Rosja w polityce Polski i Niemiec na przełomie pierwszej i drugiej dekady XXI wieku. Zakres zbieżności i różnicy stanowisk
Abstrakt
Abstract: Russia in the Polish and German policy at the beginning of the second decade of the 21st century. The range of convergences and discrepancies
The aim of the present article is to outline the characteristics of Polish and German policy towards East, especially towards Russia. The author indicates the areas of common and different interests as well as objectives in the Polish and German policy towards East, particularly at the beginning of the second decade of the 21st century. In spite of observing fewer differences between Poland and Germany in their present policy towards Russia, the article aims to emphasize the discrepancies that still exist and are visible in the bilateral as well as multilateral relations.
At the beginning of the second decade of the 21st century, the Polish and German positions towards Russia and post-soviet countries are noticeably more coherent than before. One of the main reasons is the modification of Polish Eastern policy by introducing pragmatic thinking (so-called positive realism), implemented at the end of 2007 by the Polish government run by the Civic Platform (PO) and Polish People’s Party (PSL). At the same time, the Angela’s Merkel government introduced more critical attitude towards Russia.
Nonetheless, in spite of growing convergence of interests in Polish and German policy towards Russia, there have been significant discrepancies. The main differences have been related to the role of Russia in the Commonwealth of Independent States and in the European security system. Therefore, Poland and Germany have had different opinion on the role of Russia: should it be a partner or a threat? To what extend the process of Europeanization of Russia should be introduced? There is also a discrepancy between Poland and Germany related to the following question: which relations among the post-soviet countries should be prioritized, should it be relations with Ukraine or with Russia?
Key words: eastern policy, common and different interests, multilateral relationsBibliografia
Bertram Ch.: Die NATO braucht Russland, www.zeit.de/politik/ausland/2010-07/russland-nato (dostęp: 29.03.2011).
Bieleń S., Skrzypek A.: Wstęp. W: Geopolityka w stosunkach polsko-rosyjskich. Red. S. Bieleń, A. Skrzypek. Warszawa 2012.
Bieleń S.: Polska między Niemcami a Rosją-determinizm czy pluralizm geopolityczny? W: Polityka zagraniczna Polski po wstąpieniu do NATO i do Unii Europejskiej. Problemy tożsamości i adaptacji. Red. S. Bieleń. Warszawa 2010.
Bieleń S.: Szanse na pojednanie polsko-rosyjskie w świetle wyzwań geopolitycznych. W: Geopolityka w stosunkach polsko-rosyjskich. Red. S. Bieleń, A. Skrzypek. Warszawa 2012.
Błasiak W.: Pomiędzy centrum a peryferiami na progu XXI wieku. Geopolityka i ekonomika Polski i Europy Środkowo-Wschodniej w warunkach integracji europejskiej i światowej depresji gospodarczej. Katowice 2013.
Brzeziński Z.: Strategiczna wizja. Ameryka a kryzys globalnej potęgi. Kraków 2013.
Czarny R.M.: Gazociąg Północny a bezpieczeństwo energetyczne Polski ze szczególnym uwzględnieniem gazu ziemnego. „Krakowskie Studia Międzynarodowe” 2007, nr 4 (IV).
Cziomer E.: Międzynarodowe implikacje partnerstwa strategicznego Niemcy-Rosja w XXI wieku. W: Zrozumieć współczesność. Red. G. Babiński i M. Kapiszewska. Kraków 2009.
Cziomer E.: Polityka zagraniczna Niemiec w dobie nowych wyzwań globalizacji, bezpieczeństwa międzynarodowego oraz integracji europejskiej po 2005 roku. Warszawa-Kraków 2010.
Cziomer E.: Polityka zagraniczna Niemiec. Kontynuacja i zmiana po zjednoczeniu ze szczególnym uwzględnieniem polityki europejskiej i transatlantyckiej. Warszawa 2005.
Ćwiek-Karpowicz J.: Stosunki Polska-Rosja. Stan i perspektywy. W: Polska w wielobiegunowym świecie. Szanse i zagrożenia rozwoju stosunków Polski z głównymi mocarstwami wschodzącymi. Red. A. Gradziuk, P. Kugiel. Warszawa 2012.
Dębski S.: Polska a modernizacyjny wybór Rosji w XXI w. „Polski Przegląd Dyplomatyczny” 2009, nr 6.
Domosławski W.: Czy kontynuacja dotychczasowej polityki zagranicznej zagraża bezpieczeństwu Polski? W: Bezpieczeństwo zewnętrzne państwa w polskiej myśli politycznej po roku 1989. Wybór źródeł. Red. A. Lewandowki, G. Radomski, P. Tomaszewski. Toruń 2012.
Drzewicki A.: Współczesny wymiar stosunków niemiecko-rosyjskich. „Biuletyn Niemiecki” 2012, nr 26.
Ex Verteidigungsminister Volker Rühe fordert Aufnahme Russland in die NATO. „Der Spiegtel”, 6 März 2010.
