« Ce corps, finalement, est une oeuvre ». Le vide et le plein des corps chez Devi ou le sens du sacrifice et de la dévoration
Abstrakt
La représentation des corps maltraités, parfois difformes, des personnages, le plus souvent trop maigres, rarement obèses, est l’un des points les plus saillants de l’écriture de Devi. Nous souhaiterions observer en elle une dialectique du vide et du plein. Jeûne ou boulimie cannibale pourraient en effet ne pas simplement incarner, dans un cas une référence hindoue, dans l’autre, les dérives d’une société de consommation occidentale. En comparant la dissémination des formes de la nourriture dans des œuvres « occidentales » de Devi (Les Jours vivants (2013), Manger l’autre (2018)) et dans des œuvres « indo-mauriciennes » (Le Voile de Draupadi (1993), Le Sari vert (2009)), on pourrait y lire les marques d’une ascèse paradoxale, autosacrificielle. Les œuvres s’inscrivent dans la même poétique puissante et obsessionnelle de la chair — généralement abjecte et pourrissante – ouvrant sur une redéfinition de l’humain et du vivant qu'elle commente dans ses essais Fardo (2020) et Deux malles et une marmite (2021). Les romans « s’alimentent» des imaginaires pluriels de l’écrivaine pour construire un questionnement métatextuel sur la radicalité de la création et la nature du Beau.
Bibliografia
Abada Medjo, J.-Cl., & Issur, K. R. (Éd.). (2017). Espaces, mémoires et savoirs dans la fiction d’Ananda Devi. Mosaïques, 3 & 4.
Apter, E. (2006). The Translation Zone. A New Comparative Literature. Princeton, Princeton University Press.
Arino, M. (2009). Souillure et transgression dans quatre romans et récits d’Ananda Devi. In D. Bohler (Éd.), La Souillure (p. 133–143). Bordeaux, Presses universitaires de Bordeaux.
Arnold, M. (2018). Aller vers la dissolution : hybridité, ambivalence et monstruosité chez l’écrivaine mauricienne Ananda Devi. Convergences francophones, 5(2), 59–77. Consulté le 26 mai 2022, sur http://mrujs.mtroyal.ca/index.php/cf/index
Bouillier, V., & Tarabout, G. (Éd.). (2003). Introduction. In V. Bouillier & G. Tarabout (Éd.), Images du corps dans le monde hindou (p. 7–45). Paris, CNRS Éditions.
Bragard, V., & Ravi, S. (Éd.). (2011). Écritures mauriciennes au féminin : penser l’altérité. Paris, L’Harmattan.
Butler, J. (2005). Trouble dans le genre. Le féminisme et la subversion de l’identité (C. Kraus, Trad.). Paris, Gallimard. (Texte original publié en 1990).
Devi, A. (1993). Le Voile de Draupadi. Paris, L’Harmattan.
Devi, A. (2009). Le Sari vert. Paris, Gallimard, coll. « Folio ».
Devi, A. (2011). Les hommes qui me parlent. Paris, Gallimard, coll. « Blanche ».
Devi, A. (2013). Les Jours vivants. Paris, Gallimard, coll. « Blanche ».
Devi, A. (2018). Manger l’autre. Paris, Grasset.
Devi, A. (2020). Fardo. Paris et Lyon, Éditions Cambourakis et Musée des confluences.
Devi, A. (2021). Deux malles et une marmite. Le Palais-sur-Vienne, Éditions Project’îles.
Douglas, M. (2001). De la souillure. Essai sur les notions de pollution et de tabou (A. Guérin, Trad.). Paris, La Découverte. (Texte original publié en 1967).
Dumont, L. (1966). Homo hierarchicus. Le système des castes et ses implications. Paris, Gallimard.
Githire, N. (2009). The Semiotics of (not)-eating: Fasting, Anorexia, & Hunger Strike in Ananda Devi’s Le Voile de Draupadi. Nottingham French Studies, 48(1), 82–93.
Githire, N. (2014). Cannibal Writes: Eating Others in Caribbean and Indian Ocean Women’s. Urbana, University of Illinois Press.
Glissant, É. (1997). Traité du Tout-Monde. Poétique IV. Paris, Gallimard.
Jean-François, E. B. (2016). Poétiques de la violence et récits francophones contemporains. Leiden, Brill & Boston, Rodopi, coll. « Chiasma 39 ».
Kristeva, J. (1980). Pouvoirs de l’horreur. Essai sur l’abjection. Paris, Seuil, coll. « Points ».
Lionnet, F. (2012). Littérature-monde, francophonie et ironie : modèles de violence et violence des modèles. In F. Lionnet (Éd.), Écritures féminines et dialogues critiques. Subjectivité, genre et ironie (p. 173–204). Trou d’eau douce, L’Atelier d’écriture.
Loichot, V. (2013). The Tropics bite back. Culinary Coups in Caribbean Literature. Minneapolis, University of Minnesota Press.
Magdelaine-Andrianjafitrimo, V. (2008). De Sita à Draupadi, les ambivalences d’Anjali et de Vasanti dans Le Voile de Draupadi d’Ananda Devi. In V. Magdelaine-Andrianjafitrimo (Éd.), Draupadi, tissages et textures (p. 165–242). Ille sur tèt, K’A.
Magdelaine-Andrianjafitrimo, V. (2013). Essentialisme stratégique ? Lectures postcoloniales et créolisation à travers Le Sari vert d’Ananda Devi (2009). In Collectif Write Back (Éd.), Postcolonial Studies : Modes d’emploi (p. 379–398). Lyon, Presses universitaires de Lyon.
Magdelaine-Andrianjafitrimo, V. (2016). Échapper à l’emprise ou dévorer l’Autre ? Refus des liens de famille et hybridités fusionnelles dans trois romans mauriciens. Ipotesi, 2. Consulté le 26 mai 2022, https://periodicos.ufjf.br/index.php/ipotesi/article/view/19394
Marson, M. (2006). Carnalité et métamorphoses chez Ananda Devi. Notre Librairie, 163, 64–69.
Meitinger, S. (2008). L’innocence meurtrière : humanité et animalité dans quelques récits d’Ananda Devi. Francofonía, 17, 161–178.
Montaut, A. (2014). Les monstres d’Ananda Devi : radioscopie de la folie ou enquête sur le dire poétique. Purushartha, 32, 11–48.
Onesta, C. (2017). Pluralité du corps et corporalité de l’espace : Les Jours vivants d’Ananda Devi. In J.-Cl. Abada Medjo & K. R. Issur (Éd.). Espaces, mémoires et savoirs dans la fiction d’Ananda Devi. Mosaïques, 3 & 4, 11–23.
Poitevin, G. (2001). Sortir de la sujétion. Essais sur la désubordination des parias de l’Inde, femmes et intouchables. Paris, L’Harmattan.
Ravi, S. (2006). Religion, Health and the Hindu Woman in Mauritius: Ananda Devi’s Le Voile de Draupadi. Kunapipi, 28, 67–77.
Soukaï, C. (2017). Pour une poétique de la décomposition des corps : l’écriture disséminée de la perte créatrice dans l’oeuvre d’Ananda Devi. In J.-Cl. Abada Medjo & K. R. Issur (Éd.). Espaces, mémoires et savoirs dans la fiction d’Ananda Devi. Mosaïques, 3 & 4, 25–40.
Tyagi, R. (2013). Feminism, narration and polyphony. Amsterdam, Rodopi.
Université de La Réunion Reunion
https://orcid.org/0000-0003-0109-5390
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
