Tendencje modernistyczne w powieści Gajto Gazdanowa „Nocne drogi”
Abstrakt
W artykule analizie poddano cechy charakterystyczne powieści Gajto Gazdanowa: Nocne drogi.Tematem głównym artykułu jest, charakterystyczna dla powieści narracja personalna, czyli taka, w której narrator jest jednocześnie bohaterem utworu, uczestnikiem zdarzeń przedstawionych. Analiza techniki narracyjnej powieści jest punktem wyjścia dla określenia semantyki utworu i, jednocześnie, stanowi zaplecze argumentacyjne dla tezy, zgodnie z którą utwór wykazuje cechy modernistyczne i stanowi przykład powieści niejednorodnej gatunkowo.
Słowa kluczowe
Gazdanow; Nocne drogi; narracja personalna; powieść modernistyczna; gatunkowa niejednorodność
Bibliografia
Babicheva, Yuliya. “‘Nochnyye dorogi‘ Gayto Gazdanova: problema stilya i zhanra.” <http://www.darial-online.ru/2002_3/babitch.shtml>. [Ю.В. Бабичева, Юлия. “‘Ночные дороги’ Гайто Газданова: проблема стиля и жанра” <http://www.darial-online.ru/2002_3/babitch.shtml>].
Bolecki, Włodzimierz. Poetycki model prozy w dwudziestoleciu międzywojennym. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź Zakład Narodowy im. Ossolińskich: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1982.
Bolecki, Włodzimierz. “Modernizm w literaturze polskiej XX wieku (rekonesans).” Teksty Drugie 2002, no. 4.
Bolecki, Włodzimierz. “Impresjonizm w prozie modernizmu. Wstęp do modernizmu w literaturze polskiej XX wieku.” Teksty Drugie 2003, no. 4.
Bolecki, Włodzimierz. “Teksty i głosy (z zagadnień poetyki modernizmu).” Teksty Drugie 1996, no. 4.
Bychkov, Mikhail. “Primechaniya.” G. Gazdanov, Nochnyye dorochi <http://lib.ru/PROZA/GAZDANOW/gazdanov_night.txt> (Biblioteka Maksima Moshkova). [Бычков, Михаил. “Примечания.” Г. Газданов, Ночные дорочи <http://lib.ru/PROZA/GAZDANOW/gazdanov_night.txt> (Библиотека Максима Мошкова)].
Culler, Jonathan. Teoria literatury. Transl. Bassaj, Maria. Warszawa: Prószyński i S-ka, 1998.
Dobaczewski, Adam. “Kilka uwag o czasownikach percepcji wzrokowej.” Prace Językoznawcze 2000, no. 2 <http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Prace_Jezykoznawcze/Prace_Jezykoznawcze-r2000-t2/Prace_Jezykoznawcze-r2000-t2-s35-43/Prace_Jezykoznawcze-r2000-t2-s35-43.pdf>.
Drawicz, Andrzej. Ed. Historia literatury rosyjskiej XX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997.
Eille, Stanisław. Światopogląd powieści. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Wrocław Zakład Narodowy im. Ossolińskich: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1973.
Fast, Piotr. “Drgnienia duszy i nieuchronne przypadki. (Gajto Gazdanow: ‘Wieczór u Claire’. ‘Widmo Aleksandra Wolfa’).” Opcje 2009, no. 3(76).
Fokkema, Douwe W. Historia literatury. Modernizm i Postmodernizm. Transl. Janaszek-Ivanickova, Halina. Warszawa: Instytut Kultury,1994.
Gazdanov, Gayto. “Nochnyye dorogi.” Sobraniye sochineniy v pyati tomakh. T. 2: Roman. Rasskazy. Dokumental’nya proza. Moskva: “ELLITS LAK”, 2009. [Газданов, Гайто. “Ночные дороги.” Собрание сочинений в пяти томах. Т. 2: Роман. Рассказы. Документальня проза. Москва: “ЭЛЛИЦ ЛАК,” 2009].
Gazdanow, Gajto. Wieczór u Claire. Widmo Aleksandra Wolfa. Transl. Chłystowski, Henryk. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2009.
Giej, Maria. “‘Ya videl mir takim’. Kontseptsiya deystvitel‘nosti v tvorchestve Gayto Gazdanova.” Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 2008. [Giej, Maria. “‘Я видел мир таким’. Концепция действительности в творчестве Гайто Газданова.” Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 2008].
Giej, Maria. Socjalne dno paryskie w powieści Gajto Gazdanowa Nocne drogi. Ústí nad Orlicí: Eurolingua & Eurolitteraria, 2009.
Głowiński, Michał. “O powieści w pierwszej osobie.” Głowiński, Michał. Narracje literackie i nieliterackie. Kraków: Universitas, 1997.
Ivantsov, Vladimir. “Lingvopoetika pervogo abzatsa literaturnogo proizvedeniya (povest’ Vladimira Makanina ‘Laz’).” Szkoła moskiewska w literaturze rosyjskiej. Ed. Fast, Piotr. Jastrzębska, Piotr. Częstochowa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Lingwistycznej, 2007 [Иванцов, Владимир. “Лингвопоэтика первого абзаца литературного произведения (повесть Владимира Маканина ‚Лаз’.” Szkoła moskiewska w literaturze rosyjskiej. Ред. Fast, Piotr. Jastrzębska, Katarzyna. Częstochowa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Lingwistycznej, 2007]
Klimowicz, Tadeusz. Przewodnik po współczesnej literaturze rosyjskiej i jej okolicach (1917–1996). Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, 1996.
