Postmodernizm w rosyjskim językoznawstwie ХХI wieku
Abstrakt
Autor rozważa wpływ postmodernizmu na współczesne nauki humanistyczne, zwłaszcza na językoznawstwo. Główną tezę pracy można sformułować następująco: postmodernizm przyczynia się do tego, że w językoznawstwie rozpowszechniają się takie tendencje, jak niedookreślenie przedmiotu badań, rezygnacja z dyrektyw systemu języka, unieważnienie wymogów stylu naukowego, łamanie wymogu sprawdzalności twierdzeń, łamanie zasady kooperacji, symulacja interdyscyplinarności, pseudoglobalizm, powierzchowność. Autor analizuje obecność postmodernizmu w językoznawstwie na przykładzie kilku jego współczesnych kierunków: lingwokulturologii, etnolingwistyki, semantyki kognitywnej, dyskursologii.
Słowa kluczowe
postmodernizm; poststrukturalizm; dyskurs
Bibliografia
M. H. Abrams, Ustalanie i dekonstruowanie // R. Nycz (red.), Dekonstrukcja w badaniach literackich, Universitas, Kraków 2000, s. 211–262.
J. Baudrillard, Simulations, Semiotext(e), New York 1983.
I. Bobrowski, Czy kognitywizm jest naukowy? O lingwistyce kognitywnej z punktu widzenia dwudziestowiecz-nych koncepcji nauki, „Biuletyn PTJ” 1995, nr LI, s. 19–24.
I. Bobrowski, Zaproszenie do językoznawstwa, Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN, Kraków 1998.
D. Dobrowol'skij, Kognitive Aspekte der Idiom-Semantik. Studien zum Thesaurus deutscher Idiome, Narr-Verlag, Tübingen 1995.
B. Dupré, 50 teorii filozofii, które powinieneś znać, PWN, Warszawa 2008.
M. Fleischer, Koncepty — elementy sterujące komunikacji, ATUT, Wrocław 2008.
V. J. Galdarola, Embracing the Media Simulacrum, “Visual Anthropology Review” 1994, # 10/1, p. 66–69.
R. Gibbs, T. Matlock Psycholinguistic Perspectives on Polysemy // H. Cuyckens, B. Zawada (eds.), Cognitive Linguisitcs. Selected Papers from the Fifth International Cognitive Linguistics Conference, Benjamins, Amsterdam/Philadelphia 1997, p. 213–240.
J. Goćkowski, Siedem powinności zawodowego uczonego, „Zagadnienia naukoznawstwa” 2009, nr XLV/3-4, s. 281–294.
R. Gómez, Simulation/Simulacra // M. Ryan (ed.), The Encyclopedia of Literary and Cultural Theory, Wiley, New York 2011, p. 1279–1282.
M. A. K. Halliday, Linguistic Studies of Text and Discourse. Collected Works of M. A. K. Hal¬li¬day. Vol. 2, Lon-don/New York 2002.
W. Hochbruck, Amerikanische politische Rhetorik in der Postmoderne: (noch) keine neue „Word order“, „Sprache und Literatur“ 1995, Nr. 75/76, S. 17–26.
F. Jameson, Postmodernism, or the Cultural Logic of Late Capitalism, Duke University Press, Durham 1993.
A. Kiklewicz, В каком смысле язык детерминирован культурой? О предмете и границах лингвокультуро-логии (II), „Przegląd Rusycystyczny” 2016, nr 1 (153), s. 81–109.
A. Kiklewicz, Aspekty teorii względności lingwistycznej, CBEW, Olsztyn 2007.
A. Kiklewicz, Znaczenie w języku — znaczenie w umyśle. Krytyczna analiza współczesnych teorii semantyki lingwistycznej, CBEW, Olsztyn 2012.
A. L. Kroeber, C. Kluckhohn, Culture: a critical review of concepts and definitions, Peabody Museum, Cam-bridge 1952.
M. Kuczyński, Transfuzja semantyczna jednostek leksykalnych a rola mediów // P. Chruszczewski (red.), Aspek-ty współczesnych dyskursów, Tertium, Kraków 2004, s. 161–182.
G. Lakoff, M. Johnson, Metaphors, We Live By, University of Chicago Press, Chicago/London 1980.
R. Langacker, Cognitive Grammar. A Basic Introduction, Oxford University Press, New York 2008.
M. Leezenberg, Contexts of Metaphor, Elsevier, Amsterdam/London/New York et al. 2001.
T. Metzinger, Phenomenal transparency and cognitive self-reference, “Phenomenology and the Cognitive Sci-ences” 2003, # 2, p. 353–393.
M. Minsky, Jokes and the logic of the cognitive unconscious // L. Vaina, J. Hintikka (eds.), Cognitive Constrains on Communication, Springer, Dordrecht etc. 1984, p. 175–200.