Fałkowski A., Popko A.: Polacy i Niemcy. Wzajemny wizerunek po rozszerzeniu Unii Europejskiej. Warszawa 2006.
Fix L., Gawrich A.: Niemiecka polityka zagraniczna a rewolucja na Ukrainie. „Biuletyn Niemiecki”, nr 46 (30.04.2014).
Foks R.: Polska polityka wschodnia a Niemcy i Rosja: trójstronna kooperacja lub polityczne wykluczenie. „Dyplomacja i Bezpieczeństwo” 2013, nr 1.
Friedman G.: Następna dekada. Gdzie byliśmy i dokąd zmierzamy. Kraków 2012.
Garsztecki S.: Rosja w Europie-polska i niemiecka percepcja Rosji-analiza porównawcza. W: Międzynarodowe implikacje procesu integracji europejskiej dla Polski i Niemiec. Red. E. Cziomer, M. Czajkowski. Kraków 2004.
Geopolityka w stosunkach polsko-rosyjskich. Red. S. Bieleń, A. Skrzypek. Warszawa 2012.
Gromadzki G.: Polska wobec kryzysu ukraińskiego. „Biuletyn Niemiecki”, nr 46 (30.04.2014).
Koncepcja Strategiczna Obrony i Bezpieczeństwa Członków Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego, przyjęta przez szefów państw i rządów w Lizbonie. W: „Rocznik Strategiczny 2010/2011”. Warszawa 2011.
Koszel B.: Stosunki Polska-Niemcy a bezpieczeństwo europejskie. W: Polska-Niemcy 1945—2007. Od konfrontacji do współpracy i partnerstwa w Europie. Studia i dokumenty. Red. W. M. Góralski. Warszawa 2007.
Kuźniar R.: Zmierzch dominacji Zachodu. W: Kryzys 2008 a pozycja międzynarodowa Zachodu. Red. R. Kuźniar. Warszawa 2011.
Lang K.-O.: Między geopolityką a integracją europejską. „Dialog” 2008 nr 84.
Lang K.-O.: Niemcy i Polska w Unii Europejskiej: „od wspólnoty interesów” do „konstruktywnych rozbieżności”. W: Polska-Niemcy-Francja. Wzajemne postrzeganie po rozszerzeniu UE. Red. L. Kolarska-Bobińska, M. Fałkowski. Warszawa 2008.
Lang K.-O.: Polen, Deutschland und die EU-Ostpolitik: Spannungsfelder und Kooperationspotentiale. In: Deutschland und Polen. Die europäische und internationale Politik. Hrsg. T. Jäger, D. W. Dylla. Wiesbaden 2008.
Leonard M., Popescu N.: Rachunek sił w stosunkach Unia Europejska-Rosja. Londyn-Warszawa 2008.
Łastawski K.: Polska racja stanu po wstąpieniu do Unii Europejskiej. Warszawa 2009.
Malgin A.W.: Stosunki polityczne między Polską a Rosją po 1990 r. W: Białe plamy-czarne plamy. Sprawy trudne w relacjach polsko-rosyjskich (1918—2008). Red. A. D. Rotfeld, A. W. Torkunow. Warszawa 2010.
Malinowski K.: Przemiany niemieckiej polityki bezpieczeństwa 1990—2005. Poznań 2009.
Mróz M.: Między Polską piastowską a jagiellońską. Kontrowersje wokół kierunków realizacji polskiej polityki zagranicznej po akcesji do Unii Europejskiej. „Dyplomacja i Bezpieczeństwo” 2013, nr 1.
Ochman C.: Panorama wschodnioeuropejska. „Dialog” 2009, nr 89.
Pełczyńska-Nałęcz K.: Stosunki polityczne między Polską a Rosja po 1990 r. W: Białe plamy-czarne plamy. Sprawy trudne w relacjach polsko-rosyjskich (1918—2008). Red. A. D. Rotfeld, A. W. Torkunow. Warszawa 2010.
Polska-Niemcy: Partnerstwo dla Europy? Interesy, opinie elit, perspektywy. Red. P. Buras. Warszawa 2013.
Polska-Rosja. Diagnoza społeczna 2013. Raport z badań opinii publicznej w Polsce i Rosji. Warszawa 2013.
Pomóżmy Rosji się zeuropeizować. Wywiad z ministrem spraw zagranicznych Polski, Radosławem Sikorskim. „Rzeczpospolita” 16-17.102010.
Pronińska K.: Strategie bezpieczeństwa energetycznego państwa na przykładzie wybranych krajów UE. W: państwo w teorii i praktyce stosunków międzynarodowych. Red. M. Sułek, J. Symonides. Warszawa 2009.
Rahr A.: Kein Europa ohne Russland. “Internationale Politik” 2009, Nr 1.
Raport polskiej komisji Jerzego Millera 29 lipca 2011 r., http//:cdnp.gazeta.pl/bi.gazeta.pl/pub/raport/RaportKoncowyTu-154M.pdf (dostęp: 18.11. 2011).
Raś M.: Polskie refleksy rosyjskiej geoekonomiki. W: Geopolityka w stosunkach polsko-rosyjskich. Red. S. Bieleń, A. Skrzypek. Warszawa 2012.
