Conditions for the implementation of the commune’s financial policy in Poland

Marcin Hyski; Dorota  Chudy-Hyski

doi:10.31261/spus.16297

Opublikowane: 2024-12-30

2024

Uwarunkowania realizacji polityki finansowej gminy w Polsce

Marcin Hyski , Dorota Chudy-Hyski

Dział: Polityki publiczne

https://doi.org/10.31261/spus.16297

Abstrakt

Celem artykułu jest opis uwarunkowań realizacji polityki finansowej przez gminę. W tekście poddano analizie dwa zasadnicze obszary związane z funkcjonowaniem gminnego szczebla samorządu terytorialnego. Na wstępie artykuł omawia istotę gminy i wskazuje jej miejsce w organizacji życia publicznego w Polsce. Gminę scharakteryzowano jako podmiot władzy i administracji, ze szczególnym naciskiem na istotę samorządu terytorialnego i pojęcie gminy w polskim systemie prawnym. W dalszej części artykuł skupia się na sposobie funkcjonowania gminy i realizowanych przez nią zadaniach ze szczególnym uwzględnieniem metody ich realizowania. Omówione zostaje tu zagadnienie racjonalnego działania oraz kwestia efektywności realizacji zadań własnych gminy. Na tym tle scharakteryzowano także uwarunkowania finansowe wypełniania zadań przez gminę w aspekcie realizacji autonomicznej polityki finansowej. W przedstawionej analizie uwzględniono m.in. możliwości gromadzenia przez gminę środków finansowych, autonomię gospodarki finansowej i zasady jej prowadzenia.

Słowa kluczowe:

gmina , zadania własne gminy , polityka finansowa

Pobierz pliki

PDF (English)

Zasady cytowania

Hyski, M., & Chudy-Hyski, D. (2024). Uwarunkowania realizacji polityki finansowej gminy w Polsce. Studia Politicae Universitatis Silesiensis, 23–37. https://doi.org/10.31261/spus.16297

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.

Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.

1. Licencja

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.

2. Oświadczenie Autora

Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.

Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.

UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).

3. Prawa użytkownika

Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.

4. Współautorstwo

Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.

Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).

Bibliografia

Adamiak, J. (2005). Finanse jednostek samorządu terytorialnego. In W. Kosiedowski (ed.), Samorząd terytorialny w procesie rozwoju regionalnego i lokalnego (pp. 131–253). Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa.
Google Scholar

Adamiak, J. (2012). Wieloletnia prognoza finansowa jako narzędzie zarządzania finansami lokalnymi. Finanse Komunalne, 1–2, 73–80.
Google Scholar

Banaszak, B. (2009). Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. C.H. Beck.
Google Scholar

Będziszczak, M. (2010). Władztwo dochodowe i dochody gmin w sytuacji spowolnienia gospodarczego. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 646: Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, 39, 95–105.
Google Scholar

Bogacki, S., & Bulzak, A. (2012). Wieloletnie Prognozy Finansowe jako narzędzie rozwoju jednostki samorządu terytorialnego. Zeszyty Naukowe WSEI, Seria Ekonomia, 2(5), 35–60.
Google Scholar

Borodo, A. (2004). Samorząd terytorialny. System prawnofinansowy. LexisNexis.
Google Scholar

Borodo, A. (2011). System finansowy samorządu terytorialnego w Polsce. Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa Dom Organizatora.
Google Scholar

Bosak, M., & Majka, P. (2015). Jawność gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego w świetle regulacji prawa finansów publicznych i prawa pracy. In B. Dolnicki (ed.), Jawność w samorządzie terytorialnym (pp. 97–106). Wolters Kluwer.
Google Scholar

Brzozowska, K., & Kogut-Jaworska, M. (2016). Władztwo podatkowe w ocenie samodzielności dochodowej gmin w Polsce. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio H – Oeconomia, 1(50), 327–337, DOI: http://dx.doi.org/10.17951/h.2016.50.1.327.
Google Scholar

Cabała, P. (2007). Wprowadzenie do prakseologii. Przegląd zasad skutecznego działania. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie.
Google Scholar

Chojna-Duch, E. (2001). Polskie prawo finansowe. Finanse publiczne. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Dylewski, M. (2016). Problemy wykorzystania WPF w zarządzaniu finansami jednostki samorządu terytorialnego. Studia Ekonomiczne, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 273, 49–61.
Google Scholar

