„SIŁA NIECZYSTA” W KARYKATURZE POLITYCZNEJ: ASPEKT PRAGMATYCZNY
Abstrakt
Artykuł jest poświęcony transformacjom podstawowych obrazów demonografii wschodniosłowiańskiej – Baby Jagi, Kościeja Nieśmiertelnego i Żmija Gorynycza – we współczesnym dyskursie publicznym. Adekwatny odbiór karykatury politycznej koreluje z presupozycjami pozajęzykowymi, politycznymi, logicznymi i językowymi. Mitologiczne i baśniowe postacie stały się popularne w rosyjskiej przestrzeni publicznej. Odwołanie się do tych nich wynika przede wszystkim z wysokiej „rozpoznawalności” tego produktu kulturowego, a także bogatego potencjału pragmatycznego tych postaci.
Słowa kluczowe
karykatura polityczna, demonografia słowiańska, pragmatyczny potencjał postaci, rozpoznawalność produktu kulturowego
Bibliografia
Artyomova, Evgenya Aleksandrovna. Karikatura kak zhanr politicheskogo diskursa. Dissertatsiya na soiskanye uchonoy stepeni kandidata filologicheskikh nauk. Volgograd 2002 [Артемова, Евгения Александровна. Карикатура как жанр политического дискурса. Диссертация на соискание ученой степени кандидата филологических наук. Волгоград 2002]
Bazhenova, Aleksandra. „Solnechnyye bogi slavyan” [Баженова, Александра. „Солнечные боги славян”]
Belov, Nikolay Vladimirovich. 101 byografiya russkikh znamenitostey, kotorykh nye bylo nikogda [Белов, Николай Владимирович. 101 биография русских знаменитостей, которых не было никогда]
Bernatskaya, Ada Aleksandrovna. „K probleme «kreolizatsii» teksta: istoriya i sovremennoye sostayanye.” Rechevoye obuchenye: Spetsyalizirovanyy vestnik 2000, № 3(11). 104-110 [Бернацкая, Ада Александровна. „К проблеме «креолизации» текста: история и современное состояние.” Речевое общение: Специализированный вестник 2000, № 3 (11). 104-110].
„Bulat-molodets” [„Булат-молодец”]
Chudakova, Nailya Mullakhmetovna. Kontseptualnaya oblast’ „Nezhivaya priroda” kak istochnik metaforicheskoy ekspansii v diskurse rossiyskikh sredstv massovoy informatsii (2000-2004 gg.). Yekaterinburg 2005 [Чудакова, Наиля Муллахметовна. Концептуальная область „Неживая природа” как источник метафорической экспансии в дискурсе российских средств массовой информации (2000 – 2004 гг.). Екатеринбург: Уральский государственный педагогический университет, 2005].
Ivanov, Vyacheslav Vsevolodovich. Toporov, Nikolay Vladimirovich. „Baba-Yaga”. Petrukhin, Vladimir Yakovlevich. Agapkina, Tatyana Alekseevna. Vinogradova, Ludmila Nikolaevna. Tolstaya, Svetlana Mikhaylovna. (Eds.) Slavyanskaya mifologiya. Entsiklopedicheskiy slovar’. Moskva: Institut slavyanovedenya RAN, 1995. 45 [Иванов, Вячеслав Всеволодович. Топоров, Николай Владимирович. „Баба Яга.” Петрухин, Владимир Яковлевич. Агапкина, Татьяна Алексеевна. Виноградова, Людмила Николаевна. Толстая, Светлана Михайловна. (Ред.) Славянская мифология. Энциклопедический словарь. Москва: Институт славяноведения РАН 1995. 45].
Karaulov, Yuriy Nikolayevich. Russkiy yazyk i yazykovaya lichnost’. Moskva: Izdatel’stvo LKI, 1987 [Караулов, Юрий Николаевич. Русский язык и языковая личность. Москва: Издательство ЛКИ, 1987].
„Koshchey Bessmertnyy” [„Кощей Бессмертный”]
Krotova, Natalya Sergeevna. „Kak ubit’ Koshcheya bessmertnogo? (kul’turno-mifologicheskoye znachenye atributov smerti skazochnogo personazha)” [Кротова, Наталья Сергеевна. „Как убить Кощея бессмертного? (культурно-мифологическое значение атрибутов смерти сказочного персонажа)”]
Kuklina, Irina Nikolayevna. Yavlenya frazeologizatsii i defrazeologizatsii v yazyke sovremennoy pressy. Moskva 2006 [Куклина, Ирина Николаевна. Явления фразеологизации и дефразеологизации в языке современной прессы. Москва: Московский государственный областной университет, 2006].
