Przeobrażenia systemu międzynarodowego w Ameryce Łacińskiej w drugiej dekadzie XXI wieku



Abstrakt

Abstrakt: Przeobrażenia systemu międzynarodowego w Ameryce Łacińskiej w drugiej dekadzie XXI wieku

Od momentu zakończenia zimnej wojny i rozpadu dwublokowego podziału świata w Ameryce Łacińskiej następowały istotne przemiany o charakterze politycznym, gospodarczym i społecznym. Państwa latynoamerykańskie rozpoczęły w latach dziewięćdziesiątych XX wieku proces przeobrażeń systemowych, a także przeprowadziły liczne reformy gospodarcze, które korzystnie i skutecznie wpłynęły na wzrost znaczenia tych państw w stosunkach międzynarodowych. Brazylia — największe państwo Ameryki Południowej — odgrywa rolę mocarstwa regionalnego, a także zaliczana jest do mocarstw wschodzących. W pierwszej dekadzie i połowie drugiej dekady XXI wieku do miana coraz bardziej liczących się rynków w międzynarodowych stosunkach politycznych i gospodarczych aspirują także inne kraje regionu Ameryki Łacińskiej, jak na przykład: Chile, Meksyk czy — w regionie Ameryki Środkowej — Panama. Współpracę z państwami Ameryki Łacińskiej intensyfikują nie tylko tradycyjni partnerzy tego regionu, jak USA, Rosja, Niemcy, Hiszpania czy Włochy, ale także rozwijające się gospodarki azjatyckie, jak Chiny, Indie czy Singapur.

Słowa kluczowe: Ameryka Łacińska, stosunki międzynarodowe w XXI wieku, ewolucja systemu międzynarodowego, BRIC

 

Abstract: Transformation of the international system in Latin America in the second decade of the 21st century

Since the end of the Cold War division of the world in Latin America there have been significant changes of political, economic and social nature. The Latin American countries began the process of systemic transformations in the 1990s, and also carried out a number of economic reforms that positively and efficiently influenced the growth of their importance in the international relations. Brazil — the largest South American country is considered an emerging power and acts as a regional power. In the first and the second decades of the 21st century however, also other Latin American countries, such as Chile and Mexico or in Central America — Panama, aspire to become increasingly important markets in international economic relations. Cooperation with Latin American countries is intensified not only by traditional partners of the region, such as the USA, Russia, Germany, Spain or Italy, but also by developing Asian economies, such as China, India and Singapore.

Key words: Latin America, international relations in the 21st century, evolution of the international system, BRIC


Agosin M.R.: Fortaleciendo la institucionalidad financiera en Latinoamérica. In: Gobernabilidad e integración financiera: ámbito global y regional. Eds. J.A. Ocampo, A. Uthoff. Santiago de Chile 2004.

Alfa Puentes, Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich — http://www.krasp.org.pl/pl/projekty_eua_alfa/alfa_puentes (dostęp: 25.01.2018).

The American Presidency Project (Orędzie prezydenta Jamesa Monroego do Kongresu, wygłoszone 2 grudnia 1823 roku) — http://www.presidency.ucsb.edu/ws/index.php?pid=29465 (dostęp: 04.01.2018).

Chile: powrót prawicy. Zmiana pilota, nie kursu. Polityka Globalna.pl — http://www.politykaglobalna.pl/2010/01/chile‑powrot‑prawicy‑zmiana‑pilota‑nie‑kursu/ (dostęp: 27.12.2017).

Czornik K., Lakomy M., Stolarczyk M.: Wstęp. W: Dylematy polityki zagranicznej Polski na początku XXI wieku. Red. K. Czornik, M. Lakomy, M. Stolarczyk. Katowice 2014.

Dembicz K.: Od izolacji do integracji. Blog Naukowy, Quo vadis Kuba? — http://quovadiskubapl.blogspot.com/ (dostęp: 23.01.2018).

Dobrzycki W.: Stosunki międzynarodowe w Ameryce Łacińskiej: historia i współczesność. Warszawa 2000.

Feldstein M.: Niepewna przyszłość Chile. Obserwator Finansowy.pl — https://www.obserwatorfinansowy.pl/tematyka/makroekonomia/niepewna‑przyszlosc‑chile/ (dostęp: 27.12.2017).

