Przywództwo polityczne w opozycji. Przypadek Jarosława Kaczyńskiego
Abstrakt
Abstract: Political leadership in opposition. The case study of Jarosław Kaczyński
The aim of this article is to characterize the determinants of the political leadership of Jarosław Kaczyński in 2007—2015 to two groups. First, I will explain the institutional and relational conditions of his leadership in the party Law and Justice. He was its president for the entire period of its stay in the political opposition. Secondly, I will describe the key elements affecting the maintenance of a strong bond J. Kaczyński had with his followers, who consequently remained the electorate of his party. Their voices enabled Law and Justice to win parliamentary election in 2015.
Keywords: political leadership, leader, political opposition, Law and Justice, Jarosław Kaczyński, Polish political partie
Bibliografia
„Ela i Joanna to panienki, które uwierzyły w ściemę”, z dn. 3 stycznia 2011 r., http://wiadomosci.wp.pl/kat,1342,title,Ela-i-Joanna-to-panienki-ktore-uwierzyly-w-scieme,wid,12885032,wiadomosc.html(dostęp: 4.05.2016).
„Polacy mają wielkie zaufanie do Kaczyńskiego”, z dn. 20 maja 2010 r., http://wiadomosci.wp.pl/kat,4892,title,Polacy-maja-wielkie-zaufanie-do-Kaczynskiego,wid,12242355,wiadomosc.html (dostęp: 4.05.2016).
Andrzej Duda: Jarosław Kaczyński wybitny i krystaliczny, z dn. 15 maja 2015 r., http://fakty.interia.pl/raporty/raport-wybory-prezydenckie-2015/aktualnosci/news-andrzej-duda-jaroslaw-kaczynski-wybitny-i-krystaliczny,nId,1733975 (dostęp: 4.05.2016).
Aniołki PiS na scenie. „Chcemy wprowadzić świeżość”, z dn. 20 września 2011 r., http://polska.newsweek.pl/aniolki-pis-na-scenie--chcemy-wprowadzic-swiezosc,82318,1,1.html (dostęp: 4.05.2016).
Antoszewski A.: Przywództwo polityczne. W: Wprowadzenie do nauki o państwie i polityce. Red. B. Szmulik, M. Żmigrodzki. Lublin 2007.
Atak w siedzibie PiS-u. Nie żyje asystent europosła, z dn. 19 października 2010, http://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/atak-w-siedzibie-pis-u-nie-zyje-asystent-europosla,212591.html (dostęp: 4.05.2016).
Avery G.C.: Przywództwo w organizacji. Paradygmaty i studia przypadków. Przeł. G. Dąbkowski. Warszawa 2009.
Bailey F.G.: Humbuggery and Manipulation. The Art of Leadership. Ithaca—London 1988.
Banaszak B.: Porównawcze prawo konstytucyjne współczesnych państw demokratycznych. Warszawa 2007.
Bielan, Kamiński i Poncyljusz już nie w PiS, z dn. 20 listopada 2010 r., http://www.tvp.info/3386404/bielan-kaminski-i-poncyljusz-juz-nie-w-pis (dostęp: 4.05.2016).
Bożyk S.: Opozycja parlamentarna jako forma opozycji politycznej. „Przegląd Sejmowy”, 2004, nr 5(64).
Bożyk S.: Opozycja parlamentarna w Sejmie RP. Warszawa 2005.
Burns J.M.: Leadership. New York 1978.
Burns J.M.: Władza przywódcza. W: Władza i społeczeństwo. Antologia tekstów z zakresu socjologii polityki, T. 1. Wybór i oprac. J. Szczupaczyński. Warszawa 1995.
Chodubski A.: Cywilizacyjne formy przywództwa. W: Przywództwo polityczne. Teorie i rzeczywistość. Red. L. Rubisz, K. Zuba. Toruń 2004.
Czystka w PiS: Ziobro, Kurski i Cymański wyrzuceni, z dn. 4 listopada 2011 r., http://polska.newsweek.pl/czystka-w-pis--ziobro--kurski-i-cymanski-wyrzuceni,84154,1,1.html, (dostęp: 4.05.2016).
Dahl R.: Demokracja i jej krytycy. Przeł. S. Amsterdamski. Kraków 1995.
Dorn wyrzucony z PiS, z dn. 21 października 2008 r., http://www.wprost.pl/ar/142136/Dornwyrzucony-z-PiS/ (dostęp: 4.05.2016).
Garlicki L.: Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu. Warszawa 2011.