R. Nycz, Tekstowy świat. Poststrukturalizm a wiedza o literaturze, Universitas, Kraków 2002.
A. Sokal, J. Bricmont, Modne bzdury. O nadużywaniu pojęć z zakresu nauk ścisłych przez postmodernistycznych intelektualistów, Prószyński i S-ka, Warszawa 1998.
C. Stangor, M. Schaller, Stereotypy jako reprezentacje indywidualne i zbiorowe // C. N. Macrae, C., M. Hewsto-ne, M. (red.), Stereotypy i uprzedzenia. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 1999, s. 13–36.
K. Szymanek, Sztuka argumentacji. Słownik terminologiczny, PWN, Warszawa 2008.
E. Tabakowska, Gramatyka i obrazowanie. Wprowadzenie do językoznawstwa kognitywnego, Wydawnictwo Oddziału Polskiej Akademii Nauk, Kraków 1995.
E. Tabakowska, Językoznawstwo kognitywne a poetyka przekładu, Universitas, Kraków 2001.
B. Tošović, Стиль и дискурс: сходства и различия, „Stylistyka” 2014, nr XXIII, s. 19–29.
M. Wojtak, Dyskurs asekuracyjny w dyskursie naukowym // S. Gajda (red.), Dyskurs naukowy – tradycja i zmia-na, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 1999, s. 139–146.
П. Бергер, Т. Лукман, Социальное конструирование реальности. Трактат по социологии знания, Медиум, Москва 1995.
В. Ю. Апресян, Ю. Д. Апресян, Метафора в семантическом представлении эмоций, «Вопросы языко-знания» 1993, № 3, с. 27–35.
В. Живов, А. Тимберлейк, Расставаясь со структурализмом (тезисы для дискуссии), «Вопросы языко-знания» 1997, № 3, с. 3–14.
А. Генис, Культурология. Раз!, Подкова, Москва 2002.
Б. Гаспаров, В поисках «другого» (Французская и восточноевропейская семиотика на рубеже 1970-х годов) // http://teneta.rinet.ru/rus (доступ 25.03.2002).
Г. П. Грайс, Логика и речевое общение // Е. В. Падучева (ред.), Новое в зарубежной лингвистике. Вып. 16: лингвистическая прагматика, Прогресс, Москва 1985, с. 217–237.
В. З. Демьянков, Доминирующие лингвистические теории в конце XX века // Ю. С. Степанов (ред.), Язык и наука конца 20 века, Институт языкознания РАН, Москва 1995, с. 239–320.
В. З. Демьянков, Прототипический подход // Е. С. Кубрякова (ред.), Краткий словарь когнитивных тер-минов, Издательство МГУ, Москва 1996, с. 140–145.
В. З. Демьянков, Понятие и концепт в художественной литературе и в научном языке, «Вопросы фило-логии» 2001, № 1, с. 35–47.
В. З. Демьянков, Интерпретация как инструмент и как объект лингвистики, «Вопросы филологии» 1999, № 2, с. 5–13.
А. К. Жумабекова, Л. Т. Килевая, Структура современного языкознания, Улагат, Алматы 2015.
А. Ф. Журавлев, Домашний скот в поверьях и магии восточных славян. Этнографические и этнолингви-стические очерки, Языки русской культуры, Москва 1994.
А. А. Камалова, Л. А. Савёлова, Лингвокультурологическое описание северной русской деревни, Изда-тельство Архангельского университета, Архангельск 2007.
Ю. Н. Караулов, Русская языковая личность и задачи ее изучения // Ю. Н. Караулов (ред.), Язык и лич-ность, Наука, Москва 1989, с. 3–8.
А. Е. Кибрик, Три ахиллесовы пяты функционализма // Е. В. Рахилина, Я. Г. Тестелец (ред.), Типология и теория языка. От описания к объяснению, Языки русской культуры, Москва 1999, с. 36–49.
И. М. Кобозева, К формальной репрезентации метафор в рамках когнитивного подхода // http://www.dialog-21.ru/materials/archive.asp?id=7339&y=2002&vol=6077 (доступ: 18.11.2012.
М. Л. Ковшова, Лингвокультурологический метод во фразеологии, URSS, Москва 2013.
А. Т. Кривоносов, Спорное в когнитивной лингвистике // А. Киклевич, А. Камалова (ред.), Концепты культуры в языке и тексте: теория и анализ, CBEW, Olsztyn, с. 131–162.
А. Мигдал, Отличима ли истина от лжи? «Наука и жизнь», 1982, № 1, с. 60–67.
А. Б. Страхов, Культ хлеба у восточных славян: опыт этнолингвистического исследования, Sagner Verlag, München 1991.
А. И. Субетто (ред.), Ленинская теория империализма и современная глобализация. Книга 2, Астерион, Санкт-Петербург 2003.
М. А. Холодная, Когнитивные стили. О природе индивидуального ума, PerSe, Москва 2002.
А. Д. Шмелев, Язык и культура: есть ли точки соприкосновения? // http://www.ruslang.ru/doc/shme-lev2013.pdf (доступ: 3.11.2016).
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Humanistyczny Polska
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
