Antynomie i problemy polskiej demokracji A.D. 2019
Abstrakt
W tekście, na podstawie opracowań m.in. Giovanniego Sartoriego, Larry’ego Diamonda, Philippe’a Schmittera i Juana J. Linza, zawierających przedstawienie kluczowych potencjalnych wewnętrznych
sprzeczności i paradoksów systemów demokratycznych, zostanie podjęta próba odpowiedzi na pytanie, jakie zasadnicze antynomie i problemy można wskazać w aktualnym funkcjonowaniu polskiego systemu politycznego. W odpowiedzi uwaga zostanie zwrócona m.in. na możliwości istnienia autonomicznej opinii publicznej, przyzwolenie dla realizacji modelu demoautorytarnego oraz sprzyjające temu cechy kultury politycznej, zakres oligarchizacji władzy, głębokość podziałów i konfliktów politycznych, a także zakres autonomii rządzących i państwa wobec Kościoła (jako instytucji względnie niezależnej od opinii publicznej).
Słowa kluczowe
demokracja w Polsce; opinia publiczna; kultura polityczna; konflikty polityczne; model demoautotytarny
Bibliografia
Antoszewski, A. (2019). Demokracja nieliberalna jako populistyczny wariant demokracji większościowej. W: J. Dzwończyk (red.), Polityka i gospodarka. Teoria i praktyka. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego.
Czapiński, J. (2015). Stan społeczeństwa obywatelskiego. W: J. Czapiński, T. Panek (red.), Diagnoza społeczna 2015. Warunki i jakość życia Polaków. Raport. Warszawa: Rada Monitoringu Społecznego.
Dahl, R., Stinebrickner, B. (2007). Współczesna analiza polityczna. Przeł. P.M. Kazimierczak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.
Diamond, L. (2005). Trzy paradoksy demokracji. W: Przyszłość demokracji. Wybór tekstów. Wybór i wstęp P. Śpiewak. Przeł. P. Rymarczyk. Warszawa: Fundacja Aletheia.
Dudek, A. (2014). Polska Republika Chrześcijańska. Jak biskupi robią państwo wyznaniowe. Pobrano z: https://natemat.pl/120821,polska-republika-chrzescijanska (data dostępu: 10.10.2018).
Jarosław Kaczyński: Poza Kościołem jest tylko nihilizm. Ten nihilizm odrzucamy! Pobrano z: https://niezalezna.pl/287065-jaroslaw-kaczynski-poza-kosciolem-jesttylko-nihilizm-ten-nihilizm-odrzucamy (data dostępu: 29.12.2019).
Kaczyński: nie byłoby zwycięstwa bez o. Tadeusza Rydzyka i Rodziny Radia Maryja. Pobrano z: https://wiadomosci.wp.pl/ (data dostępu: 9.11.2018).
Karwat, M. (2016): Pseudodemokratyczne wzorce polityki. W: Antynomie i paradoksy współczesnej demokracji. Red. M. Tobiasz. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
Linz, J. J. (2005): Kilka myśli o zwycięstwie i przyszłości demokracji. W: Przyszłość demokracji. Wybór tekstów. Wybór i wstęp P. Śpiewak. Przeł. P. Rymarczyk. Warszawa: Fundacja Aletheia.
Linz, J. J. (1998): Kryzys, załamanie i powrót do równowagi. W: Władza i społeczeństwo 2. Wybór i oprac. J. Szczupaczyński. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.
Malewska-Szałygin, A. red. (2005). Rozmowy z góralami o polityce. Warszawa: Wydawnictwo Trio.
Mowa nienawiści. Czy naprawdę mamy z nią problem? Pobrano z: https://dorzeczy.pl/obserwator-mediow/90927/Mowa-nienawisci-Czy-naprawde-mamy-z-niaproblem.html (data dostępu: 29.12.2019).
Nowak, J.: Jak boty i sztuczna inteligencja niszczą demokrację 2017. Pobrano z: https://www.forbes.pl/opinie/walka-z-fake-news-jak-boty-niszcza-demokracje/hskhy8h (data dostępu: 31.05.2019).