Girzyński chwali Kaczyńskiego. „Doskonały pomysł”, z dn. 6 września 2010 r., http://www.wprost.pl/ar/208274/Girzynski-chwali-Kaczynskiego-Doskonaly-pomysl/ (dostęp:4.05.2016).
Górka M.: Przywództwo pseudocharyzmatyczne po wyborach parlamentarnych w roku 2007 w Polsce. W: Kryzys przywództwa we współczesnej polityce. Red. W. Konarski, A. Durska, S. Bachrynowski. Warszawa 2011.
Griffin R.W.: Podstawy zarządzania organizacjami. Przeł. M. Rusiński. Warszawa 2004.
Hartliński M.: Przywództwo partyjne w Polsce. Toruń 2011.
Hartliński M.: Przywództwo polityczne. Wprowadzenie. Olsztyn 2012.
Hermann M.: Elementy przywództwa. W: Władza i społeczeństwo. Antologia tekstów z zakresu socjologii polityki. T. 2. Wybór i oprac. J. Szczupaczyński. Warszawa 1998.
Jakubowska U.: Przywództwo polityczne. W: Podstawy psychologii politycznej. Red. K. Skarżyńska. Poznań 2002.
Kaczmarek B.: Przywództwo. W: Leksykon pojęć politycznych. Red. M. Karwat, J. Ziółkowski. Warszawa 2013.
Kaczyński, następca Kaczyńskiego, y dn. 18 stycznia 2003 r., http://www.wprost.pl/ar/38437/Kaczynski-nastepca-Kaczynskiego-aktl/ (dostęp: 4.05.2016).
Kanarski L.: Przywództwo we współczesnych organizacjach. Warszawa 2005.
Katka Krzysztof: PiS się zbiera, z dn. 4 marca 2010 r., http://wyborcza.pl/1,76842,7623670,PiS_sie_zbiera.html (dostęp: 4.05.2016).
Katz D., Kahn R.L.: Społeczna psychologia organizacji. Przeł. B. Czarniawska. Warszawa 1979.
Kluzik-Rostkowska i Jakubiak wyrzucone z PiS. Szkodziły, z dn. 5 listopada 2010 r., http://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/kluzik-rostkowska-i-jakubiak-wyrzucone-z-pisszkodzily,151400.html (dostęp: 4.05.2016).
Komunikat z badań CBOS, Liderzy partyjni a poparcie dla partii politycznych, BS/40/2011, kwiecień 2011, http://cbos.pl/SPISKOM.POL/2011/K_040_11.PDF (dostęp: 4.05.2016).
Komunikat z badań CBOS, O agresji w polskim życiu politycznym, BS/156/2010, listopad 2010, http://cbos.pl/SPISKOM.POL/2010/K_156_10.PDF (dostęp: 4.05.2016).
Komunikat z badań CBOS, O postępującej alienacji partii politycznych, BS/26/2013, marzec 2013, http://cbos.pl/SPISKOM.POL/2013/K_026_13.PDF (dostęp: 4.05.2016).
Komunikat z badań CBOS, Oczekiwania wobec polityków — funkcje publiczne a życie prywatne, BS/118/2013, sierpień 2013, http://cbos.pl/SPISKOM.POL/2013/K_118_13.PDF (dostęp: 4.05.2016).
Komunikat z badań CBOS, Opinie o działalności partii politycznych, BS/140/2011, listopad 2011, http://cbos.pl/SPISKOM.POL/2011/K_140_11.PDF(dostęp: 4.05.2016).
Komunikat z badań CBOS, Reprezentatywność głównych partii politycznych, BS/164/2010, grudzień 2010, http://cbos.pl/SPISKOM.POL/2010/K_164_10.PDF (dostęp: 4.05.2016).
Komunikat z badań CBOS, Reprezentatywność partii politycznych, BS/56/2012, kwiecień 2012, http://cbos.pl/SPISKOM.POL/2012/K_056_12.PDF (dostęp: 4.05.2016).
Komunikat z badań CBOS, Siła preferencji politycznych, alternatywy wyborcze i elektoraty negatywne, BS/149/2007, wrzesień 2007 r., http://cbos.pl/SPISKOM.POL/2007/K_149_07.PDF (dostęp: 4.05.2016).
Komunikat z badań CBOS, Stosunek do instytucji państwa oraz partii politycznych po 25 latach, NR 68/2014, maj 2014, http://cbos.pl/SPISKOM.POL/2014/K_068_14.PDF (dostęp: 4.05.2016).
Komunikat z badań CBOS, Sympatia i niechęć do partii i inicjatyw politycznych, NR 99/2015, lipiec 2015, http://cbos.pl/SPISKOM.POL/2015/K_099_15.PDF (dostęp: 4.05.2016).
