Środki ochrony konstytucyjnych praw i wolności
Abstrakt
Abstract: Remedies for the protection of constitutional rights and freedoms The only way for human and citizens’ rights and freedoms indicated by Chapter II of the Constitution of the Republic of Poland to be fully realized is providing an effective system of remedies for the protection of constitutional rights and freedoms. As it has been repeatedly emphasized in the case‑lawn of both the European Court of Human Rights and the Polish Constitutional Tribunal, such legal institutions as the right to court, the right to constitutional complaint, or the right to file a complaint with the European Court of Human Rights play a major role in guaranteeing the actual existence of the rights and freedoms granted by the Constitution. This reality is also backed by statistical data which unanimously suggest that persons whose rights and freedoms are infringed upon quite frequently use the legal remedies granted to them. Therefore, it seems necessary to analyze the structure of remedies for the protection of constitutional rights and freedoms.
Key words: human and citizens’ rights, remedies for the protection of constitutional rights and freedoms, the right to court, the right to constitutional complaint, the right to file.
Bibliografia
Balicki R.: Rzecznik Praw Obywatelskich. W: Prawa i wolności obywatelskie w Konstytucji RP. Red. B. Banaszak, A. Preisner. Warszawa 2002.
Banaszak B.: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Warszawa 2012.
Druk sejmowy nr 122/VIII kadencja Sejmu — uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.
Garlicki L.: Komentarz do art. 77 Konstytucji. W: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Red. L. Garlicki. Warszawa 2007.
Garlicki L.: Komentarz do art. 8 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. W: Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Komentarz do artykułów 1—18. Red. L. Garlicki. Warszawa 2010.
Garlicki L.: Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu. Warszawa 2014.
Garlicki L.: Prawo do sądu. W: Prawa człowieka. Model prawny. Red. R. Wieruszewski. Wrocław—Warszawa—Kraków 1991.
Gołaczyński J., Krzywonos A.: Prawo do sądu. W: Prawa i wolności obywatelskie w Konstytucji RP. Red. B. Banaszak, A. Preisner. Warszawa 2002.
http://bip.ms.gov.pl/pl/prawa‑czlowieka/europejski‑trybunal‑praw‑czlowieka/opracowania‑i‑analizy‑standardy‑w‑zakresie‑ochrony‑praw‑czlowieka/zestawienia‑kwartalne‑wyrokowetpcz‑w‑sprawach‑polskich/, stan na dzień 12 grudnia 2015 r.
http://bip.ms.gov.pl/pl/prawa‑czlowieka/europejski‑trybunal‑praw‑czlowieka/o‑trybunale/ (dostęp: 5.06.2015).
http://ipo.trybunal.gov.pl/ipo/Szukaj?cid=5.
http://trybunal.gov.pl/fileadmin/content/dokumenty/wystapienia/Andrzej_Rzeplinski/ZOSTK‑8‑04‑2015.pdf. (dostęp 5.06.2015).
http://www.echr.coe.int/Documents/Stats_analysis_2014_ENG.pdf, stan na dzień 3 czerwca 2015 r.
http://www.echr.coe.int/Documents/Stats_analysis_2014_ENG.pdf, stan na dzień 6 czerwca 2015 r.
https://www.rpo.gov.pl/pliki/14298762150.pdf (dostęp: 5.06.2015).
Jagielski M.: Status prawny jednostki. W: Polskie prawo konstytucyjne na tle porównawczym. Red. R.M. Małajny. Warszawa 2013.
Kondak I.: Komentarz do art. 34 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. W: Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Komentarz do artykułów 19—59. Red. L. Garlicki. Warszawa 2010.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. 1997, nr 78, poz. 483).
Kremis J.: Komentarz do art. 417 Kodeksu cywilnego. W: Kodeks cywilny. Komentarz. Red. E. Gniewek. Warszawa 2011.
Łabno A.: Skarga konstytucyjna w Konstytucji III RP. W: Prawa i wolności obywatelskie w Konstytucji RP. Red. B. Banaszak, A. Preisner. Warszawa 2002.
Łabno A.: Trybunał Konstytucyjny. W: Polskie prawo konstytucyjne. Red. W. Skrzydło. Lublin 2008.
Malinowska I.: Rzecznik Praw Obywatelskich w systemie ochrony praw i wolności w Polsce. Warszawa 2007.
Nowicki M.A.: Wokół Konwencji Europejskiej. Komentarz do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Warszawa 2013.
Pieniążek A.: Rzecznik Praw Obywatelskich w systemie organów państwa. W: Ustrój i struktura aparatu państwowego i samorządu terytorialnego. Red. W. Skrzydło. Warszawa 1997.
Postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 24 października 2001 r., sygn. akt: SK 10/01, LEGALIS nr 50925.
Postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 5 grudnia 1997 r., sygn. akt: Ts 1/97, LEGALIS nr 10397.
Postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 5 lipca 2005 r., sygn. akt: Ts 155/04, LEGALIS nr 70982.
Postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 7 grudnia 2004 r., sygn. akt: Ts 99/04, LEGALIS nr 67684.
Sarnecki P.: Komentarz do art. 45 Konstytucji. W: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Red. L. Garlicki. Warszawa 1999.
Sarnecki P.: Komentarz do art. 5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Red. L. Garlicki. Warszawa 2007.