Rotfeld A.D.: Myśl o Rosji… i nie tylko. Eseje i wywiady. Warszawa 2012.
Schröder G.: Unia Europejska w zglobalizowanym świecie-wyzwania i szanse dla Polski i Niemiec. Wykład ku czci Will’ego Brandta. Warszawa 2011.
Stolarczyk M.: Czynniki sprzyjające realizacji kooperatywnego bezpieczeństwa w Europie pod koniec pierwszej dekady XXI wieku. W: Czynniki stabilizacji i destabilizacji w stosunkach międzynarodowych na początku XXI wieku. Księga pamiątkowa poświęcona Profesorowi Lubomirowi Zyblikiewiczowi. Red. I. Stawowy-Kawka. Kraków 2009.
Stolarczyk M.: Kontrowersje wokół koncepcji i praktyki polityki wschodniej Polski na przełomie pierwszej i drugiej dekady XXI wieku. W: Śląsk-Polska-Europa-Świat. Pamięci Profesora Jana Przewłockiego. Red. K. Miroszewski i M. Stolarczyk. Katowice 2013.
Stolarczyk M.: Prawicowy populizm w Polsce jako jedna z barier na drodze do poprawy stosunków polsko-rosyjskich. „Krakowskie Studia Międzynarodowe” 2011, nr 4 (VIII).
Stolarczyk M.: Zbieżność i różnice stanowisk w stosunkach polsko niemieckich w latach 1989—2009. Katowice 2010.
Umbach F.: Deutschland, Polen und die gemeinsame Energiepolitik: Chancen der Kooperation in puncto Versorgungssicherheit. In: Deutschland und Polen Deutschland und Polen. Die europäische und internationale Politik. Hrsg. T. Jäger, D.W. Dylla. Wiesbaden 2008.
Wachstum. Bildung. Zusammenhalt. Der Koalitionsvertrag zwischen CDU, CSU und FDP, 29 X 2009, http://www.cdu.de/doc/pdf/091026-koalitionsvertrag-cducsu-fdp.pdf (dostęp: 30.03.2011).
Wassenberg F.: Im Osten nichts Neues: Russland in der polnischen Bedrohungsanalyse. In: Deutschland und Polen. Die europäische und internationale Politik. Hrsg. T. Jäger, D. W. Dylla. Wiesbaden 2008.
Węc J.J.: Relacje polsko-niemieckie w Unii Europejskiej. Między współpracą a konfliktem interesów. „Przegląd Zachodni” 2009, nr 3.
Wspólny list szefów MSZ Polski i Niemiec, Radosława Sikorskiego i Guido Westerwelle o stosunkach UE-Rosja, 17 listopada 2011, http://www.msz.gov.pl (dostęp: 29.03.2011).
Wystąpienie ministra spraw zagranicznych Polski, Radosława Sikorskiego w Sejmie dnia 13 lutego 2009 r., http://www.platforma.org./print/ (dostęp: 29.03.2011).
Zięba R.: Czy Polska ma wystarczające gwarancje bezpieczeństwa narodowego? W: Demokratyczna Polska w globalizującym się świecie. Red. K.A. Wojtaszczyk, A. Mirska. Warszawa 2009.
Zięba R.: Czy w stosunkach polsko-rosyjskich możliwe jest przejście od „polityki historycznej” do „polityki perspektywicznej”? „Przegląd Zachodni” 2009, nr 3.
Zięba R.: Współczesne stosunki polsko rosyjskie: uwarunkowania, problemy, implikacje. „Przegląd Politologiczny” 2011, nr 3.
Zimmermann H.: Die deutsch-russischen Beziehungen im europaeischen Kontext. “Internationale Politik und Gesellschaft” 2007, Nr 1.
Żurawski vel Grajewski P.: Polityka Unii Europejskiej wobec Rosji a interesy Polski 1991—2004. Kraków-Warszawa 2008.
Żurawski vel Grajewski P.: Polityka wschodnia Unii Europejskiej a interesy Polski. W: Polityka zagraniczna Polski. Unia Europejska. Stany Zjednoczone. Sąsiedzi. Red. J. Czaputowicz. Warszawa 2008.
Uniwersytet Śląski w Katowicach
profesor doktor habilitowany Kierownik Zakładu Stosunków Międzynarodowych w Instytucie Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Autor czterech monografii i ponad 130 studiów i artykułów naukowych zamieszczonych w czasopismach specjalistycznych i w pracach zbiorowych; redaktor bądź współredaktor prawie 20 prac zbiorowych. Jego zainteresowania badawcze dotyczą przede wszystkim polityki zagranicznej Niemiec i stosunków polsko-niemieckich, polityki zagranicznej Rosji i stosunków polsko-rosyjskich, problemów bezpieczeństwa w pozimnowojennej Europie, politycznych aspektów integracji w ramach Unii Europejskiej oraz tendencji ewolucji systemu międzynarodowego w wymiarze europejskim i globalnym w okresie pozimnowojennym.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