Gawrycki M.F.: Ameryka Łacińska — wewnętrzne i zewnętrzne uwarunkowania rozwoju w dekadzie lat dziewięćdziesiątych. W: Globalizacja a stosunki międzynarodowe. Red. E. Haliżak, R. Kuźniar. Bydgoszcz 2003.

Gawrycki M.F.: Latynoamerykańska wizja pozimnowojennego porządku międzynarodowego i jej funkcje polityczne. W: Porządek międzynarodowy u progu XXI wieku. Red. R. Kuźniar. Warszawa 2005.

Gawrycki M.F.: Miejsce i rola Ameryki Łacińskiej we współczesnym świecie. W: Ameryka Łacińska we współczesnym świecie. Red. M.F. Gawrycki. Warszawa 2006.

Gniadek J., Wasylewska K.: Kraje Ameryki Łacińskiej — krótka charakterystyka. W: Rynki zagraniczne dla polskiego biznesu. Kraje Ameryki Łacińskiej. Argentyna, Brazylia, Kolumbia. Red. U. Klonowska. Warszawa 2010.

Gocłowska‑Bolek J.: Ameryka Łacińska jako region niewykorzystanych możliwości dywersyfikacji polskiego eksportu. W: Polska — Ameryka Łacińska, historia — polityka — gospodarka — kultura. Red. M. Drgas et al. Toruń 2014.

Gocłowska‑Bolek J.: Nowy Mercosur. Integracja gospodarcza jako próba odpowiedzi na wyzwania globalizacji. W: Ameryka Łacińska w poszukiwaniu konsensusu. Red. K.A. Kłosiński, M. Czarnacki. Lublin 2013.

Gocłowska‑Bolek J.: Obecność Ameryki Łacińskiej w polskiej gospodarce i wymianie handlowej. W: Ameryka Łacińska w polskiej polityce. „Dokumenty Robocze CESLA”. Red. A. Dembicz. Warszawa 2009.

Gocłowska‑Bolek J.: Procesy makroekonomiczne w Ameryce Łacińskiej. W: Ameryka Łacińska XXI wieku. Nowe oblicza, nowe struktury, nowe tożsamości. Red. A. Dembicz. Warszawa 2013.

Gocłowska‑Bolek J.: Spotkanie na Szczycie Unia Europejska‑Ameryka Łacińska i Karaiby. „NAUKA” — http://www.academia.edu/30597747/SPOTKANIE_NA_SZCZYCIE_UNIA_EUROPEJSKA‑AMERYKA_%C5%81ACI%C5%83SKA_I_KARAIBY (dostęp: 5.01.2018).

Goldman Sachs: Building Better Global Economic BRICs. Global Economics Paper No: 66 — http://www.goldmansachs.com/our‑thinking/archive/archive‑pdfs/build‑better‑brics.pdf (dostęp: 8.01.2018).

Grzywacz A.: BRICS — przejawy brazylijskiej mocarstwowości w procesie kształtowania nowego ładu międzynarodowego. W: Brazylia jako mocarstwo wschodzące. Red. M.F. Gawrycki. Warszawa 2013.

Gugała J.: Ewolucja stosunków gospodarczych w zachodniej hemisferze. W: Ameryka Łacińska we współczesnym świecie. Red. M.F. Gawrycki. Warszawa 2006.

Haliżak E.: Południe (państwa rozwijające się — Trzeci Świat). W: Stosunki międzynarodowe. Geneza, struktura, dynamika. Red. E. Haliżak, R. Kuźniar. Warszawa 2006.

Hinz K.J.: Wyzwania dla polityki zagranicznej RP wobec Ameryki Łacińskiej i Karaibów (2015—2020 i po 2020 roku). Warszawa 2015.

Klonowska U.: Wstęp. W: Rynki zagraniczne dla polskiego biznesu. Kraje Ameryki Łacińskiej. Argentyna, Brazylia, Kolumbia. Red. U. Klonowska. Warszawa 2010.

Kopij M., Skocz M.: Ameryka Łacińska w stosunkach międzynarodowych. W: Współczesne stosunki międzynarodowe. Red. T. Łoś‑Nowak. Wrocław 2008.

Krzywicka K.: Ameryka Łacińska między integracją a marginalizacją. W: Ameryka Łacińska we współczesnym świecie. Red. M.F. Gawrycki. Warszawa 2006.

