Sprzeczności i antynomie jako przypadłość demokracji
Abstrakt
Cechą każdego ustroju demokratycznego – w tym także neoliberalnego – ze względu na jego genezę i pełnione funkcje, są pewne antynomie. Celem wyznaczonym w opracowaniu jest próba odpowiedzi na pytanie o to, czy zasadne jest stosowanie kategorii sprzeczności logicznej i sprzeczności dialektycznej w badaniu zagadnienia demokracji. Aby odpowiednio zrozumieć wewnętrzne sprzeczności demokracji neoliberalnej konieczne jest, zdaniem autora, posługiwanie się dialektyką – tak, jak ją rozumieli G.W.F. Hegel i K.Marks.
Punktem wyjścia w rozważaniach autora jest przywołanie pojęcia dialektyki w kontekście analizy demokracji liberalnej. Kolejnymi syntetycznie omówionymi pojęciami w części wstępnej artykułu są
pojęcia sprzeczności i antynomii oraz ich rodzaje, istotne z punktu widzenia tematu i celu opracowania. Pozwalają ona na wskazanie w ostatniej części typowych antynomii demokracji (m.in. ,,władzy ludu”, równości, wolności, większości i mniejszości).
Słowa kluczowe
demokracja; antynomie; sprzeczności; dialektyka; „władza ludu”; równość; wolność; większość; mniejszość
Bibliografia
[Aroĭo, Zh.Zh.] Aройо, Ж. (1984). Экономические противоречия при социализме. Сущность, проявления, разрешение. Москва: Политиздат.
Batiszczew, G. (1981). Dlaczego antynomia oddziela się od prawdy? W: H. Widłaszewski (red.), Sprzeczność dialektyczna. Praca zbiorowa. Warszawa: Książka i Wiedza.
Bell, D. (1994). Kulturowe sprzeczności kapitalizmu. Przeł. S. Amsterdamski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bensaïd, D. (2012). Permanentny skandal. W: G. Agamben i in., Co dalej z demokracją? Warszawa: Książka i Prasa.
Engels, F. (1972). Anty-Dühring. Przewrót w nauce dokonany przez pana Dühringa. W: K. Marks, F. Engels, Dzieła, T. 20. Warszawa: Książka i Wiedza.
Głagolewa, E. (1981). Czy prawdziwe są przeciwstawne określenia wchodzące w skład pojęcia teoretycznego? W: H. Widłaszewski (red.), Sprzeczność dialektyczna. Praca zbiorowa. Warszawa: Książka i Wiedza.
Rozental, M. i in. (1977). Historia dialektyki marksistowskiej. Od powstania marksizmu do etapu leninowskiego. Warszawa: Książka i Wiedza.
Karwat, M. (2007a). Pesymistyczna teoria błędów. W: M. Karwat (red.), Paradoksy polityki. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
Karwat, M. (2007b). Wprowadzenie. Pochwała paradoksu. W: M. Karwat (red.), Paradoksy polityki. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
Kochan, J. (2007). Życie codzienne w matriksie. Filozofia społeczna w ponowoczesności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Kostecki, W. (2007). Wielostopniowa paradoksalność polityki w ujęciu Ricoeura. W: M. Karwat (red.), Paradoksy polityki. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
Kościuszko, K. (2015). Popper – dogmatyzm – dialektyka. Humanistyka i Przyrodoznawstwo, 21, 9–24.
Kozyr-Kowalski, S. (1982). Sprzeczność antagonistyczna. W: T.M. Jaroszewski i in. (red.), Słownik filozofii marksistowskiej. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Ładosz, J. (1973). Materializm dialektyczny. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.
Ładosz, J. (1979). Sprzeczności w rozwoju społeczeństwa socjalistycznego. W: J. Ładosz (red.), Materializm historyczny. Materiały Ogólnopolskiego Zjazdu Filozoficznego. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk: Ossolineum.
Marks, K. (1966). Przyczynek do krytyki ekonomii politycznej. W: K. Marks, F. Engels: Dzieła. T. 13. Warszawa: Książka i Wiedza.
Narski, I. (1981). Dialektyczna sprzeczność i logika poznania. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Popper, Karl R. (1999). Czym jest dialektyka? W: K. R. Popper, Droga do wiedzy. Domysły i refutacje. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Porus, W. (1981). Nie „rozdzielać”, lecz rozróżniać. W: H. Widłaszewski (red.), Sprzeczność dialektyczna. Praca zbiorowa. Warszawa: Książka i Wiedza.
Raj, M.C. (2012). Dialectic Democracy. https://mcrajauthordotcom.wordpress.com/2012/09/01/dialectic-democracy (data dostępu: 9.09.2021).
Sztumski, W., Sztumski, J. (1977). Materializm dialektyczny a współczesne nauki szczegółowe. Warszawa: Książka i Wiedza.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
