PAMIĘĆ HISTORYCZNA JAKO TRAUMA W CHŁOPSKICH NARRACJACH AUTOBIOGRAFICZNYCH
Abstrakt
W artykule podjęto próbę analizy wyobrażeń współczesnych Słowian wschodnich o historii wieku XX w narracjach autobiograficznych. Jako materiały do pracy posłużyły autobiografie chłopskie, notatki pamiętnikarskie, narracje ustne chłopów o życiu. U podstaw wschodniosłowiańskich opowiadań o przeszłości leży traumatyczna interpretacja historii. W opowiadaniach o przeszłości zasadnicze treści relacji kulturowych są zbieżne z zestawem osobistych i zbiorowych katastrof, mówiącym o rewolucji, wojnie domowe, kolektywizacji, represjach, Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej i powojennym głodzie. Taki typ pamięci, który interpretuje przeszłość jako jedność osobistych i ogólnonarodowych urazów, w artykule uważa się za pamięć traumatyczną.
Słowa kluczowe
historia ustna, biografia, narracja, tradycja ludowa, Słowianie wschodni, pamięć traumatyczna
Bibliografia
Baranova, Vlada Vyacheslavovna. „Rasskazy sovremennykh krest’yan o proshlom i nastoyashchem.” (Ed.) Lur’ye, Mikhail Lazarevich. Traditsiya v fol’klore i literature. Sankt-Peterburg: Izdatel’stvo Sankt-Peterburgskogo gosudarstvennogo univeristeta, 2000. 66–76 [Баранова, Влада Вячеславовна. „Рассказы современных крестьян о прошлом и настоящем.” (Ред.) Лурье, Михаил Лазаревич. Традиция в фольклоре и литературе. Санкт-Петербург: Издательство Санкт-Петербургского государственного университета, 2000. 66–76].
Bragina, Natal’ya Georgiyevna. Pamyat’ v yazyke i kul’ture. Moskva: Yazyki slavyanskikh kul’tur, 2007 [Брагина, Наталья Георгиевна. Память в языке и культуре. Москва: Языки славянских культур, 2007].
Hutton, Patrick H. Istoriya kak iskusstvo pamyati. Transl. Bystrov, Vladimir Yur’yevich. Sankt-Peterburg: Izdatel’stvo “Vladimir Dal’”, 2003 [Хаттон, Патрик Х. История как искусство памяти. Перевод Быстров, Владимир Юрьевич. Санкт-Петербург: Издательство “Владимир Даль”, 2003].
Kleyn, Lev Samuilovich. “Kontseptsiya vremeni v traditsionnoy kul’ture.” (Ed.) Ostrovskiy, Aleksandr Borisovich. Vremya i kalendar’ v traditsionnoy kul’ture. Tezisy dokladov Vserossiyskoy nauchnoy konferentsii. Sankt-Peterburg: Lan’, 2009. 3–9 [Клейн, Лев Самуилович. “Концепция времени в традиционной культуре.” (Ред.) Островский, Александр Борисович Время и календарь в традиционной культуре. Тезисы докладов Всероссийской научной конференции. Санкт-Петербург: Лань, 1999. 3–9].
Razumovskaya, Elena Nikolaevna. “‘Plach s «kukushkoy’. Traditsionnoye neobryadovoye golosheniye russko-belorusskogo pogranichiya.” (Ed.) Tolstoy, Nikita Il’yich. Slavyanskiy i balkanskiy fol’klor. Moskva: Nauka, 1984 160–178 [Разумовская, Елена Николаевна. „Плач с «кукушкой». Традиционное необрядовое голошение русско-белорусского пограничья.” (Ред.) Толстой, Никита Ильич. Славянский и балканский фольклор. Москва: Наука, 1984. 160–178].
Razumovskaya, Elena Nikolaevna. “60 let kolkhoznoy zhizni glazami krest’yan.” Zven’ya 1991, № 1. 113–162. [Разумовская, Елена Николаевна. “60 лет колхозной жизни глазами крестьян.” Звенья 1991, № 1. 113–162].
Rosyjski Panstwowy Uniwersytet w Moskwie Federacja Rosyjska
https://orcid.org/0000-0002-1462-299X
Doktor habilitowana, profesor Centrum Typologii i Semiotyki Folkloru Rosyjskiego Państwowego Uniwersytetu Humanistycznego (RGGU) w Moskwie; autorka monografii Мифы русского народа (2000), Славянский оберег: семантика и структура (2002), Народная демонология Полесья. Языки славянских культур (we współaut. z L.N. Winogradową; t. 1. 2010, t. 2. 2012, t. 3. 2016, t. 4. 2019), a także artykułów o słowiańskiej kulturze tradycyjnej, językach słowiańskich i pragmatyce tekstu.
Kontakt: elena_levka@mail.ru
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
