„Przeszłość niedokończona”. O imitacji i zaniechaniach w reformowaniu systemu pomocy społecznej
Abstrakt
Abstrakt: „Przeszłość niedokończona” O imitacji i zaniechaniach w reformowaniu systemu pomocy społecznej
Po rozpoczęciu transformacji systemowej, zmiany w pomocy (opiece) społecznej nastąpiły bardzo szybko, gdyż już w 1990 roku uchwalono ustawę o pomocy społecznej. W wyniku tych zmian pomoc społeczna przyjęła rolę instytucji łagodzącej społeczne skutki transformacji. Niestety, od tamtego momentu minęły niemal trzy dekady, a pomoc społeczna wciąż tkwi w realiach przemian społeczno-ekonomicznych lat dziewięćdziesiątych XX wieku. Faktu tego nie zmieniła kolejna ustawa o pomocy społecznej z 2004 roku. Zaniechania w reformowaniu pomocy społecznej są nad wyraz widoczne, dlatego niezbędna jest gruntowna reforma tego obszaru polityki społecznej, a szczególnie reorientacja celów, zadań i instrumentów, by odmienić praktykę pomocy społecznej, a wskutek tego uwolnić tę instytucję od zgubnej przeszłości.
Słowa kluczowe: polityka społeczna, system pomocy społecznej, transformacja systemowa
Abstract: “Past Unfinished” Of the imitation and non-action in reforming the social welfare system
After the transformation of the political system began, changes in social welfare system were introduced very quickly, as already in 1990 the Act on Social Welfare was passed. As a result of these changes, social welfare system played a role in mitigating the social consequences of transformation. Nearly thirty years have passed and social welfare system still functions in the realities of socio-economic changes. This situation was not changed by another Act on Social Welfare (2004). A fundamental reform of social welfare system is necessary, in particular a reorientation of objectives, tasks and instruments to free this institution from a disastrous past.
Key words: social policy, social welfare system, transformation of the political systemBibliografia
Beneficjenci pomocy społecznej i świadczeń rodzinnych w 2014 r. Oprac. Główny Urząd Statystyczny. Kraków 2015.
Błędowski P.: Rola administracji publicznej w funkcjonowaniu pomocy społecznej. W: Polska bieda II. Kryteria. Ocena. Przeciwdziałanie. Red. S. Golinowska. Warszawa 1997.
Brenk M.: Ośrodki Pomocy Społecznej w systemie polityki społecznej państwa. „Praca Socjalna” 2015, nr 5.
Brenk M., Chaczko K., Pląsek R.: Organizacja pomocy społecznej w Polsce 1918—2018. Podręcznik akademicki. Warszawa 2018 [w druku].
Broda‑Wysocki P.: Stare i nowe funkcje pomocy społecznej. W: Praca i polityka społeczna wobec wyzwań integracji. Red. B. Balcerzak‑Paradowska. Warszawa 2003.
Chaczko K.: (R)ewolucja wyobrażona. O propozycji zmian w systemie pomocy społecznej przy wykorzystaniu programu „Rodzina 500 Plus”. „Praca Socjalna” 2016, nr 3.
Chaczko K.: Ile jest pomocy w pomocy społecznej? Rzecz o marginalizacji działań usamodzielniających. „Teraźniejszość — Człowiek — Edukacja” 2017, T. 20, nr 1(77).
Golinowska S. et al.: Dekada polskiej polityki społecznej. Od przełomu do końca wieku. Warszawa 2000.
Golinowska S., Topińska I.: Pomoc społeczna — zmiany i warunki skutecznego działania. Warszawa 2002.
Hrynkiewicz J.: Koncepcje polityki społecznej w Polsce 1989—1991. Warszawa 1992.
Hrynkiewicz J.: Zakres i kierunki zmiany w pomocy społecznej. W: Reformy społeczne. Bilans dekady. Red. M. Rymsza. Warszawa 2004.
Kaźmierczak T.: O potrzebie końca pomocy społecznej, jaką znamy. „Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje” 2014, nr 27(4).
Kaźmierczak T.: Ocena rządowego projektu ustawy o pomocy społeczne. „Analizy i Opinie” 2003, nr 17.
Kaźmierczak T.: Pomoc społeczna. W: Encyklopedia socjologii. T. 3. Red. Z. Bokszański. Warszawa 2000.
Kołaczkowski B., Ratajczak M.: Pomoc społeczna. Wybrane instytucje pomocy rodzinie i dziecku. Warszawa 2013.
Krzyszkowski J.: Między państwem opiekuńczym a opiekuńczym społeczeństwem. Determinanty funkcjonowania środowiskowej pomocy społecznej na poziomie lokalnym. Łódź 2010.
Nitecki S.: Prawo do pomocy społecznej w polskim systemie prawnym. Warszawa 2008.
Polityka społeczna w latach 1993—1994 na tle przemian okresu transformacji. Red. S. Golinowska. Warszawa 1995.
Pomoc społeczna wobec zjawiska bezrobocia. Raport z badań. Red. M. Szylko-Skoczny. Warszawa 1993.
Porozumienia Okrągłego Stołu. Oprac. W. Salomonowicz. Olsztyn 1989.
Projekt założeń projektu ustawy o zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz niektórych innych ustaw. Wariant I. Oprac. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. Warszawa 2014.
Sierpowska I.: Zadania, organizacja i kadry pomocy społecznej. W: Meritum. Pomoc społeczna. Wsparcie socjalne. Red. I. Sierpowska. Warszawa 2016.
Staręga-Piasek J., Golinowska S., Morecka Z.: Pomoc społeczna. Ocena działania instytucji. W: Polityka dochodowa, rodzinna i pomocy społecznej w zwalczaniu ubóstwa i wykluczenia społecznego. Tendencje i ocena skuteczności. Red. B. Balcerzak-Paradowska, S. Golinowska. Warszawa 2009.
Szatur-Jaworska B.: Pomoc społeczna w nowym układzie administracyjnym. W: Regionalne aspekty reform społecznych. Red. G. Firlit-Fesnak. Warszawa 2001.
Szurgacz H.: Wstęp do prawa pomocy społecznej. Wrocław 1992.
Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. 2004, nr 64, poz. 593 ze zm.).
Ustawa z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej (Dz.U. 1990, nr 87, poz. 506).
Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o przekazaniu Ministrowi Pracy i Polityki Społecznej z zakresu działania Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej zadań dotyczących pomocy społecznej (Dz.U. 1990, nr 29, poz. 172).
Wiśniewska A.: Pomoc społeczna państwa. W: Polityka społeczna w latach 1994—1996. Procesy regulacyjne i ich potencjalne skutki. Red. S. Golinowska. Warszawa 1996.
Zalewski D.: Opieka i pomoc społeczna. Dynamika instytucji. Warszawa 2005.
Założenia reformy pomocy społecznej. Projekt z października 1989 roku. Oprac. Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej. „Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje” 2016, nr 35(4).
Instytut Pracy Socjalnej, Wydział Pedagogiczny, Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
doktor nauk o polityce, adiunkt oraz Zastępca Dyrektora Instytutu Pracy Socjalnej Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. Zajmuje się ewolucją struktury pomocy społecznej w Polsce oraz funkcjonowaniem państwa bezpieczeństwa socjalnego (welfare state) w Izraelu i Polsce.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
