ORALNO-FOLKLORYSTYCZNE ŹRÓDŁA INICJACJI LITERACKIEJ DZIECKA
Abstrakt
W porządku kształtowania się czytelniczych doświadczeń dziecka etap najwcześniejszy – można go nazwać literacką inicjacją – wiąże się z obecnością dorosłego pośrednika lektury, przekształcającego nie znane jeszcze dziecku pismo w zrozumiałą dla niego formę dźwiękową. Jest to etap niezwykle istotny, często decydujący o charakterze i zakresie przyszłych samodzielnych kontaktów z literaturą. Przekaz oralny oznacza nie tylko głośne odczytanie tekstu wydrukowanego w książce, ale także jego interpretację, umożliwia również utrzymywanie stałego i bliskiego kontaktu ze słuchaczem, uwzględnianie jego oczekiwań i życzeń. Szczególnie ważny obszar przedczytelniczych doświadczeń dziecka wiąże się z baśnią, z której rudymentami zapoznawane jest ono już we wczesnym dzieciństwie. W szczególnie udanych aktach komunikacyjnych, gdy bajka jest „opowiadana” nie zaś „odczytywana”, opowiadanie czarodziejskich historii stać się może ważnym wydarzeniem międzyludzkim, pełniącym funkcje integracyjne, niekiedy także, o czym pisał B. Bettelheim, psychoterapeutyczne. W tym bezpośrednim face to face typie kontaktu między mówiącym a słuchaczem dostrzec można pewne podobieństwa do modelu komunikacji folklorystycznej. Wyrażają się one w przystosowywaniu opowiadanej fabuły do realiów sytuacji komunikacyjnej uwzględniającym oczekiwania dziecka (wariantywność) a także w skoncentrowaniu się przez mówiącego na samym kontakcie z odbiorcą (funkcja fatyczna). Dziecko słuchające ulubionych baśni w wykonaniu bliskiej mu osoby doświadcza pozytywnych emocji niezbędnych dla ukształtowania się postawy niezbędnej do późniejszego samodzielnego uczestniczenia w kulturze literackiej związanego z radością czytania, zdobywa ponadto pierwsze kompetencje literackie w zakresie rozpoznawania gatunków i typów wypowiedzi artystycznej.Uniwersytet Wrocławski
Prof. dr hab. zatrudniona w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego zajmuje się problemami kultury ludowej i folkloru a także zagadnieniami literatury dla dzieci i młodzieży. Autorka książek: Ludowa bajka magiczna jako tworzywo literatury (1981), Bajka w literaturze dziecięcej (1988), W kręgu ludowych opowiadań. Teksty, gatunki, intencje narracyjne (1993), Folklor – tradycje i inscenizacje. Szkice literacko-folklorystyczne (1999), W Fantazjanie i gdzie indziej. Szkice o baśni literackiej (2006), Vincenz – mistrz słowa mówionego (2015) oraz ponad 150 artykułów. Redaktor naczelna dwumiesięcznika „Literatura Ludowa”.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