Feret, E. (2013). Samodzielność finansowa jednostek samorządu terytorialnego gwarancją samorządnego działania społeczności lokalnych. In W. Skrzydło, W. Szapował, K. Eckhardt, & P. Steciuk (eds.), Prawo naszych sąsiadów, tom 1: Konstytucyjne podstawy budowania i rozwoju społeczeństwa obywatelskiego w Polsce i na Ukrainie – dobre praktyki. Wyższa Szkoła Prawa i Administracji, 126–147.
Google Scholar

Gliniecka, J. (2015). Przejrzystość i jawność jako reguły gospodarowania publicznymi środkami pieniężnymi. Gdańskie Studia Prawnicze, XXXIII, 155–175.
Google Scholar

Grad, M. (2014). Wieloletnia prognoza finansowa jako instrument zarządzania finansami jednostek samorządu terytorialnego. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 40, 55–65.
Google Scholar

Grobicka-Madej, K., Mażewski, L., Pawlik, K., & Sobolewska, A. (2015). Ustawa o samorządzie gminnym z komentarzem. INFOR.
Google Scholar

Jagoda, J. (2016). Prawne przesłanki samodzielności samorządu terytorialnego. In J. Korczak (ed.), Administracja publiczna pod rządami prawa. Księga pamiątkowa z okazji 70-lecia urodzin prof. zw. dra hab. Adama Błasia (pp. 139–151). E-Wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar

Jastrzębska, M. (2012). Finanse jednostek samorządu terytorialnego. Wolters Kluwer.
Google Scholar

Jóźwiak, M., Walczak, P., & Wiktorowska, U. (2010). Wieloletnia prognoza finansowa. Sporządzanie i uchwalanie. Municipium.
Google Scholar

Kogut-Jaworska, M. (2008). Instrumenty interwencjonizmu lokalnego w stymulowaniu rozwoju gospodarczego. CeDeWu.pl.
Google Scholar

Kołaczkowski, B., & Ratajczak, M. (2016). Dochody z działalności gospodarczej na tle międzywojennych rozwiązań prawnych. Prawo Budżetowe Państwa i Samorządu, 3(4), DOI: http://dx.doi.org/10.12775/.
Google Scholar

Komunikat nr 23 Ministra Finansów z dnia 16 grudnia 2009 r. w sprawie standardów kontroli zarządczej dla sektora finansów publicznych. Dziennik Urzędowy Ministra Finansów, 2009, 84.
Google Scholar

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Dziennik Ustaw, 1997, 483, as amended.
Google Scholar

Kowalczyk, L. (2004). Zarządzanie miastem. In R. Brol (ed.), Ekonomika i zarządzanie miastem (pp. 160–183). Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu.
Google Scholar

Łyszkiewicz, M. (2013). Znaczenie samodzielności dochodowej. Gazeta Samorządu i Administracji, 7, 19–20.
Google Scholar

Malikowski, J. (2011). Instytucjonalizacja ładu gminnego. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica, 37, 5–26.
Google Scholar

Milewska, A. (2017). Samodzielność finansowa gmin w kontekście realizacji dochodów budżetowych. Zarządzanie Finansami i Rachunkowość, 4(5), 51–60, DOI: https://doi.org/10.22630/ZFIR.2017.5.4.26.
Google Scholar

Mulawa, M. (2004). Podmiotowość osobowości prawnej samorządu terytorialnego. Samorząd Terytorialny, 3, 5–23.
Google Scholar

Nahotko, S. (2000). Kontrola finansowa w zarządzaniu przedsiębiorstwem w aspekcie standardów europejskich. Oficyna Wydawnicza Ośrodka Postępu Organizacyjnego.
Google Scholar

Nucińska, J. (2012). Źródła informacji o gospodarce finansowej JST w kontekście zasady jawności finansów publicznych. In J. Buko (ed.), Gospodarka finansowa jednostek samorządu terytorialnego wobec procesów rozwoju regionów. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 727, Ekonomiczne Problemy Usług, 100, 141–151.
Google Scholar

Olejniczak-Szałowska, E. (2013). Zasada sprawności działań administracji (zasada efektywności). In M. Stahl (ed.), Prawo administracyjne. Pojęcia, instytucje, zasady w teorii i orzecznictwie (pp. 227–231). Wolters Kluwer.
Google Scholar