Komunikat z badań CBOS, Wizerunki liderów partyjnych, BS/114/2011, wrzesień 2011, http://cbos.pl/SPISKOM.POL/2011/K_114_11.PDF (dostęp: 4.05.2016).
Komunikat z badań CBOS, Zainteresowanie polityką i poglądy polityczne w latach 1989—2015. Deklaracje ludzi młodych na tle ogółu badanych, NR 135/2015, październik 2015, http://cbos.pl/SPISKOM.POL/2015/K_135_15.PDF, s. 12 (dostęp: 4.05.2016).
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Dz. U. 1997 nr 78 poz. 483.
Kowal i Dudziński zrezygnowali z członkostwa w PiS, z dn. 21 listopada 2010 r., http://www.wprost.pl/ar/218794/Kowal-i-Dudzinski-zrezygnowali-z-czlonkostwa-w-PiS.html (dostęp: 4.05.2016).
Kulesza M., Barbasiewicz A.: Gabinety polityczne w polskim ustroju administracyjnym. W: Gabinety polityczne. Narzędzie skutecznego rządzenia. Red. D. Bach-Golecka. Kraków—Nowy Sącz 2007.
Kurski: Kaczyński przynajmniej na 10 lat, z dn. 7 stycznia 2009 r., http://rozrywka.dziennik.pl/news/artykuly/85535,kurski-kaczynski-przynajmniej-na-10-lat.html (dostęp: 4.05.2016).
Le Bon G.: Psychologia tłumu. Przeł. B. Kaprocki. Warszawa 1997.
Machelski Z.: Przywódca opozycji w demokracji plebiscytarnej. W: Przywództwo polityczne. Teorie i rzeczywistość. Red. L. Rubisz, K. Zuba. Toruń 2004.
Maj P.: Przywództwo partyjne w Polsce (1989—2010). W: Kryzys przywództwa we współczesnej polityce. Red. W. Konarski, A. Durska, S. Bachrynowski. Warszawa 2011.
Najnowszy spot PiS: Trzy kobiety i Kaczyński, z dn. 21 stycznia 2009 r., http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114873,6209122,Najnowszy_spot_PiS__Trzy_kobiety_i_Kaczynski.html (dostęp: 4.05.2016).
Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 11 października 2011 r. o wynikach wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzonych w dniu 9 października 2011 r. Dz. U. 2011 nr 218 poz. 1294.
Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 23 października 2007 r. o wynikach wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzonych w dniu 21 października 2007 r. Dz. U. 2007 nr 198 poz. 1438.
Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 27 października 2015 r. o wynikach wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzonych w dniu 25 października 2015 r. Dz. U. 2015 poz. 1731.
Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 27 września 2005 r. o wynikach wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzonych w dniu 25 września 2005 r. Dz. U. 2005 nr 195 poz. 1626.
Opozycja w systemach demokratycznych i niedemokratycznych. Red. K. Łabędź, M. Mikołajczyk. Kraków 2001.
Piotrowski K., Świątkowski M.: Kierowanie zespołami ludzi. Warszawa 2000.
Podział PiS?, z dn. 21 października 2011 r., http://gosc.pl/doc/992372.Podzial-PiS (dostęp: 4.05.2016).
Prof. Gliński: Kaczyński to wielki lider i wybitny intelektualista, z dn. 5 listopada 2015 r., http://fakty.interia.pl/polska/news-prof-glinski-kaczynski-to-wielki-lider-i-wybitny-intelektual,nId,1916708 (dostęp: 4.05.2016).
Prof. Staniszkis znów chwali Kaczyńskiego. „Widać jego spokój”, z dn. 1 grudnia 2014 r., http://www.fronda.pl/a/prof-staniszkis-znow-chwali-kaczynskiego-widac-jego-spokoj,44573.html (dostęp: 4.05.2016).
Scruton R.: The Palgrave Macmillan Dictionary of Political Thought. Basingstoke—New York 2007.
Stoner J.A.F., Freeman R. E., Gilbert D.R. jr: Kierowanie. Przeł. A. Ehrlich. Warszawa 1998.
Szczepanik E.: Wybrane elementy kształtowania przywództwa w siłach zbrojnych. W: Teoria i praktyka przywództwa wobec wyzwań edukacyjnych. Red. L. Kanarski, B. Rokicki. Warszawa 2002.
Szklarski B.: Przywództwo symboliczne: między rządzeniem a reprezentacją. Amerykańska prezydentura końca XX wieku. Warszawa 2006.
