К постановке вопроса о диглоссии советского периода
Abstrakt
Данная статья посвящается диглоссии советского периода. Диглоссия характерна для религиозных обществ, где одна форма языка используется в высоких, религиозных сферах общения, а другая форма – в низких, бытовых сферах общения. Поэтому диглоссия связана с особым, во многих случаях, сакрализирующим отношением к языку. Подобный подход наблюдается не только в случае церковнославянского языка дореволюционной эпохи, но и в случае официального ритуального языка советского периода, поскольку тоталитаризм по сути своей был политической религией. Следовательно, в советский период существовало четкое функциональное распределение между официальным ритуальным языком и обыденным языком, который в определенной степени носил антитоталитарный характер.
Bibliografia
C.A. Ferguson, Diglossia, «Word» 1959, vol. 15.
J.A. Fishman, Bilingualism With and Without Diglossia; Diglossia With and Without Bilingualism, «Journal of Social Issues» 1967, vol. 23, c. 29–38.
R.W. Fasold, The Sociolinguistics of Society, Wiley-Blackwell, Oxford 1984.
Б.А. Успенский, Раскол и культурный конфликт XVII века, в кн.: Семиотика истории, Семиотика культуры. Избранные труды, Т.1, Языки русской культуры, Москва 1996, с. 480–485.
Ф.П. Филин, Истоки и судьбы русского литературного языка, Наука, Москва 1981, с. 250.
E. Gentile, The Sacralization of politics: Definitions. Interpretations and Reflections on the Question of Secular Religion and Totalitarianism, «Totalitarian Movement and Political Religions» 2000, № 1, с. 18–55.
Н.А. Бердяев, Духовные основы русской революции, в кн.: Собрание сочинений, т. 4,YMCA-PRESS, Paris 1990, c. 29.
http://afirk.ru/?bdi=78502 (22.07.2014).
http://www.cogita.ru/a.n.-alekseev/andrei-alekseev-1/iskrennost-dvoemyslie-novoyaz (17.07.2016).
В.М. Мокиенко, Т.Г. Никитина, Толковый словарь языка Совдепии, Фолио-Пресс, СПб 1998.
А.П. Романенко, Советская словесная культура: образ ритора, Издательство Саратовского университета, Саратов 2000.
А.П. Чудинов, Политическая лингвистика. Учебное пособие для студентов, аспирантов, преподавателей-филологов, Флинта: Наука, Москва 2006, с. 53.
М.А. Кронгауз, Бессилие языка в эпоху зрелого социализма, в кн.: Слово за слово: о языке и не только, РАНХ и ГС Дело, Москва 2015, с. 134.
А. Юрчак, Это было навсегда, пока не кончилось: последнее советское поколение, Новое литературное обозрение, Москва 2014.
Ю.И. Левин, Семиотика советских лозунгов, в кн.: Поэтика. Семиотика. Избр. Труды, Языки русской культуры, Москва 1998, с. 663–664.
M. Broński, Totalitarny język komunizmu, «Kultura» 1979, nr 12.
Е.А. Земская, Новояз, newspeak, nowomova… Что дальше?, в кн.: Русский язык конца XX столетия (1985–1995), Языки русской культуры, Москва 1996.
Нам Хе Хен, Рефлексы новояза в современном русском языке, «Studia Slavica in Hungaricae» 2014, вып. 29(2).
П. Серио, Русский язык и анализ советского политического дискурса: анализ номинализаций, в кн.: Квадратура смысла: Французская школа анализа дискурса, Прогресс, Москва 1999. C. 40.
М.В. Горбаневский, О феномене нового новояза в России начала XXI века: к постанов ке проблемы, в кн.: Социальные варианты языка–VI: материалы Междунар. науч. конф, Нижегородский государственный лингвистический университет им. Н.А. Добролюбова, Нижний Новгород 2009, с. 6.
Э.И. Хан-Пира, Советский тоталитаризм и русский язык, в кн.: Национально-культурный компонент в тексте и в языке, ч.1, Унiверсiтэцкае, Минск 1994, с. 16–17.
М. Głowiński, Nowomowa po polsku, Wydawnictwo PEN, Warszawa 1991, с. 9–10.
Ю.А. Бельчиков, Из наблюдений над русским литературным языком эпохи Великой Отечественной войны, «Филологические науки» 2000, № 6.
С.Ю. Данилов, Жанр проработки в тоталитарной культуре, в кн.: Стереотипность и творчество в тексте, Пермский государственный национальный исследовательский университет, Пермь 1999.
Э. Лассан, Дискурс власти и инакомыслия в СССР: когнитивно-риторический анализ, Издательство Вильнюсского университета, Вильнюс 1995.
Г.Г. Почепцов, Тоталитарный человек. Очерки тоталитарного символизма и мифологии, Глобус, Киев 1994.
А. Вежбицка, Антитоталитарный язык в Польше: механизмы языковой самообороны, «Вопросы языкознания» 1993, № 4.
Н.А. Купина, Тоталитарный язык: словарь и речевые реакции, Издательство Уральского университета, Екатеринбург 1995, с. 98–123.
М.А. Кронгауз, Язык мой, враг мой, «Новый мир» 2002, № 10, с. 92.
А.А. Ворожбитова, Официальный советский язык» периода Великой Отечественной войны: лингвориторическая интерпретация, в кн.: Теоретическая и прикладная лингвистика. Вып. 2. Язык и социальная среда, Издательство ВГТУ, Воронеж 2000, с. 26.
http://www.mk.ru/editions/daily/article/2003/08/22/128392-na-tri-bukvyi.html (14.06.2016).
И.В. Кукушкин, М.Л. Майофис, П.А. Сафронов, Острова утопии. Педагогическое и социальное проектирование послевоенной школы (1940—1980-е), Новое литературное обозрение, Москва 2015, с. 54.
Нам Хе Хен, Языковой пуризм и его социальный смысл: на примере языковой политики СССР, в кн.: Far East, Close Russia: The Evolution of Russian Culture — A View from East Asia, Логос, Belgrade-Seoul-Saitama 2015.
Yonsei University, Seoul, Korea Korea Południowa
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
