Cały numer "Przeglądu Rusycystycznego" 2020, nr 1

strona tytułowa

strona redakcyjna

spis treści

Nota o Prof. Józefie Smadze

Wartości i wartościowanie w dyskursie medialnym wyznaczyliśmy jako główny temat, wokół którego koncentrowały się wystąpienia oraz dyskusje rusycystów z Gdańska, Bergamo, Biełgorodu i Moskwy podczas ostatniego seminarium zorganizowanego w ramach działalności afiliowanej przy Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Gdańskiego Pracowni Badań nad Komunikowaniem Medialnym (12 kwietnia 2019 r.). Wystąpienia te stały się podstawą publikacji prezentowanych w bloku tematycznym pod tym samym tytułem: Wartości i wartościowanie w dyskursie medialnym. Składa się nań 9 artykułów, z których każdy przedstawia osobliwości wybranego fragmentu współczesnej medialnej przestrzeni dyskursywnej i właściwego mu problemu szczegółowego – przede wszystkim Rosjan, aczkolwiek niektóre z mają wymiar bardziej ogólny, odnosząc się do zagadnień aktualnych dla każdej społeczności językowej.

WPROWADZENIE DO BADAŃ NAD DYSKURSEM STRATEGICZNYM
ROZWAŻANIA WSTĘPNE I PODSTAWOWA TERMINOLOGIA

W artykule zaprezentowano ogólne rozważania dotyczące dyskursu strategicznego. Zaproponowano zastosowanie modelu dyskursu do opisania mechanizmu komunikacji strategicznej między podmiotami bezpieczeństwa, zwłaszcza państwami. Problematyka artykułu ma charakter interdyscyplinarny.

Artykuł poświęcony jest analizie związku wyrazowego „upojenie administracyjne”, zastosowanego po raz pierwszy przez Dostojewskiego w powieści Biesy do określenia samowoli urzędników i później utrwalonego w języku. Po rozpatrzeniu przykładów użycia danej jednostki i jej odpowiedników w rosyjskich, ukraińskich i polskich tekstach medialnych autorka zauważa zmianę jej semantyki i rozszerzenie kontekstów użycia. Przeprowadzona analiza pozwala stwierdzić uniwersalność sformułowanego przez pisarza określenia o charakterze wartościującym i żywotność omawianej jednostki frazeologicznej.

Wizerunek Jarosława Kaczyńskiego w dyskursie politycznym polskiej publicystyki (na materiale tygodników opinii)

W artykule została przedstawiona semantyczna struktura pozytywnego i negatywnego wizerunku jednego z najbardziej popularnych polskich polityków ostatnich kilkunastu lat – Jarosława Kaczyńskiego, na materiale narracji politycznych dwóch konkurujących ze sobą tygodników opinii - „Newsweek Polska” i „Sieci”. Wizerunek w tym ujęciu jawi się jako złożony konstrukt semantyczny, składający się z co najmniej kilku prezentacji semantycznych, skoncentrowanych wokół tzw. etykiet (bazowych nominacji). Badane tygodniki przedstawiają dwa odmienne wizerunki J. Kaczyńskiego, stosując różnorodne środki lingwistyczne i tekstowe.

Mistyczno-ezoteryczne wartości vs wartości kultury masowej w komunikacyjnych praktykach Rosjan: konflikt interesów

W artykule analizie został poddany proces kształtowania się w komunikacyjnej przestrzeni Rosji dyskursu ezoterycznego, przejawiającego i propagującego wartości ezoteryczne. Na peryferiach tego dyskursu, przede wszystkim w przestrzeni medialnej, zaobserwowane zostało zjawisko „wtargnięcia” do obszaru ezoterycznego wartości kultury masowej. Na poziomie praktyk dyskursywnych objawia się to w deformowaniu kanonów gatunków dyskursu ezoterycznego – horoskopu i gatunku kultury masowej – reklamy. Proces ów daje się zaobserwować w celowym doborze środków językowych w celach stworzenia porządku dyskursu.

Sentiment analysis: główne aspekty teoretyczne oraz wybrane zastosowania praktyczne
w zakresie analizy opinii i nastrojów (sentymentu)

W artykule prezentowane są główne założenia teoretyczne w zakresie rozwoju metod Sentiment Analysis oraz możliwości poszerzenia ich praktycznych zastosowań w takich sferach komunikacji jak marketing, usługi, media społecznościowe i blogi. W tym wypadku lingwistyka komputerowa i przetwarzanie języka naturalnego w podejściu do tekstów sprowadza się do badania ludzkich emocji. Autor przedstawia zastosowanie naukowe w zakresie Sentiment Analysis w wybranych krajach.