Krzywicka K.: Ameryka Łacińska u progu XXI wieku. Lublin 2009.

Kuba czekała na to 54 lata. Co oznacza wznowienie stosunków z USA? Wywiad z dr Katarzyną Dembicz — http://natemat.pl/127737,konczaca‑sie‑druga‑kadencja‑obamy‑i‑postepujace‑otwarcie‑kuby‑to‑powody‑nowego‑rozda nia‑na‑linii‑hawan‑waszyngton (dostęp: 15.01.2018).

Kukułka J.: Historia współczesna stosunków międzynarodowych. Warszawa 1996.

Kurecic P., Bandov G.: The Contemporary Role and Perspectives of the BRIC States in the World—Order. „Electronic Journal of Political Science Studies”. June 2011. Vol. 2, No 2. — https://bib.irb.hr/datoteka/565021.The_Contemporary_Role_and_Perspectives_of_the_BRIC_States_in_the_World‑Order.pdf (dostęp: 5.01.2018).

Łaciński P.: Wprowadzenie. W: Państwo i polityka w Ameryce Łacińskiej. Zarys systemów politycznych państw latynoamerykańskich. Red. P. Łaciński. Warszawa 2013.

Mackiewicz A.: Co warto wiedzieć o gospodarce. Portal Promocji Eksportu — https://brazil.trade.gov.pl/pl/gospodarka/3,co‑warto‑wiedziec‑o‑gospodarce.html (dostęp: 9.01.2018).

Obama rozpoczyna historyczną wizytę. O uwagę rywalizuje z Mickiem Jeggerem. TVN24.pl — http://www.tvn24.pl/wiadomosci‑ze‑swiata,2/kuba‑barack‑obamaz‑wizyta‑na‑wyspie,628764.html (dostęp: 4.01.2018).

Oberda A.: Latynoamerykańska polityka Stanów Zjednoczonych. W: Ameryka Łacińska we współczesnym świecie. Red. M.F. Gawrycki. Warszawa 2006.

Ocampo J.A., Martin J.: A Decade of Light and Shadow. Latin America and the Caribbean in the 1990s. Santiago de Chile 2003.

Ocampo J.A., Martin J.: Globalization and Development. A Latin American and Caribbean Perspective. Santiago de Chile 2003.

Parlament odwoła prezydenta Wenezueli? Rozmowa z dr Joanną Gocłowską‑Bolek. Polskie Radio.pl — http://www.polskieradio.pl/9/863/Artykul/1685251,Parlamentodwola‑prezydenta‑Wenezueli (dostęp: 5.01.2018).

Piłka R.: Integracja gospodarcza w Ameryce Południowej — w poszukiwaniu drogi rozwoju. W: Ameryka Łacińska w poszukiwaniu konsensusu. Red. K.A. Kłosiński, M. Czarnacki. Lublin 2013.

Polska 2015. Raport o stanie handlu zagranicznego. Ministerstwo Gospodarki. Warszawa 2015 — https://www.mr.gov.pl/media/15696/ROHZ2015_20150827_druk_ost.pdf (dostęp: 7.01.2018).

Prezydent Brazylii uniknie odsunięcia od władzy. Business Insider — https://businessinsider.com.pl/polityka/michel‑temer‑prezydent‑brazylii‑oskarzony‑okorupcje/ k2671ye (dostęp: 15.01.2018).

Rubaj P.: Atrakcyjność biznesowa krajów Ameryki Łacińskiej. W: Ameryka Łacińska w poszukiwaniu konsensusu. Red. K.A. Kłosiński, M. Czarnacki. Lublin 2013.

Sprysak J.: Kryteria konsensusu waszyngtońskiego. W: Ameryka Łacińska w poszukiwaniu konsensusu. Red. K.A. Kłosiński, M. Czarnacki. Lublin 2013.

Spyra J.: Polityka zagraniczna Brazylii. W: Polityka zagraniczna państw Ameryki Łacińskiej. Red. M.F. Gawrycki. Warszawa 2006.

Spyra J.: Polityka zagraniczna Chile. W: Polityka zagraniczna państw Ameryki Łacińskiej. Red. M.F. Gawrycki. Warszawa 2006.

