Kryzys kultury europejskiej w ujęciu Leszka Kołakowskiego
Abstrakt
Abstract: Drawing on the Heglian interpretation of history, which suggests that no epoch is able to properly identify itself, Leszek Kołakowski ponders the crisis of the 20th-century European civilization. Not knowing the fundamentals of one’s own culture is defined by the philosopher as an aspect of postmodern Europe. An attempt at defining one’s own civilization is to be simultaneously an effort made to define oneself — a human being. For Kołakowski, the problem of postmodernity results from the triumph of rationality, in particular the idea of modern rationality. Therefore, the analysis of European culture is to be merely a stimulus to investigate the condition of European civilization, namely its intellectual condition, but also, and more importantly, an attempt at answering the question on how to deal with the decay of humanism, the collapse of values and “the idolatry of politics.” Kołakowski points out to the spirit of self-criticism and uncertainty, which is the feature of European culture and turns out to be an opportunity to uphold its spiritual certainty.
Key words: Leszek Kołakowski, European civilization, the crisis of culture, “the idolatry of politics”Bibliografia
Adorno T.: Dialektyka negatywna. Przekł. i wstęp K. Krzemieniowa przy współpr. S. Krzemienia-Ojaka. Warszawa 1986.
Dymarski Z: Dwugłos o złu. Ze studiów nad myślą Józefa Tischnera i Leszka Kołakowskiego. Gdańsk 2009.
Gadacz T.: Historia filozofii XX wieku. T. 1. Kraków 2009.
Grudziński L.: Dylematy ludzkiej egzystencji. Leszek Kołakowski jako krytyk współczesnej kultury. W: Filozofia i myśl społeczna Leszka Kołakowskiego. Materiały konferencji zorganizowanej w Radomiu w dniu 27 maja 1994 r. przez Radomskie Towarzystwo Naukowe. Red. S. Jedynak, G. Łuszkiewicz. Radom 1995.
Grynberg H.: Winię Europę. W: H. Grynberg: Monolog polsko-żydowski. Wołowiec 2003.
Hartman J.: Sokrates na polskiej biesiadzie. „Gazeta Wyborcza”, 28 lutego 2014, http://wyborcza.pl/magazyn/1,136820,15545476,Sokrates_na_polskiej_biesiadzie.html (dostęp: 09.07.2014).
Kaute W.: Holocaust jako problem europejskiej kultury. W: Człowiek przeciwko człowiekowi. Dwudziestowieczne ludobójstwo systemów totalitarnych. Red. I.S. Grat. Białystok 2006.
Kaute W.: Leszek Kołakowski-„Najwybitniejszy filozof polski”. „Gazeta Uniwersytecka UŚ” 2002, nr 10—11, http://gu.us.edu.pl/node/214031 (dostęp: 05.07.2014).
Kaute W.: Polityka jako urzeczywistnienie filozofii. Tradycja i współczesność. W: Filozofia i polityka w XX wieku. Red. M. Szulakiewicz. Kraków 2001.
Kłoczowski A.: Więcej niż mit. Leszka Kołakowskiego spory o religię. Kraków 1994.
Kołakowski L.: Bałwochwalstwo polityki. W: L. Kołakowski: Moje słuszne poglądy na wszystko. Kraków 1999.
Kołakowski L.: Czy diabeł może być zbawiony i 27 kazań. Londyn 1984.
Kołakowski L.: Epistemologia strip-tease’u. W: L. Kołakowski: Pochwała niekonsekwencji. Pisma rozproszone sprzed roku 1968. T. 3. Londyn 2002.
Kołakowski L.: Fabulamundi i nos Kleopatry. W: L. Kołakowski: Czy diabeł może być zbawiony i 27 kazań. Londyn 1984.
Kołakowski L.: Główne nurty marksizmu. T. 1. Warszawa 1989.
Kołakowski L.: Kapłan i błazen (Rozważania o teologicznym dziedzictwie współczesnego myślenia). W: L. Kołakowski: Pochwała niekonsekwencji. Pisma rozproszone sprzed roku 1968. T. 2. Londyn 2002.
Kołakowski L.: Myśli wyszukane. Red. A. Pawelec. Kraków 2000.
Kołakowski L.: O tolerancji. W: L. Kołakowski: Mini wykłady o maxi sprawach. Kraków 2004.
Kołakowski L.: Obecność mitu. Warszawa 2005.
Kołakowski L.: Odwet sacrum w kulturze świeckiej. W: Czy diabeł może być zbawiony i 27 kazań. Londyn 1984.
Kołakowski L.: Ogólna teoria nie-uprawiania ogrodu. „Zeszyty Literackie” 1986, nr 15.
Kołakowski L.: Samozatrucie otwartego społeczeństwa. W: L. Kołakowski: Cywilizacja na ławie oskarżonych. Warszawa 1990.
Kołakowski L.: Szukanie barbarzyńcy. Złudzenie uniwersalizmu kulturalnego. W: L. Kołakowski: Cywilizacja na ławie oskarżonych. Warszawa 1990.
Kołakowski L.: Wielka encyklopedia filozofii i nauk politycznych. W: L. Kołakowski: Moje słuszne poglądy na wszystko. Kraków 1999.
Kołakowski L.: Wieś utracona. W: L. Kołakowski: Czy diabeł może być zbawiony i 27 kazań. Londyn 1984.
Mordka C.: Od Boga historii do historycznego Boga: wprowadzenie do filozofii Leszka Kołakowskiego. Lublin 1997.
Ortega y Gasset J.: Bunt mas. Przeł. P. Niklewicz. Warszawa 2004.
Ortega y Gasset J.: Sobre un Goethe bicentenario. In: J. Ortega y Gasset: Obras completas. T. 9: (1933-1948): Obra póstuma.
Pascal B.: Myśli. Przeł. T. Żeleński (Boy). Warszawa 1968.
Polit K.: Kryzys cywilizacji Zachodu w myśli José Ortegi y Gasseta. Lublin 2005.
Popper K.R.: Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie. T. 1: Urok Platona. Przeł. H. Krahelska. Warszawa 2006.
Przyszłość w rękach humanistów. „Tygodnik Powszechny” 2014, nr 8, http://tygodnik.onet.pl/nr-8-3372-23-lutego-2014 (dostęp:09.07.2014).
Uniwersytet Śląski w Katowicach
magister filozofii, adiunkt w Zakładzie Teorii Polityki i Myśli Politycznej w Instytucie Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Członek Polskiego Towarzystwa Nauk Politycznych oraz European Consortium for Political Research. Zainteresowania naukowe skupiają się na doktrynach europejskiej myśli społecznej i politycznej XIX i XX wieku. Podejmowane zagadnienia znajdują się w obrębie szeroko rozumianej historii idei, filozofii polityki, filozofii społecznej oraz kwestii z zakresu antropologii filozoficznej, które pozwalają na konstatacje dotyczące człowieka i jego miejsca w społeczeństwie i państwie (odwieczne pytanie o conditio humana). Ponadto zainteresowania koncentrują się również na polskiej myśli społeczno-politycznej II połowy XX wieku, w szczególności nad zagadnieniem „heglowskiego ukąszenia”, szczególnie na myśli Leszka Kołakowskiego.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