W artykule rozpatrywany jest problem nietolerancji jako wyjątkowo aktualny we współczesnym świecie w odniesieniu do normy kulturowej i komunikacyjnej jako kluczowej zasady moralnej, światopoglądowej, komunikacyjnej, która określa dominujący w społeczeństwie typ zmiennych sensów, wartościowań w wypowiedziach i tekstach. Autor przedstawia przejawy nietolerancji we współczesnych mediach rosyjskich.

Słowa kluczowe: nietolerancja, kultura, dialog kultur, media rosyjskie, obcość kulturowa, tradycyjne wartości.

Wartościowanie w tekście medialnym — interpretacje tłumacza

Artykuł dotyczy problemu wartościowania w dyskursie medialnym, który rozpatrywany jest na przykładzie rosyjskich tekstów medialnych przełożonych na język polski. Aksjologia z punktu widzenia przekładu tekstów prasowych –  kreatywnych, zwykle o funkcji perswazyjnej, w których różne środki bywają wykorzystywane jako nośniki konotacji wartościujących, przedstawiając temat wypowiedzi w sposób negatywny bądź pozytywny, skłania do zwrócenia uwagi na stopień odtworzenia (vs. zmiany) wartościowania. Globalne, całościowe spojrzenie na oryginał i przekład w odniesieniu do tekstów prasowych (medialnych) pozwala dostrzec także inne elementy struktury tekstów, których obecność, wyróżnienie lub pominięcie wpływa na znak wartości całego komunikatu.

PRAWDA I FAŁSZ W AKSJOLOGICZNEJ PERSPEKTYWIE

(NA PRZYKŁADZIE CYFROWYCH ZASOBÓW MEDIALNYCH)

Streszczenie

Artykuł poświęcony jest analizie stosunku aksjologicznych kategorii prawdy i fałszu (fake, mistyfikacji) w cyfrowej przestrzeni informacyjnej. Ewolucja mediów internetowych zakwestionowała podstawowe zasady dziennikarstwa, przede wszystkim jego orientację na obiektywność i wiarygodność w przekazywaniu treści. Prowokacyjność i symulacyjność nie tylko zyskały status ekspresji epoki postmodernizmu, ale stały się również uniwersalnym algorytmem zachowań społecznych. Artykuł dotyczy takich wektorów funkcjonowania fałszywych informacji, jak clickbait, wiralna reklama, fejkowe aplikacje i programy, witryny do generowania fałszywych informacji, cyfrowe algorytmy służące do audiowizualnego fałszowania treści. Badanie wykazało, że intersemiotyczna architektura przestrzeni cyfrowej umożliwia aktualizację nieprawdziwych toposów wydarzeń i kreowanie sfałszowanych informacji, przekształcając Internet w narzędzie programowania ideologicznego.

               The authors of the article discuss from the standpoint of the G.P. Melnikov's systemic typology of languages the phenomena characteristic for speech works of all functional styles of the modern Russian literary language that indicates violation of flectionality of the Russian language. The external preservation of inflexion and grammatical coordination in the event of violation of the forecast function in the designation of  cause-effect relationships of the developing events, does not indicate flexiveness.

W artykule analizie poddano cechy charakterystyczne powieści Gajto Gazdanowa: Nocne drogi.Tematem głównym artykułu jest, charakterystyczna dla powieści  narracja personalna, czyli taka, w której narrator jest jednocześnie bohaterem utworu, uczestnikiem zdarzeń przedstawionych. Analiza techniki  narracyjnej powieści  jest punktem wyjścia dla określenia semantyki utworu i, jednocześnie, stanowi zaplecze argumentacyjne dla tezy, zgodnie z którą utwór wykazuje cechy modernistyczne i stanowi przykład powieści niejednorodnej gatunkowo. 

NAJNOWSZA LITERATURA ROSYJSKO-IZRAELSKA.
ZARYS ZAGADNIENIA

Najnowsza rosyjsko-izraelska literatura utraciła cechy literatury marginalnej, peryferyjnej (chociaż zarówno w rosyjskiej, jak i izraelskiej przestrzeniach kulturowych nadal — mimo zmian — jest tak odbierana). Dzieje się tak przede wszystkim dzięki dynamicznie przebiegającemu w ostatnich dwóch dekadach wieloaspektowemu procesowi demarginalizacji (koncepcja Romana Katsmana). Powoli zyskuje status literatury autonomicznej, która działa w ramach odrębnego, własnego kulturowego świata, poza strukturą wyznaczaną przez centra i peryferie.

recenzja książki Ludmiła Mnich, Шекспир в русской теории первой половины ХХ века, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Kultury Regionalnej i Badań Literackich im. Franciszka Karpińskiego,  Siedlce 2019.

Report about  XIII International Slavonic Studies Conference
Wielkie tematy kultury w literaturach słowiańskich. Pamięć
(Wrocław, 16–17 maja 2019 roku)

Noty o autorach