Spyra J.: Stosunki Polski z krajami Ameryki Łacińskiej. W: Ameryka Łacińska we współczesnym świecie. Red. M.F. Gawrycki. Warszawa 2006.

Stan i perspektywy stosunków gospodarczych Polski z krajami Ameryki Łacińskiej. Red. A. Dembicz et al. Warszawa 1997.

Stosunki Polska‑Ameryka Łacińska i Karaiby. Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP — http://www.msz.gov.pl/pl/polityka_zagraniczna/inne_kontynenty/ameryka_lacinska_i_karaiby/stosunki_dwustronne_ameryka_lacinska_karaiby/tytul_strony;jsessionid=6365BCE66A1210B71089D3C80B6D2448.cmsap2p (dostęp: 11.01.2018).

Stosunki Unia Europejska‑Ameryka Łacińska i Karaiby. Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP — https://www.msz.gov.pl/pl/polityka_zagraniczna/inne_kontynenty/ameryka_lacinska_i_karaiby/stosunki_dwustronne_ameryka_lacinska_karaiby/wspolpraca_ue___ameryka_lacinska_i_karaiby (dostęp: 5.01.2018).

Stryjek J.: Współpraca gospodarcza Mercosur z Unią Europejską. W: Ameryka Łacińska w poszukiwaniu konsensusu. Red. K.A. Kłosiński, M. Czarnacki. Lublin 2013.

The International Financial Crisis and its implications for Latin America and the Caribbean. ECLAC, United Nations. Santiago de Chile 2012.

Tvevad J.: Ameryka Łacińska i Karaiby. Parlament Europejski — http://www.europarl.europa.eu/atyourservice/pl/displayFtu.html?ftuId=FTU_6.6.2.html (dostęp: 5.01.2018).

Unequal Access. A Closer Look at Central America and the Caribbean. In: Debt Financing Rollercoster. Latin American and Caribbean Access to International Bond Markets since the Debt Crisis, 1982—2012. Eds. I. Bustillo, H. Velloso. Santiago de Chile 2013.

Wąsowski M.: Trzy sytuacje pokazują, jak bardzo cierpi Wenezuela. Business Insider Polska — http://businessinsider.com.pl/wiadomosci/wenezuela‑pograza‑siew‑kryzysie‑gospodarczym/69wdgnv (dostęp: 5.01.2018).

Weller J.: Economic Reforms, Growth and Employment. Labour Markets in Latin America and the Caribbean. Santiago de Chile 2001.

Wenezuela i Brazylia winne recesji gospodarki Ameryki Łacińskiej w 2016 roku. Polska Agencja Informacyjna — http://interpresspai.pl/pl/ameryka‑poludniowa/item/1928‑wenezuela‑i‑brazylia‑winne‑recesji‑ameryki‑lacinskiej‑w‑2016‑roku (dostęp: 10.01.2018).

Zajączkowski K.: Ameryka Łacińska w polityce Unii Europejskiej. W: Ameryka Łacińska we współczesnym świecie. Red. M.F. Gawrycki. Warszawa 2006.

Pobierz

Opublikowane : 2018-06-19


ŁapajJ. (2018). Przeobrażenia systemu międzynarodowego w Ameryce Łacińskiej w drugiej dekadzie XXI wieku. Studia Politicae Universitatis Silesiensis, 21. Pobrano z https://journals.us.edu.pl/index.php/SPUS/article/view/7057

Justyna Łapaj  justyna.lapaj@us.edu.pl
Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Nauk Społecznych, Instytut Nauk Politycznych i Dziennikarstwa 
doktor nauk społecznych w zakresie nauk o polityce; asystentka w Instytucie Nauk Politycznych i Dziennikarstwa na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Redaktorka czasopisma UŚ „Pisma Humanistyczne”. Organizatorka i uczestniczka kilkudziesięciu konferencji i seminariów naukowych o zasięgu ogólnopolskim i międzynarodowym. Zainteresowania naukowe: Bliski Wschód, ze szczególnym uwzględnieniem państwa Izrael; Ameryka Łacińska w stosunkach międzynarodowych; Afryka w stosunkach międzynarodowych; Prawa Człowieka na świecie ze szczególnym uwzględnieniem Korei Północnej.



Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.

1. Licencja

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.

2. Oświadczenie Autora

Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.

Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.

UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).

3. Prawa użytkownika

Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.

4. Współautorstwo

Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.

Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).