Свердловск 1983.
E. W. Kuzniecowa [Э. В. Кузнецова], Лексико-семантические группы русских глаголов. Учебный словарь-справочник, Изд-во Свердловского университета, Свердловск 1988.
E. W. Kuzniecowa [Э. В. Кузнецова], Лексико-семантические группы русских глаголов, Изд-во Иркутского университета, Иркутск 1989.
E. W. Kuzniecowa [Э. В. Кузнецова] (red.), Классы слов и их взаимодействие, Изд-во Свердловского университета, Свердловск 1979.
N. S. Matwiejewa [Н. С. Матвеева], Опыт выявления таксономических категорий в семантическом поле ментальных глаголов, „Acta Linguistica Petropolitana” 2011, VII/3, s. 129–135.
A. P. D. Mourelatos, Events, Process and States, “Linguistics and Philosophy” 1978, 2, p. 415–438.
B. A. Płotnikow [Б. А. Плотников], Дистрибутивно-статистический анализ лексических значений, Изд-во БГУ, Минск 1979.
B. A. Płotnikow [Б. А. Плотников], Основы семасиологии, Вышэйшая школа, Минск 1984.
O. N. Seliwierstowa [О. Н. Селиверстова] (red.), Семантические типы предикатов, Наука, Москва 1982.
R. Shinzato, Some observations concerning mental verbs and speech act verbs, „Journal of Pragmatics” 2004, 36, p. 861–882.
G. G. Silnickij [Г. Г. Сильницкий], Семантические типы ситуаций и семантические классы глаголов // С. К. Шаумян (ред.), Проблемы структурной лингвистики 1972, Наука, Москва 1973, c. 372–391.
J. S. Stiepanow [Ю. С. Степанов], Семантические типы предикатов. Наука, Москва 1982.
P. A. Szapczic [П. А. Шапчиц], Типология глагольных предикатов Вендлера-Кенни, „Вестник Ленинградского государственного университета имени А. С. Пушкина” 2009, 4/1, c. 164–175.
N. J. Szwiedowa [Н. Ю. Шведова], Лексическая классификация русского глагола (на фоне чеш¬ской семантико-компонентной классификации) // C. Б. Бернштейн (ред.), Славянское языкозна¬ние. IX международный съезд славистов, Наука, Москва 1983, с. 306–323.
N. P. Tropinina [Н. П. Тропинина], Лексико-семантические связи групп глагольной лексики (на материале глаголов интеллектуальной деятельности), Киев 1984 [автореферат диссертации].
Z. Vendler, Verbs and Times, “Philosophical Review” 1957, 66/2, p. 143–160. Przedruk: Z. Vendler, Linguistics in Philosophy, Cornel University Press, Ithaca 1967.
Z. Vendler [З. Вендлер], Факты в языке // Д. П. Горский, В. В. Петров (ред.), Философия, логика, язык, Прогресс, Москва 1987, с. 293–317.
L. M. Wasiliew [Л. М. Васильев], Семантические классы глаголов чувства, мысли и речи // Л. М. Васильев (ред.), Очерки по семантике русского глагола. Изд-во БГУ, Уфа 1971, с. 38–310.
L. M. Wasiliew [Л. М. Васильев], Семантика русского глагола, Наука, Москва 1981.
L. M. Wasiliew [Л. М. Васильев], Современная лингвистическая семантика, Наука, Москва 1990.
A. Wierzbicka, Semantyka. Jednostki elementarne i uniwersalne, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2010.
L. N. Zasorina [Л. Н. Засорина] (red.), Частотный словарь русского языка, Русский язык, Москва 1977.
G.A. Zołotowa, N. K. Onipienko, M. J. Sidorowa [Г. А. Золотова, Н. К. Онипенко, М. Ю. Сидорова], Коммуникативная грамматика русского языка, Наука, Москва 1998.
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski Polska
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