Osiatyński, J. (2006). Finanse publiczne. Ekonomia i polityka. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Owsiak, K. (2014). Wieloletnia prognoza finansowa jako instrument zarządzania finansami jednostek samorządu terytorialnego. Studia Ekonomiczne, 198, part. 1, 167–176.
Google Scholar

Patrzałek, L. (2010). Finanse samorządu terytorialnego. Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.
Google Scholar

Piotrowska-Marczak, K. (1997). Finanse lokalne w Polsce. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Przybysz, P. (2000). Współczesna teoria prawa administracyjnego wobec klasycznych konstrukcji pojęciowych. Samorząd Terytorialny, 1–2, 58–67.
Google Scholar

Rajca, L. (2004). Konstrukcja osobowości prawnej samorządu terytorialnego. Samorząd Terytorialny, 3, 5–23.
Google Scholar

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 10 stycznia 2013 r. w sprawie wieloletniej prognozy finansowej jednostki samorządu terytorialnego. Dziennik Ustaw, 2015, 92.
Google Scholar

Sarnecki, P. (ed.) (2014). Prawo konstytucyjne RP. C.H. Beck.
Google Scholar

Sawicka, K. (2012). Wieloletnia prognoza finansowa a racjonalizacja wydatków jednostek samorządu terytorialnego. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio H – Oeconomia, 3(46), 241–249.
Google Scholar

Sawicka, K. (2013). Finanse samorządu terytorialnego – podstawy wyodrębniania, struktura. In J. Korczak (ed.), Województwo – region – regionalizacja. 15 lat
Google Scholar

po reformie terytorialnej i administracyjnej (pp. 285–302). Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa.
Google Scholar

Sawicka, K. (2015). Podstawy prawne dokonywania wydatków publicznych przez jednostki samorządu terytorialnego na tle odpowiedzialności z tytułu naruszenia dyscypliny finansów publicznych. In A. Babczuk, W. Robaczyński, A. Talik (eds.), Dyscyplina finansów publicznych. Podstawy i zakres odpowiedzialności (pp. 10–14). C.H. Beck.
Google Scholar

Schmidt, E., Groeneveld, S., & Van de Walle, S. (2017). A change management perspective on public sector cutback management: towards a framework for analysis. Public Management Review, 10(19), 1538–1555, DOI: https://doi.org/10.1080/14719037.2017.1296488.
Google Scholar

Starzyńska, K. (2015). Budżet jako narzędzie gospodarki finansowej gminy. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach, 104, Administracja i Zarządzanie, 31, 295–302.
Google Scholar

Szewczuk, A. (2006). Samorząd terytorialny jako główny kreator rozwoju lokalnego i regionalnego. In T. Famulska, J. Nowakowski (eds.), Finanse i bankowość w integrującej się Unii Europejskiej (pp. 57–74). Centrum Doradztwa i Informacji Difin.
Google Scholar

Szołno, O. (2018). Uwarunkowania racjonalności w gospodarowaniu środkami publicznymi w jednostkach samorządu terytorialnego. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 513, 373–382.
Google Scholar

Tarno, J. P. (2004). Pojęcie i istota samorządu terytorialnego. In J. P. Tarno (ed.), Samorząd terytorialny w Polsce (pp. 17–36). LexisNexis.
Google Scholar

Tarno, J. P., Sieniuć, M., Sulimierski, J., Wyporska, J. (2002). Samorząd terytorialny w Polsce. LexisNexis.
Google Scholar

Ustawa z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Dziennik Ustaw, 2016, 198, as amended.
Google Scholar

Ustawa z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Dziennik Ustaw, 2013, 168, as amended.
Google Scholar

Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Dziennik Ustaw, 2013, 885, as amended.
Google Scholar

Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Dziennik Ustaw, 2015, 1515, as amended.
Google Scholar

Witalec, W. (2011). Wieloletnia prognoza finansowa jednostki samorządu terytorialnego. Budżet Samorządu Terytorialnego, 17, 5–19.
Google Scholar

Woźniak, B. (2004). Zasady funkcjonowania i zakres publicznego systemu finansowego. In B. Pietrzak, Z. Polański, & B. Woźniak (eds.), System finansowy w Polsce (pp. 425–494). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Wyszkowska, D. (2017). Samodzielność dochodowa jednostek samorządu terytorialnego – Polska na tle wybranych krajów Unii Europejskiej. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio H –Oeconomia, 5(51), 371–380, DOI: http://dx.doi.org/10.17951/h.2017.51.5.371.
Google Scholar