Szmulik B., Żmigrodzki M.: Typ i forma państwa. W: Wprowadzenie do nauki o państwie i polityce. Red. B. Szmulik, M. Żmigrodzki. Lublin 2007.
Weber M.: Polityka jako zawód i powołanie. Przeł. A. Kopacki, P. Dybel. Kraków 1998.
Wiatr J.J.: Przywództwo polityczne. Studium politologiczne. Łódź 2008.
Wildavsky A.: Kulturowa teoria przywództwa. W: Władza i społeczeństwo. Antologia tekstów z zakresu socjologii polityki. T. 1. Wybór i oprac. J. Szczupaczyński. Warszawa 1995.
Wilk E.: Uległość. „Polityka” 2016, nr 15.
Zuba K.: Przywództwo w teorii nauk politycznych. W: Przywództwo polityczne. Teorie i rzeczywistość. Red. L. Rubisz, K. Zuba. Toruń 2004.
Zwierzchowski E.: Opozycja parlamentarna. W: Opozycja parlamentarna. Red. E. Zwierzchowski. Warszawa 2000.
Żukiewicz P.: Przywództwo polityczne. Teoria i praktyka. Warszawa 2011.
Sylwia Ługowska, nowa ulubienica Jarosława Kaczyńskiego: Kobieta czuje się przy prezesie wyjątkowo, z dn. 14 czerwca 2011 r., http://www.se.pl/wiadomosci/polska/kobieta-czujesie-przy-prezesie-wyjatkowo_190621.html(dostęp: 4.05.2016).
Sympatycy PiS wierzą w przywództwo Kaczyńskiego, z dn. 4 listopada 2011 r., http://www.tvp.info/5606172/sympatycy-pis-wierza-w-przywodztwo-kaczynskiego (dostęp: 4.05.2016).
Szewczuk Katarzyna: Rafał Matyja: to kluczowe narzędzie przywództwa Jarosława Kaczyńskiego, z dn. 23 lutego 2016 r., http://wiadomosci.onet.pl/tylko-w-onecie/rafal-matyjato-kluczowe-narzedzie-przywodztwa-jaroslawa-kaczynskiego-wywiad/wvgr5b (dostęp: 4.05.2016).
Twardy elektorat: największy mają PO i PiS, z dn. 16 września 2011, http://www.tvp.info/5266364/polska/twardy-elektorat-najwiekszy-maja-po-i-pis/ (dostęp: 4.05.2016).
„Ufam, że wewnątrz PiS jest możliwość debaty”, z dn. 6 września 2010 r., http://wiadomosci.dziennik.pl/polityka/artykuly/301012,ufam-ze-wewnatrz-pis-jest-mozliwosc-debaty.html (dostęp: 4.05.2016).
Ujazdowski i Zalewski odchodzą z PiS, z dn. 12 grudnia 2007 r., http://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/ujazdowski-i-zalewski-odchodza-z-pis,43282.html (dostęp: 4.05.2016).
Ziobro przemówi w poniedziałek. W „Uważam Rze” ujawnia o co naprawdę mu chodzi. Deklaruje lojalność, ale żąda zmian, z dn. 23 października 2011 r., http://wpolityce.pl/polityka/120752-ziobro-przemowi-w-poniedzialek-w-uwazam-rze-ujawnia-o-co-naprawde-mu-chodzi-deklaruje-lojalnosc-ale-zada-zmian (dostęp: 4.05.2016).
Uniwersytet Warszawski, Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych
magister politologii, student prawa, doktorant na Wydziale Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego. Jego zainteresowania badawcze skupiają się na zagadnieniach przywództwa politycznego osób zajmujących stanowiska w naczelnych organach władzy, stosunkach polityczno‑prawnych między legislaturą i egzekutywą w Rzeczypospolitej Polskiej i innych państwach o demokratycznym reżimie politycznym, a także deformacji prawa wyborczego motywowanych politycznie. Wybrane publikacje: Ingerencje w próg wiekowy czynnego prawa wyborczego w świetle ustroju III Rzeczypospolitej Polskiej. W: Konstytucje polskie z 1952 i 1997 roku: tradycja, instytucje, praktyka ustrojowa. Red. A. Materska-Sosnowska, T. Słomka. Warszawa 2015 (ss. 81—99); Polityczne uwarunkowania reform prawa wyborczego w wyborach do parlamentu w Rzeczypospolitej Polskiej (1991—2011). „Społeczeństwo i Polityka” 2013, nr 4 (ss. 196—218).
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
