Crainte, jalousie, indignation, espoir… ou le chemin vers la reconnaissance des écrivains immigrants au Québec
Abstrakt
This article aims at browsing the reasons why French-speaking authors of ethnic origin had to “fight” for their place in the Quebec literary pantheon and how they have succeeded in doing it. The battle for the recognition of the immigrant writer has proceeded in parallel to the battle fought in the name of recognition of the immigrant himself in the society. It was, in fact, due not only to the outstanding quality of some of these francophone authors’ works, but also to the socio-political circumstances related to the changes occurring in Quebec since the 1960’s. However, as it has been underlined through the “Affaire LaRue”, the only criteria of recognition of anyone’s text should be the quality of their work, otherwise, we fall into other, endless discourses concerning identity, immigration policies, etc. that take us away from literature.
Key words: Literature, Quebec, immigrant, LaRue, recognition.
Bibliografia
Assani-Razaki, Ryad, 2011 : La Main d’Iman. Montréal, L’Hexagone.
Berrouët-Oriol, Robert, 1986/1987 : « L’effet d’exil ». Vice versa, n°17.
Biron, Michel, Dumont, François, Nardout-Lafarge, Élisabeth, éds, 2007 : Histoire de la littérature québécoise. Montréal, Boréal.
Bissoondath, Neil, 1995 : Le Marché aux illusions. La méprise du multiculturalisme. Montréal, Boréal et Liber.
Caccia, Fulvio, 1985 : Sous le signe du Phénix. Entretiens avec quinze créateurs italo-québécois. Montréal, Guernica.
Chartier, Daniel, 2003 : Dictionnaire des écrivains émigrés au Québec 1800—1999. Québec, Nota bene.
Chen, Ying, 1995 : L’ingratitude. Montréal et Arles, Leméac et Actes Sud.
Dion, Robert, 1997 : Le Moment critique de la fiction. Les interprétations de la littérature que proposent les fictions québécoises contemporaines. Québec, Nuit blanche.
Dupuis, Gilles, 2004 : « Le commis voyageur — L’émergence des écritures transmigrantes au Québec ». In : Ertler, Klaus-Dieter, Löschnigg, Martin, éds : Le Canada sous le signe de la migration et du transculturalisme. Frankfurt am Main, Peter Lang.
Garand, Dominique, 2004 : Accès d’origine ou pourquoi je lis encore Groulx, Basile, Ferron… Montréal, Hurtubise HMH.
Giguère, Suzanne, 2001 : Passeurs culturels. Une littérature en mutation. Sainte-Foy, Les Éditions de l’Institut Québécois de Recherche sur la Culture.
L’Hérault, Pierre, 2003 : « L’intervention italo-québécoise dans la reconfiguration de l’espace identitaire québécois ». In : Fratta, Carla, Nardout-Klafarge, Élisabeth, éds : Italies imaginaires du Québec. Montréal, Fides.
Kokis, Sergio, 1994 : Le Pavillon des miroirs. Montréal, XYZ.
Laferrière, Dany, 1985 : Comment faire l’amour avec un Nègre sans se fatiguer. Montréal, VLB éditeur.
Lalonde, Michèle, 1974 : Speak white. Ottawa, Hexagone.
Lamore, Jean, 1992 : « Transculturation : naissance d’un mot ». In : Lacroix, Jean-Michel, Caccia, Fulvio, éds : Métamorphoses d’une utopie. Le pluriculturalisme ethno-culturel en Amérique : un modèle pour l’Europe ? Montréal et Paris, Triptyque et Presses de la Sorbonne nouvelle.
LaRue, Monique, 1996 : L’arpenteur et le navigateur. Montréal, Fides et CETUQ.
Micone, Marco, 1989 : “Speak what”. Jeu, n° 50.
Micone, Marco, 1990 : « De l’assimilation à la culture immigrée ». Possibles, Vol. 14, n° 3.
Micone, Marco, 2003 : « Apprivoiser Babel ». In : Plourde, Michel, éd. : Le français au Québec : 400 ans d’histoire et de vie. Montréal, Fides.
Nepveu, Pierre, 1988 : L’Écologie du réel. Mort et naissance de la littérature québécoise contemporaine. Montréal, Boréal.
Robin, Régine, 1983 : La Québécoite. Montréal, Québec/Amérique.
Vaïs, Michel et Wickham, Philippe, 1994 : « Le brassage des cultures », (table ronde). Jeu, n° 72.
Université de Varsovie
Tina Mouneimné est docteur ès lettres diplômée de l’Université de Varsovie. Intéressée, depui le début de sa recherche, par les identités littéraires plurielles dans la littérature francophone, elle est l’auteure de plusieurs articles sur les écritures migrantes dont le plus récent paru en 2011 et intitulé « La migrance à l’œuvre chez les romanciers d’origine haïtienne au Québec » (in : Michael Brophy et Mary Gallagher, éds : La Migrance à l’œuvre. Repérages esthétiques, étiques et politiques. Bern, Peter Lang).
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