O polityce, która nie buduje wspólnoty, Komunikat CBOS nr 160/2017. Pobrano z: https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2017/K_160_17.PDF (data dostępu: 29.12.2019).
Ocena rządów PiS po ponad trzech latach sprawowania władzy, Komunikat CBOS nr 18/2019. Pobrano z: https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2019/K_018_19.PDF (data dostępu: 29.12.2019).
Odbiór kampanii wyborczej i aktywność polityczna w internecie przed wyborami do Parlamentu Europejskiego. Komunikat CBOS nr 86/2019. Pobrano z: https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2019/K_086_19.PDF (data dostępu: 29.12.2019).
Pielgrzymka Rodziny Radia Maryja 2018 i premier Mateusz Morawiecki na Jasnej Górze. Pobrano z: https://dziennikzachodni.pl/ (data dostępu: 5 listopada 2018).
Płociński, M. (2019). Badania: większa nienawiść po stronie zwolenników opozycji niż PiS. Pobrano z: https://www.rp.pl/Spoleczenstwo/190129838-Badania-Wieksza-nienawisc-po-stronie-zwolennikow-opozycji-niz-PiS.html (data dostępu: 29.12.2019).
Polacy coraz bardziej podzieleni w opiniach politycznych (sondaż). Pobrano z: https://wiadomosci.dziennik.pl/polityka/artykuly/610759,polacy-podzial-opiniapolityczna-sondaz.html (data dostępu: 29.12.2019).
Psychologiczne charakterystyki elektoratów, Komunikat CBOS nr 102/2019. Pobrano z: https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2019/K_102_19.PDF (data dostępu: 29.12.2019).
Raport: polski internet to pole bitwy politycznych botów 2017. Pobrano z: http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C414727%2Craport-polski-internet-topole-bitwy-politycznych-botow.html (data dostępu: 31.05.2019).
Sartori, G. (1998). Teoria demokracji. Przeł. P. Amsterdamski, D. Grinberg. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Schmitter, Ph. (2005). Demokracja – zagrożenia i problemy. W: Przyszłość demokracji. Wybór tekstów. Wybór i wstęp P. Śpiewak. Przeł. P. Rymarczyk. Warszawa: Fundacja Aletheia.
Schumpeter, J. (2009): Kapitalizm, socjalizm, demokracja. Przeł. M. Rusiński. Warszawa Wydawnictwo Naukowe PWN.
Skarżyńska, K. (2012). Dla kogo Polska jest sprawiedliwie urządzonym, a dla kogo najlepszym krajem do życia? Studia Ekonomiczne nr 4 (LXXV) s. 537–538. Pobrano z: www.inepan.waw.pl (data dostępu: 29.12.2019).
Stosunek Polaków do związków homoseksualnych, Komunikat CBOS nr 90/2019. Pobrano z: https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2019/K_090_19.PDF (data dostępu: 29.12.2019).
Sztompka, P. (2002). Socjologia. Analiza społeczeństwa. Kraków: Znak.
Werdykt wyborczy może odwrócić rzekę. Z prof. Andrzejem Zollem rozmawia Maciej Stasiński. Gazeta Wyborcza 24–25 lutego 2018.
Wiatr, J. (2019). Nowy autorytaryzm. Kryzys czy kres liberalnej demokracji. W: Dzwończyk J. (red.), Polityka i gospodarka. Teoria i praktyka. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego.
Winiewski, M.i in. [Hansen K., Bilewicz, Soral W., Świderska A., Bulska D.] (2017): Mowa nienawiści, mowa pogardy. Pobrano z: http://www.batory.org.pl/upload/files/pdf/MOWA_NIENAWISCI_MOWA_POGARDY_INTERNET. pdf (data dostępu: 29.12.2019).
Wybory samorządowe a poczucie podmiotowości obywatelskiej. Komunikat CBOS nr 120/2018. Pobrano z: https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2018/K_120_18.PDF (data dostępu: 29.12.2019).
Zasady demokracji i ich realizacja w Polsce, Komunikat CBOS nr 107/2017. Pobrano z: https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2017/K_107_17.PDF (data dostępu: 29.12.2019).
Żyromski, M. (2007). Teorie elit a systemy polityczne. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