Korwin-Piotrowska, Dorota. Poetyka — przewodnik po świecie tekstów. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2011.
Krasavchenko, Tat’yana. Gayto Gazdanov: “Traditsiya i tvorcheskaya individual’nost’.” Gazdanov, Gayto. Sobraniye sochineniy v pyati tomakh. T. 4: Romany. Vystupleniya na radio “Svoboda.” Proza ne opublikovannaya pri zhizni. Moskva: ELLIS LAK, 2009. [Красавченко, Татьяна. “Гайто Газданов: “Традиция и творческая индивидуальность.” Газданов, Гайто. Собрание сочинений в пяти томах. Т. 4: Романы. Выступления на радио “Свобода.” Проза не опубликованная при жизни. Москва: ЭЛЛИС ЛАК, 2009]
Kurkiewicz, Juliusz. “Żyj, jedz befsztyki, całuj kochanki.” Gazeta Wyborcza 2009, no. 198.
Maćkiewicz, Jolanta. “Językowy obraz człowieka jako podmiotu doświadczającego.” Literackie reprezentacje doświadczenia. Ed. Bolecki, Włodzimierz. Nawrocka, Ewa. Warszawa: Wydawnictwo IBL, 2007.
Matveyeva, Yuliya. “Mezhdunarodnaya nauchnaya konferentsiya Gayto Gazdanov: pisatel‘ na peresechenii traditsiy, kul‘tur tsivilizatsiy. Vzglyad iz XXI veka.” NLO 2004, no. 65 [Матвеева, Юлия. “Международная научная конференция Гайто Газданов: писатель на пересечении традиций, культур цивилизаций. Взгляд из ХХI века.”, НЛО 2004, no. 65].
Morawski, Stefan. “Na tropach modernizmu jako formacji kulturowej.” Teksty Drugie 1994, no. 5–6.
Ovsyannikova, Assol‘. “Nerazgadannyy fenomen Gayto Gazdanova”, Inyye berega 2018, no. 2(48). [Овсянникова, Assol’. “Неразгаданный феномен Гайто Газданова.” Иные берега 2018, no. 2(48)].
Polak, Cezary. “Straszne rosyjskie magdalenki.” Dziennik: Polska, Europa, Świat, 2009, no. 207.
Poradecki, Jerzy. “Narrator i narracja w ‘Bramach raju‘ i w ‘Idzie skacząc po górach‘.” O prozie polskiej XX wieku. Ed. Hutnikiewicz, Artur. Zaworska, Helena.Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Wrocław Zakład Narodowy imienia Ossolińskich: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1971.
Proskurina, Yelena. Proskurina, Polina. “Avtor, geroy, narrativ v ‚russkikh‘ romanakh G. Gazdanova.” Kritika i semiotika 2007, no.11 [Проскурина, Елена. Проскурина, Полина. “Автор, герой, нарратив в ‚русских‘ романах Г. Газданова”, Критика и семиотика 2007, no. 11].
Proskurina, Yelena. “Cherty neorealizma v tvorchestve G. Gazdanova (roman ‘Nochnyye dorogi’ i dokumental’naya povest’ ‘Na frantsuzskoy zemle’).” Kritika i semiotika 2011, no. 15 <http://www.philology.ru/literature2/proskurina-11.htm>. [Проскурина, Елена. “Черты неореализма в творчестве Г. Газданова (роман‚ ‘Ночные дороги‘ и документальная повесть ‘На французской земле‘).” Критика и семиотика 2011, no. 15 <http://www.philology.ru/literature2/proskurina-11.htm>].
Rejter, Artur. “Epitet w twórczości Gustawa Herlinga-Grudzińskiego.” Język Artystyczny 2001, no. 11.
Rembowska-Płuciennik, Magdalena. “W cudzej skórze. Fokalizacja zmysłowa a literackie reprezentacje doświadczeń sensualnych.” Literackie reprezentacje doświadczenia. Ed. Bolecki, Włodzimierz. Nawrocka, Ewa. Warszawa: Wydawnictwo IBL, 2007.
Sławek, Tadeusz. “Mnemozyne. O pamięci i zapomnieniu.” Kultura i Społeczeństwo, 1995, no. 39.
Strzałka, Jan. “Powrót Gazdanowa” <https://www.dwutygodnik.com/artykul/413-powrot-gazdanowa.html>.
Wojciechowski Jacek. “Fatum.” Nowe Książki 2009, no. 11.
Vozvrashcheniye Gayto Gazdanova. Ed. Vasil‘yeva, Marina. Moskva: Russkiy put‘, 2000 [Возвращение Гайто Газданова. Ed. Васильева, Марина. Москва: Русский путь, 2000].
Uniwersytet Jagielloński Polska
https://orcid.org/0000-0003-0336-307X
Dr. hab., prof. UJ. Autorka dwóch monografii i licznych artykułów w casopismach i monografiach zbiorowych. Zainteresowania naukowe: przekładoznawstwo, literatura rosyjska XX wieku.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