Porozov, Roman Yuryevich. „Vizual’noye kak dominanta sovremennoy kult’ury.” Politicheskaya lingwistika 2011, № 2 (36). 219-221 [Порозов, Роман Юрьевич. „Визуальное как доминанта современной культуры.” Политическая лингвистика 2011, № 2 (36). 219-221].
Propp, Vladimir Yakovlevich. Istoricheskiye korni volshebnoy skazki. Moskva: Labirint, 2000 [Пропп, Владимир Яковлевич. Исторические корни волшебной сказки. Москва: Лабиринт, 2000].
Sładkiewicz, Żanna. „Kubuś Puchatek czy dzika bestia – oblicza ‘rosyjskiego niedźwiedzia’ we współczesnej karykaturze politycznej.” Studia Rossica Gedanensia 2014, № 1. 431-453.
Sładkiewicz, Żanna. „O starom po-novomu: funktsyonal’noye ispol’zovanye obraza Baby-Yagi v sovremennom publichnom diskurse” [„О старом по-новому: функциональное использование образа Бабы-Яги в современном публичном дискурсе”]. Studia Rossica Gedanensia 2017, № 4. 122-138.
Sładkiewicz, Żanna. „Skazochnaya putinyana v sovremennoy karikature” [„Сказочная путиниана в современной карикатуре”]. Mampe, Joanna. Owczinnikowa, Łada (Eds.) Socjolingwistyczne badania w teorii i praktyce. Ujęcie interdyscyplinarne. Vol. 2. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2015. 56-76.
Sorokin, Yuriy Aleksandrovich. Tarasov, Yevgeniy Fyodorovich. „Kreolizovannyye teksty i ikh kommunikativnyye funktsii.” Kotov, Renat Grigor’yevich (Ed.) Optimizatsya rechevogo vozdeystviya. Moskva: Nauka, 1990. 180-186. [Сорокин, Юрий Александрович. Тарасов, Евгений Федорович. „Креолизованные тексты и их коммуникативные функции.” Котов, Ренат Григорьевич (Ред.) Оптимизация речевого воздействия. Москва: Наука, 1990. 180-186].
Stepanov, Yuriy Sergeevich. Konstanty: slovar’ russkoy kul’tury: opyt issledovanya. Moskva: Yazyki slavyanskoy kul’tury, 1997 [Степанов, Юрий Сергеевич. Константы: словарь русской культуры: опыт исследования. Москва: Языки славянской культуры, 1997].
Ugreshich, Dubravka. Snesla Baba Yaga yaichko. Transl. Savel’yeva, Larisa Aleksandrovna. Moskva: Eksmo 2011 [Угрешич, Дубравка. Снесла Баба Яга яичко. Перев. Савельевa, Лариса Александровна. Москва: Эксмо, 2011].
Voroshilova, Marya Borisovna. „Kreolizovannyy tekst v politicheskom diskurse.” Politicheskaya lingvistika 2007, № 3. 73-78 [Ворошилова, Мария Борисовна. „Креолизованный текст в политическом дискурсе.” Политическая лингвистика 2007, № 3. 73-78].
„Zmey Gorynych: mify i realnost’” [„Змей Горыныч: мифы и реальность”]
Uniwersytet Gdański. Wydział Filologiczny. Instytut Rusycystyki i Studiów Wschodnich Polska
https://orcid.org/0000-0001-7237-5328
Dr hab., prof. UG, Dyrektor Instytutu Rusycystyki i Studiów Wschodnich Uniwersytetu Gdańskiego, kierownik Zakładu Pragmatyki Komunikacji i Dydaktyki Języka Rosyjskiego. Kierownik Pracowni Badań nad Perswazją Językową; zastępca redaktora naczelnego rocznika „Studia Rossica Gedanensia”, członek PTJ i PTR. Opublikowała ponad 100 prac z zakresu komunikologii, dyskursologii, pragmalingwistyki, socjolingwistyki, frazeologii i glottodydaktyki. Autorka monografii: Политический фельетон в свете теории речевого воздействия (Gdańsk 2013), Здоровье превыше всего. Коммуникативная ситуация оправдания в дидактическом дискурсе: прагматический и межкультурный аспект (Gdańsk 2019, we współaut.); podręcznika Ćwiczenia z fonetyki języka rosyjskiego dla początkujących (Gdańsk 2014, we współaut.), redaktor naukowy 10 monografii.
Kontakt: zanna.sladkiewicz@ug.edu.pl
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