Świeca J.: Ustawa o Rzeczniku Praw Obywatelskich. Komentarz. Warszawa 2010.
Trzciński J.: Komentarz do art. 79 Konstytucji. W: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Red. L. Garlicki. Warszawa 2007.
Trzciński J.: Komentarz do art. 80 Konstytucji. W: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Red. L. Garlicki. Warszawa 2007.
Ustawa z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich, Dz.U. 1987, nr 21, poz. 123 z późn. zm.
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy, Dz.U. 1997, nr 90, poz. 557.
Ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. 1997, nr 102, poz. 643).
Ustawa z dnia 6 stycznia 2000 roku o Rzeczniku Praw Dziecka, Dz.U. 2000, nr 6, poz. 69 z późn. zm.
Ustawa z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U. 2004, nr 179, poz. 1843).
Ustawa z dnia 25 czerwca 2015 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. 2015, poz. 1064).
Ustawa z dnia 19 listopada 2015 r. o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. 2015, poz. 1928).
Ustawa z dnia 22 grudnia 2015 r. o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. 2015, poz. 2217).
Winczorek P.: Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku. Warszawa 2008.
Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 21 lutego 1975 r. w sprawie Golder v. The United Kingdom, HUDOC nr 4451/70.
Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 24 kwietnia 1990 r. w sprawie Kruslin v. France, HUDOC nr 11801/85.
Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 13 lipca 1995 r. w sprawie Tolstoy Miloslavsky v. The United Kingdom, HUDOC nr 18139/91.
Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 4 maja 2000 r. w sprawie Rotaru v. Romania, HUDOC nr 28341/95.
Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 13 grudnia 2001 r. w sprawie Metropolitan Church of Bessarabia and Others v. Moldova, HUDOC nr 45701/99.
Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 12 kwietnia 2005 r. w sprawie Shamayev and Others v. Georgia and Russia, HUDOC nr 36378/02.
Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 10 stycznia 2008 r. w sprawie Varnava i inni przeciwko Turcji, HUDOC nr 16064/90.
Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 28 kwietnia 2008 r. w sprawie Burden v. The United Kingdom, HUDOC nr 13378/05.
Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 20 kwietnia 2010 r. w sprawie Z. przeciwko Polsce, HUDOC nr 46132/08.
Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 27 maja 2014 r. w sprawie Goławski i Pisarek przeciwko Polsce, HUDOC nr 32327/10.
Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 27 maja 2014 r. w sprawie Hoszowski przeciwko Polsce, HUDOC nr 40988/09.
Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 14 kwietnia 2015 r. w sprawie Gawrecki przeciwko Polsce, HUDOC nr 56713/09.
Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 7 lipca 2015 r. w sprawie Rutkowski i inni przeciwko Polsce, HUDOC nr 72287/10.
Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 15 września 2015 r. w sprawie Mogielnicki przeciwko Polsce, HUDOC nr 42689/09.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 7 stycznia 1992 r., sygn. akt: K 8/91, LEGALIS nr 10109.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 9 czerwca 1998 r., sygn. akt: K 28/97, LEGALIS nr 10441.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 14 grudnia 1999 r., sygn. akt: SK 14/98, LEGALIS nr 45628.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 grudnia 2001 r., sygn. akt: SK 18/00, LEGALIS nr 52235.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 11 grudnia 2001 r., sygn. akt: SK 16/00, LEGALIS nr 51678.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 13 maja 2002 r., sygn. akt: SK 32/01, LEGALIS nr 54112.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 11 czerwca 2002 r., sygn. akt: SK 5/02, LEGALIS nr 54428.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 28 lipca 2004 r., sygn. akt: P 2/04, LEGALIS nr 64210.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 31 marca 2005 r., sygn. akt: SK 26/02, LEGALIS nr 67743.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 16 stycznia 2006 r., sygn. akt: SK 30/05, LEGALIS nr 72310.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 22 maja 2007 r., sygn. akt: SK 70/05, LEGALIS nr 86770.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 8 grudnia 2009 r., sygn. akt: SK 34/08, LEGALIS nr 179343.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 marca 2016 r., sygn. akt: K 47/15, opublikowany dnia 16 marca 2016 r. w Orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. Zbiór Urzędowy. Seria A, poz. 2.
Zakrzewski W.: Zasada wolności i praw człowieka i obywatela. W: Polskie prawo konstytucyjne. Red. W. Skrzydło. Lublin 2008.
Zieliński A.: Sądowe i pozasądowe środki ochrony praw obywatelskich. W: Prawa i wolności obywatelskie w Konstytucji RP. Red. B. Banaszak, A. Preisner. Warszawa 2002.
Zoll A.: Problemy realizacji prawa każdego do pomocy Rzecznika Praw Obywatelskich. W: Wolności i prawa jednostki oraz ich gwarancje w praktyce. Red. L. Wiśniewski. Warszawa 2006.
Uniwersytet Śląski w Katowicach
magister prawa, doktorant w Katedrze Prawa Konstytucyjnego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, aplikant radcowski. Od 2014 r. związana z Kancelarią Radcy Prawnego Jacka Sznajdera „Vis Legis” w Tarnowskich Górach. Zasadniczym przedmiotem zainteresowań autorki pozostają kwestie dotyczące praw i wolności człowieka i obywatela. Obszar jej naukowych zainteresowań obejmuje również problematykę prawa prasowego.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
